صبح بر حسب وعده برای دیدن مسیو گوله، نایب منشی مجمع تقنین تطبیقی، رفتم و حق عضویت یک جایی را که دویست‌وشصت فرانک بود دادم. به من وعده داد که با رئیس محکمه تجارت قرار دهد که مرا بپذیرد و تماشا دهد. میرزا حسین‌خان با دکتر گری که از اجزای هیات آمریکایی است ملاقات کرده و از اوضاع ما شکایت کرده بود. او اطمینان داده بود که «لانسینگ و هیات آمریکایی‌ها همواره با ایران مساعدند و شما افسرده هم نباید باشید، به واسطه این‌که موقع کار شما نرسیده و خواهد رسید. و رفتن ویلسون هم مضر نیست بلکه مفید است، برای این‌که در آمریکا برود و کار مجمع ملل را محکم کند.» البته این حرف‌ها راست است، اما ما از دست خویشتن فریاد داریم.
بعدازظهر مسیو ناولیه این‌جا آمد و شتر میرزا حسین‌خان را آورد و قرار گذاشتیم روز سه‌شنبه با هم به لوور برویم. بعد از آن با هم بر حسب وعده منزل گلوبیف رفتیم. مسیو سیلون لوی که معلم کلژ دو فرانس و متخصص در زبان و متعلقات هندوستان است آن‌جا بود. مدتی با هم حرف زدیم و راجع به ترتیبات عتیقه‌جات ایران گفتگو کردیم و بنا شد باز هم با هم ملاقات کنیم. شخص دیگر را دیدیم موسوم به یوریویچ که نایب‌رئیس انستیتو پسیکولوژیک است و به نظرم مرد دانایی آمد و با او هم در باب انستیتو و پسیکولوژی و غیره صحبت کردیم. یک نفر خانم بود که ظاهرا شاگرد سیلون لوی بود و سانسکریت تحصیل کرده و به امور مشرق‌زمین متوجه بود و گفت: «یک رشته و کتاب و رساله راجع به مشرق‌زمین در صدد طبع هستیم و میل داریم رساله ادبی از فارسی به فرانسه ترجمه و طبع شود و مخارج آن را هم می‌دهیم.» وعده دادم که فکر آن را بکنم. اصل مجلس امروز برای خاطر یک نفر معلم ژاپنی منعقد شده بود که موسوم به اینساکی می‌باشد. با او صحبت کردیم، اما چیزی از او نفهمیدم. یک نفر ژاپنی هم بود. در باب اوضاع روسیه با او صحبت کردیم و عقیده‌اش این بود که اوضاع بلشویک‌ها تا چند هفته یا چند ماه بیش‌تر دوام نخواهد کرد و روسیه دارای حکومت آزاد خواهد بود. اما البته معتدل خواهد بود و اوضاع سابق تجدید نخواهد شد.
از آن‌جا مراجعت کرده شام به اتفاق میرزا حسین‌خان خوردیم و رفتیم به هوتل «د سوسیته ساوانت». مجمعی بود برای مطالعه در کار مجمع ملل. بیانات خوب در آن‌جا شنیدم. زنی بود که عقاید فمنیست اظهار می‌کرد و خیلی بامزه حرف می‌زد.
منبع: یادداشت‌های روزانه محمدعلی فروغی، به کوشش محمدافشین وفایی و پژمان فیروزبخش، تهران: سخن، چاپ هفتم، ۱۳۹۸، صص ۱۵۶-۱۵۷.
