پاسخ ۸ تن از مراجع تقلید به استفتائی درباره انتشار صدا یا تصویر افراد بدون اجازه آنها

متن پرسش شفقنا (پایگاه بین المللی همکاری های خبری شیعه) و پاسخ مراجع عظام تقلید به این شرح است:

۱- با توجه به وجود دستگاه های الکترونیکی که امکان ضبط صدا یا عکس برداری و فیلمبرداری از افراد را به آسانی فراهم می آورد، حکم ضبط صدا، تصویربرداری و فیلمبرداری از افراد بدون اجازه آنها چیست؟

۲- آیا چنین تصاویر و فیلم هایی را می توان بدون اجازه آن افراد منتشر کرد؟

۳- آیا صدای ضبط شده افراد در دورانی که امکان تقلید صدا فراوان است در دادگاه قابل استناد است؟

پاسخ حضرت آیت الله العظمی فیاض:

۱- جایز نیست در صورتی که طرف نهی کند و راضی نباشد.

۲- جایز نیست کما فی سابقه.

۳- قابل استناد نیست.

پاسخ حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی:

۱- ضبط و فیلمبرداری از افراد در صورتی که موجب تصّرف در املاک یا اموال افراد شود یا خلاف تعهّد باشد، بدون رضایت آنها جایز نیست.

۲- نشر این تصاویر و فیلم ها در صورتی که موجب افشای سرّ، غیبت، هتک حرمت مؤمن یا هر گناه دیگری شود، جایز نیست. به هر حال مناسب است، در هیچ صورتی نشر داده نشود.

۳- این گونه صداها و فیلم ها قابل استناد در دادگاه نیست، مگر در مواردی که برای محکمه صالحه، علم حاصل شود و خطا هم در این گونه موارد نوعاً نادر باشد.

پاسخ حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی:

در صورتی که افرادی که تصویر و صدای آنها را برمی دارند راضی نباشد، جایز نیست و صداها و حتی تصاویر قابل استناد در دادگاه ها نیستند. ممکن است قرینه ای محسوب شود نه دلیل اصلی.

پاسخ حضرت آیت الله العظمی موسوی اردبیلی:

۱و۲- اموری از این قبیل، چنانچه به نظر عرف تجاوز به حق دیگران شمرده شود، بدن احراز رضایت و موافقت آنها جایز نیست، از نظر تطبیقی مثلاً ممکن است ضبط صدای منتشره در خیابان، تجاوز به حق غیر محسوب نشود ولی پخش آن یا عکس گرفتن و فیلم گرفتن از اشخاص تجاوز محسوب می شود.

۳- حجّت نیست، مگر آن که موجب اطمینان برای نوع افراد به صحت و اصالت صدا و اختیاری بودن آن بوده باشد.

پاسخ حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی:

بدون رضایت افراد تصویر و فیلمبرداری و تقلید صدای آنها جایز نیست.

پاسخ حضرت آیت الله العظمی صانعی:


جواب ۱ و ۲ – امور مذكوره در سوال شرعا و عقلا حرا م است چرا كه اولا انجام اين امور تصرف در حدود و شئون ديگران است و تصرف در آن‌ها بدون رضايت برخلاف سلطه انسان بر خود و اموال و شئونش مي‌باشد و فقهاي بزرگوار برداشتن يك دانه گندم و ارزني كه ماليت و ارزش ندارد و تاثير در زندگي و معيشت صاحب آن نداشته را بدون رضايت او حرام دانسته‌اند. پس چگونه مي‌توان گفت اسلام تصرف و شبه سرقت و خيانت در حدود و شئون ديگران كه فوق‌العاده داراي ارزش معنوي بلكه مادي مي‌باشد را جايز دانسته است و آيا ممكن است اسلامي كه فوت كردن بر محل سجده و مهر را (كه شبانه‌روز اقلا ۳۴ مرتبه روي آن سجده مي‌كند در صورتي كه شخص در كنار او نشسته باشد) نهي فرموده و علتش را احتمال اذيت شدن او مي‌داند، اذيت كردن و صدمه زدن به آنچه در سوال ذكر شده را جايز دانسته باشد و خلاصه آنكه هرچه ارزش دارد و اضافه و نسبت به افراد دارد تصرف در آن‌ها بدون اجازه صاحب آن حرام و غير جايز است و حقوق شخصي افراد در اسلام محترم است و احترام آن به قدر احترام به خون و دم است. "حرمه مال امرء كحرمه دمه" و حقوق معنوي همانند حقوق مادي از حقوق شخصي افراد است و تصرف در آن بدون اجازه حرام است. و ثانيا چنانكه در ضمن وصيت نبي مكرم اسلام (ص) به جناب اباذر آمده كه فرمودند: "المجالس بالامانه و افشاء سر اخيك خيانه فاجتنب ذلك" چگونه مي‌توان چنين عملي را كه مصداق حقيقي خيانت در مجالست و همنشيني و افشاي اسرار ديگران است بدون راي و نظر محكمه صالح شرعي (كه آن هم براي شرايط خاص و با رعايت همه جوانب مي‌باشد) جايز دانست و چنين خيانتي را به اسلام عزيز كه حافظ جان و مال و عرض انسان‌هاست نسبت داد و آن را نشر نمود.

ج ۳ – قابل استناد نيست براي اينكه احتمال جعل و شبيه‌سازي صدا و تحريف در عبارت‌ها وجود دارد و با اين احتمال اعتبار ندارد و نمي‌تواند جزو امارات و قرائن اطمينان‌آور باشد.

پاسخ حضرت آیت الله العظمی صادق روحانی:

اگر انتشار تصاویر و فیلم هایی بدون اجازه آن افراد اهانت به آنان نباشد و اسرار کسی هم که مضر به فرد یا افرادی نباشد، اشکال ندارد.

پاسخ حضرت آیت الله العظمی سبحانی:

درمورد سوال گاهی طرف در حالتی است که می خواهد صدا و سیمای او پخش شود، در این صورت اشکالی ندارد و اجازه لازم نیست، ولی گاهی خارج از این مقام است هر نوع تصرف شئون انسان پخش عکس و صدا نیاز به اجازه دارد.