الجزیره نوشت: بشار اسد تقریباً هیچ‌کس را از برنامه‌های فرار خود از سوریه زمانی که حکومتش در حال فروپاشی بود مطلع نکرد، بلکه مشاوران، مسئولان دولتی و حتی بستگانش را فریب داد و هیچ‌گونه اطلاعی از آن به آنها نداد.
به گزارش «انتخاب»، بر اساس گفته‌های بیش از ۱۰ نفر که از وقایع آگاه بودند و با خبرگزاری رویترز گفتگو کرده‌اند، اسد ساعاتی قبل از فرارش به مسکو به حدود ۳۰ نفر از فرماندهان ارتش و امنیت در وزارت دفاع اعلام کرده بود که حمایت نظامی روسیه در راه است و از نیرو‌های زمینی خواسته بود که مقاومت کنند.
این مطلب را یکی از کسانی که در جلسه حضور داشته و خواسته بود نامش فاش نشود تأیید کرد. کارکنان غیرنظامی نیز از هیچ‌چیز اطلاعی نداشتند.
یک دستیار از دایره نزدیکان اسد گفت که اسد به مدیر دفترش روز شنبه، پس از پایان کار خود گفته بود که به خانه خواهد رفت، اما به جای آن به فرودگاه رفت.
این دستیار افزود که اسد همچنین با مشاور رسانه‌ای خود بثینه شعبان تماس گرفت و از او خواست تا به خانه‌اش برود تا برای او سخنرانی بنویسد. وقتی او رسید، کسی در آنجا نبود.
ندیم حوری، مدیر اجرایی مبادرت اصلاح عربی، گفت: "اسد هیچ مقاومتی نشان نداد. او نیروهایش را بسیج نکرد. او حامیانش را تنها گذاشت تا خودشان با سرنوشتشان روبه‌رو شوند. "
بر اساس گفته‌های رویترز، مصاحبه‌هایی که با ۱۴ نفر از کسانی که از آخرین روز‌ها و ساعات حضور اسد در قدرت آگاه بودند، تصویری از رهبری را نشان می‌دهد که به دنبال کمک‌های خارجی برای تمدید حکومت ۲۴ ساله خود بود، پیش از آنکه بر اساس فریب و پنهان‌کاری برنامه‌ریزی کند تا در ساعات اولیه روز یکشنبه سوریه را ترک کند.
برادر و پسران دایی‌ها
سه دستیار گفته‌اند که اسد حتی به برادر کوچک خود ماهر اسد، فرمانده تیپ چهارم زرهی، از برنامه فرارش اطلاع نداد. یکی از آنها فاش کرد که ماهر با هلی‌کوپتر به عراق و سپس به روسیه فرار کرد.
به طور مشابه، اسد پسران دایی‌هایش، ایهاب و ایاد مخلوف را پشت سر گذاشت، زمانی که دمشق به دست نیرو‌های مخالف افتاد. به گفته یک دستیار سوری و یک مسئول امنیتی لبنانی، این دو تلاش کردند تا با خودرو به لبنان فرار کنند، اما در کمینی که توسط مبارزان مخالف بر سر راهشان ترتیب داده شده بود، ایهاب کشته شد و ایاد زخمی شد. هیچ تأیید رسمی از کشته شدن ایهاب وجود ندارد، زیرا خبرگزاری‌ها نتوانستند این حادثه را به طور مستقل تأیید کنند.
دو دیپلمات منطقه‌ای گفته‌اند که اسد روز یکشنبه هشتم دسامبر ۲۰۲۴ با یک هواپیما که پس از خاموش کردن رادار‌ها از روی رادار محو شد، از دمشق فرار کرد تا از دست مبارزان مخالف که وارد پایتخت شده بودند، بگریزد.
این فرار، حکومت ۲۴ ساله او و حکومت خانواده‌اش که حدود نیم قرن ادامه داشت را به پایان رساند و "به جنگ داخلی ۱۳ ساله پایان داد". اسد با هواپیما به پایگاه هوایی حمیمیم در شهر لاذقیه واقع در سواحل سوریه رفت و از آنجا به مسکو پرواز کرد.
اعضای خانواده اسد، شامل همسرش اسماء و سه فرزندشان، پیش از آن در پایتخت روسیه در انتظار او بودند، به گفته سه دستیار نزدیک و یک مسئول منطقه‌ای بزرگ.
تصاویر منتشر شده از خانه اسد نشان می‌دهد که او به سرعت محل را ترک کرده بود، زیرا غذا‌های پخته شده روی اجاق و بسیاری از وسایل شخصی‌اش مانند آلبوم‌های خانوادگی به جا مانده بودند.
یأس و فریب
افرادی که با رویترز مصاحبه کرده‌اند گفته‌اند که اسد در یک تلاش ناامیدانه برای چسبیدن به قدرت و تأمین امنیت خود به دنبال کمک از چندین طرف مختلف بود.
اما برخلاف دخالت‌های روسیه و ایران در سال ۲۰۱۵ که به آنها کمک کرد تا اسد را در قدرت نگه دارند و مخالفان را از شهر‌های بزرگ دور کنند، این بار هیچ کمکی از طرف نظامی روسیه یا ایران نبود.
