سیدحسین موسویان در کتاب «ایران و امریکا؛ گذشته شکستخورده و مسیر آشتی» به بیان روایتی ناگفته از سفر هانس دیتریش گنشر وزیر خارجه آلمان به ایران در ۱۹ اردیبهشت ۱۳۷۰ میپردازد.
به گزارش سرویس تاریخ «انتخاب»؛ موسویان که در آن زمان سفیر ایران در آلمان بوده و ماموریت احیای روابط ایران با اروپا از سوی آیت الله هاشمی به او واگذار شده بود، در بخشی از کتاب خود آورده است: «در زمان سفر همراه با گنشر در هواپیما در مسیر تهران به کرمانشاه، او را در حالی دیدم که خیره از پنجره هواپیما به بیرون مینگریست و حدود بیست دقیقه در فکر بود.
من به او نزدیک شدم و پرسیدم چه چیزی او را در چنین فکر عمیقی فرو برده است. گنشر در پاسخ اعتراف کرد: «چرا کشوری با چنین تاریخ غنی، طبیعتی منحصربهفرد، موقعیت استراتژیک و قرار گیری در قلب جهان با مردمی هوشمند نتوانسته همتراز کشورهای توسعه یافته باشد؟»
من به سوال او پاسخی ندادم و نظر او را در این زمینه پرسیدم. او با حالتی طنز پاسخ داد: «اگر بگویم من چه فکری میکنم، مرا از هواپیما بیرون میاندازید و خبرش را به تهران مخابره میکنید.» من او را مطمئن کردم که چنین کاری نخواهم کرد.
سپس با استادی تمام ادامه داد: «من در حال فکر به دلایل آن بودم. قبلا فکر میکردم ایران مشکل مردم ندارد. زیرا به شکل باورنکردنی مردمی تحصیل کرده و باهوش دارد؛ بنابراین مشکل ضعف مدیریت، توسعه ایران را کند کرده است، اما بعد از ملاقات با رفسنجانی نظرم کاملا عوض شد؛ زیرا اگر نه او را شایستهترین، اما یکی از شایستهترین و باهوشترین رهبرانی یافتم که طی ۱۶ سال خدمتم به عنوان وزیر خارجه آلمان ملاقات کردهام. به یاد داشته باشید که من همه رهبران مهم شرق و غرب را دیدهام. کمتر رئیس کشوری به تیزهوشی آقای هاشمی دیدهام. حالا فکر میکنم که اگر چنین مدیران و ملت هوشمند و ذخایر عظیم و موقعیت جغرافیایی استراتژیک دارید، پس مشکل کجاست؟ زمانی که در هواپیما به این موضوع فکر کردم، به نتیجه رسیدم که دلیل آن سطح درگیری بین ایران و ایالات متحده است. این تنشها باید حل شوند.»
سردار محسن رشید گفت: با انفجار مراکز نظامی فرانسویها و آمریکاییها در بیروت، مشخص شد که پشتوانه ایران برای چانه زنی دیپلماتیک، فقط قدرت مردمی و نظامی در صحنه نبرد با عراق نیست. بلکه ایران حامیانی در خارج از مرزهای خود دارد که میتواند با اتکا به قدرت آنها وارد صحنه دیپلماتیک شود. این اتفاقات نشان داد که قدرت ایران میتواند فراتر از مرز هم کارایی داشته باشد و نظام بینالملل را به چالش بکشد. حوادث لبنان وقتی اتفاق افتاد که ایران در جبهههای جنوب در جنگ تحمیلی بعد از عملیات رمضان به بن بست رسیده بود و تا عملیات خیبر این بن بست ادامه داشت. با این وجود حوادث لبنان قدرتهای بزرگ را بر آن داشت که با ایران وارد مذاکره شوند.
