قمار نتانیاهو بر روی مسئله ایران و چرخش بی سابقه در سیاست خارجی آمریکا

خبر به سرعت در صدر اخبار جهان نشست، پرزیدنت اوباما درخواست نتانیاهو برای ملاقات با خود را، در جریان دیدار نتانیاهو برای شرکت در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، رد کرده است. در این خصوص روزنامه اسرائیلی هاآرتص از قول یک مقام اسرائیلی خبر داد که دفتر نتانیاهو پیغامی برای کاخ سفید ارسال نموده و در آن عنوان کرده است که با اینکه نتانیاهو در این سفر تنها دو روز و نیم در آمریکا به سر خواهد برد معذلک حاضر است مسافرتی به پایتخت آمریکا، واشنگتن، داشته باشد و با اوباما دیدار کند. مقام مذکور اضافه می کند که کاخ سفید در پاسخ به درخواست نتانیاهو گفته است که فشرده بودن برنامه کاری رئیس جمهور آمریکا اجازه این ملاقات را به او نمی دهد. اما علنی شدن و شدت گرفتن پاره ای از اختلافات بین آمریکا و اسرائیل، ظرف روزهای اخیر، ناظران بسیاری را به این نتیجه رسانده است که عکس العمل اوباما حاصل انگیزه ای عمیقتر از کمبود وقت است.

در روز 11 سپتامبر (21 شهریور) نتانیاهو در واکنش به گفته وزیر امور خارجه آمریکا، خانم هیلاری کلینتون، که گفته بود آمریکا برای توقف برنامه هسته ای ایران هیچ ضرب الاجلی تعیین نمی کند گفت: "دنیا [بخوانید آمریکا] به اسرائیل می گوید صبر کن، هنوز وقت هست، و من می گویم صبر کنم که چه بشود؟ صبر تا کی؟" او ادامه می دهد: "آنها که در جامعه جهانی خود حاضر نیستند برای ایران یک خط قرمز تعیین کنند [که هرگاه از آن فراتر رفت اقدام نظامی کنند] به لحاظ اخلاقی این حق را ندارند که جلوی اسرائیل [برای اقدام نظامی] چراغ قرمز بگذارند".

موضع نتانیاهو این است که از آنجا که مذاکرات با ایران به بن بست رسیده اما در عین حال برنامه هسته ای آن کشور در حال ادامه و رو به جلو است، اسرائیل مصمم است که قبل از اینکه برنامه هسته ای ایران به نقطۀ خطرناک و غبر قابل بازگشت خود برسد تاسیسات هسته ای آن کشور را بمباران کند. در مقابل موضع رسمی آمریکا این است که اولا تحریم ها در حال وارد کردن فشار بر ایران هستند و ثانیا ایران تا رسیدن به قابلیت های فنی برای ساختن بمب اتمی فاصله دارد، لذا باید به تلاش های دیپلماتیک این شانس را داد تا ایران را متقاعد به متوقف کردن برنامه هسته ای اش کنند.

در حالی که نتانیاهو بطور بسیار علنی در تلاش است که آمریکا را به جنگ با ایران بکشاند با این حال منطق وی، در واقع آنچه که بطور رسمی اعلام شده، سخت زیر سئوال است. حتی یک گزارش تحقیقاتی وجود ندارد که از این فکر حمایت کند که درمان بحران موجود بر سر مسئله هسته ای ایران از طریق نابود کردن تاسیسات هسته ای آن کشور میسر است. عقل متعارف حکم می کند که بمباران تاسیسات هسته ای ایران ممکن است صدمات جدی فیزیکی ای را باعث گردد اما قادر نخواهد بود دانش بومی هسته ای ایران را محو و نابود کند. گزارشی که روز 13 سپتامبر 2012 (23 شهریور 91) توسط بیش از سی تن از متخصصان آمریکائی تهیه گردیده است نتیجه می گیرد که حمله یک جانبه اسرائیل به تاسیسات ایران 2 سال و حمله آمریکا حداکثر 4 سال برنامه هسته ای ایران را با تاخیر مواجه می کند. در عین حال صرف نظر از خسارات عظیمی که حمله به ایران در پی دارد (به مقاله من به زبان انگلیسی در اینجا مراجعه کنید)، حمله به تاسیسات اتمی ایران بلاشک به خروج آن کشور از معاهده خلع سلاح هسته ای "ان پی تی" منجر خواهد شد.