سه دیپلمات منطقه‌ای گفته‌اند که اسد در تاریخ ۲۸ نوامبر ۲۰۲۴ به مسکو سفر کرده بود، یک روز پس از حمله نیرو‌های مخالف به استان حلب در شمال سوریه، اما درخواست‌های او برای دخالت نظامی از سوی کرملین بی‌جواب ماند.
هادی البحره، رئیس ائتلاف ملی مخالفان سوریه در خارج از کشور، گفت که منبعی از دایره نزدیکان اسد به او گفته بود که اسد واقعیت وضعیت را به دستیاران خود منتقل نکرده بود.
او افزود که اسد به فرماندهان و دستیاران خود پس از بازدید از مسکو گفته بود که حمایت نظامی در راه است، در حالی که او در حال دروغ گفتن به آنها بود؛ پیامی که از مسکو دریافت کرده بود، منفی بود.
اولویت روسیه
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، روز چهارشنبه گفت که روسیه در گذشته تلاش‌های زیادی برای کمک به تثبیت سوریه انجام داده است، اما اولویت‌های آن اکنون درگیر جنگ اوکراین است.
چهار روز پس از آن سفر، در دوم دسامبر ۲۰۲۴، عباس عراقجی، وزیر امور خارجه ایران، با اسد در دمشق دیدار کرد.
تا آن زمان، نیرو‌های مخالف تحت رهبری هیئت تحریر شام، حلب را به کنترل خود درآورده بودند و به سمت جنوب پیشروی می‌کردند و ارتش اسد در حال فروپاشی بود.
یک دیپلمات ایرانی ارشد به رویترز گفت که اسد در طول ملاقات کاملاً ناراحت به نظر می‌رسید و اعتراف کرده بود که ارتشش به حدی ضعیف است که توان مقاومت مؤثر ندارد.
اما دو مقام ارشد ایرانی گفته‌اند که اسد هرگز از تهران درخواست نکرده بود که نیرو‌هایی را در سوریه مستقر کند. آنها افزودند که اسد می‌فهمید که اسرائیل ممکن است هر گونه دخالت از سوی ایران را بهانه‌ای برای حمله به نیرو‌های ایرانی در سوریه یا حتی ایران قرار دهد.
سقوط حتمی
در نهایت، اسد به این نتیجه رسید که سقوطش حتمی است و تصمیم گرفت کشور را ترک کند، به این ترتیب حکومتی که از سال ۱۹۷۱ در دست خانواده‌اش بود به پایان رسید.
سه منبع نزدیک به او گفتند که او در ابتدا قصد داشت به امارات متحده عربی پناه ببرد، پس از آنکه نیرو‌های مخالف مسلح حلب و حمص را تصرف کرده و به سوی دمشق پیشروی می‌کردند.
این منابع توضیح دادند که امارات متحده عربی درخواست او را به دلیل ترس از واکنش‌های بین‌المللی برای پناه دادن به شخصی که تحت تحریم‌های آمریکا و اروپا قرار دارد و به استفاده از سلاح‌های شیمیایی برای سرکوب مخالفان متهم شده است، رد کرد؛ اتهاماتی که اسد آنها را رد کرده و گفته است که اینها جعلی هستند.
یک دیپلمات روسی که خواسته بود نامش فاش نشود گفت که مسکو آماده نبود تا اسد را رها کند، با اینکه تمایلی به دخالت نظامی نداشت.
دو مقام منطقه‌ای گفته‌اند که سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، تلاش‌های دیپلماتیک را برای تأمین امنیت اسد رهبری کرد و از طریق ارتباط با ترکیه و قطر برای استفاده از روابط آنها با هیئت تحریر شام برای تضمین خروج امن اسد به روسیه تلاش کرد.
یک مقام امنیتی غربی گفت که لاوروف "تمام تلاش خود را کرد" تا اطمینان حاصل کند که اسد با امنیت به روسیه می‌رود.
فردا خواهیم دید
سه منبع گفته‌اند که مسکو همچنین با کشور‌های همسایه هماهنگ کرد تا اطمینان حاصل کند که هیچ کشوری به هواپیمای روسی که اسد را از آسمان سوریه می‌برد، اعتراضی نکرده یا آن را هدف قرار ندهد.
محمد جلالی، آخرین نخست‌وزیر در دوره اسد، گفت که روز شنبه، حدود ساعت ۱۰:۳۰ شب با او تماس گرفت.
محمد جلالی، آخرین نخست‌وزیر در دوره جلالی درباره آخرین مکالمه‌اش با اسد گفت: "به او گفتم که وضعیت بسیار دشوار است و هزاران خودرو از حمص به سمت لاذقیه در حال حرکت هستند و در خیابان‌ها وحشت و ترس حاکم است. "
او افزود: "اسد به من گفت: فردا خواهیم دید. " و توضیح داد که سعی کرد دوباره در صبح یکشنبه با اسد تماس بگیرد، اما او جواب نداد.