به این ترتیب، منطقا فشار زاید الوصف و مانور های پیچیده نتانیاهو برای درگیر کردن آمریکا در یک جنگ علیه ایران نمی تواند، آن طور که خود اعلام می کند، به انگیزۀ تخریب تاسیسات هسته ای ایران باشد چرا که تاثیر چنان حمله ای همچون یک مُسکّن گذراست و هم چنین نتایجی به دنبال دارد (از جمله خروج ایران از اِن پی تی) که نقض اغراض نتانیاهو می شود. حقیقت این است که قصد او از میان بردن ریسک هسته ای شدن ایران برای همیشه است و این امری است که نتانیاهو می داند که اسرائیل به تنهائی قادر به انجام آن و تحمل خسارات آن نیست. گزارشی که متخصصان آمریکائی تهیه کرده اند و پیش تر از آن صحبت شد نتیجه می گیرد که اگر هدف این است که اطمینان حاصل شود که ایران هرگز به بمب اتمی دست نیابد "آمریکا می بایست دست به حملات گسترده هوائی و دریائی در یک بازه زمانی طولانی بزند، احتمالا چندین سال".

این سناریوست که دولت اوباما سخت تلاش دارد از آن دوری بجوید. در این خصوص نتانیاهو پیام روشن و غیر قابل تردیدی از آمریکا گرفته، اگر می خواهی به ایران حمله کنی روی ما حساب نکن. به این ترتیب هر چند که هدف دراز مدت نتانیاهو حول محور درگیر آمریکا با ایران شکل می گیرد اما با وجود مخالفت صریح اوباما این امر در مقطع کنونی قابل تحقق نیست. به این ترتیب سئوالی که پیش می آید این است که پس هدف از ارتقاء سطح تنش با دولت آمریکا آن هم در انظار عمومی چیست؟ واقعیت این است که هدف وی پیچیده کردن وضعیت اوباما در رقابت های انتخاباتی، از میان بردن حمایت لابی اسرائیل از وی، و در مقابل تقویت موقعیت میت رامنی کاندیدای تند رو حزب جمهوری خواه، و سوق دادن نیرو های حامی اسرائیل در پشت سر رامنی است. هر چند نظر سنجی ها رقابت بین اوباما و رامنی را نزدیک نشان می دهند اما تجربه نشان می دهد که منبع قابل اتکاء تر در این زمینه بازار های شرط بندی هستند. یکی از بزرگترین بازار های شرط بندی، تا امروز 26 سپتامبر، بیش از 75 درصد برای اوباما شانس پیروزی قائل است. 

یکی از با سابقه ترین روزنامه های یهودیان آمریکا Jewish Daily Forward که در نیویورک منتشر می شود در سر مقاله ای می نویسد: "مشکل بتوان زمانی را به یاد آورد که یک نخست وزیر اسرائیل تا این حد خود را وارد کارزار انتخاباتی آمریکا کرده باشد. حتی مشکل بتوان زمانی را به یاد آورد که یک متحد مورد اعتماد آمریکا با این وضوح بخواهد رئیس جمهور آمریکا را وادار به جنگی سئوال برانگیز، منفور و شدیدا پر مخاطره کند". طبق نظر سنجی ای که اخیرا توسط "شورای شیکاگو در امور جهانی" Chicago Council on Global Affairs به عمل آمده 38 درصد آمریکائی ها از ورود آمریکا به جنگ با ایران در حمایت از اسرائیل حمایت کرده اند در حالی که 59 درصد اظهار کرده اند که آمریکا باید از این مسئله اجتناب کند.

جو کلاین Joe Klein ستون نویس سیاسی تایم می گوید: من هر چه به ذهنم فشار می آورم در چهل سالی که به این کار اشتغال داشته ام به یاد ندارم که نمونه دیگری دیده باشم که یک متحد آمریکا اینگونه آشکار ما را به سمت یک جنگ سوق دهد و یا با رویکردی مشابه بنیامین نتانیاهو و حزب لیکود  تلاش کند آشکارا بر جریان انتخابات آمریکا تاثیر بگذارد.

نتنانیاهو در مصاحبه ای با جروزالم (اورشلیم) پست این اتهام را که وی سعی دارد بر پروسه انتخابات آمریکا دخالت کرده و به نفع رامنی  تاثیر بگذارد رد کرده و آنرا "کاملا بی اساس" خواند. با این حال، یوسی ورتر Yossi Verter طی مقاله ای در هاآرتص افشاء کرد که یک مقام عالیرتبه اسرائیل که ارتباطات نزدیکی با مقامات دولت اوباما دارد به وی گفته است که در جلسات خصوصی مقامات دولت اوباما به وی گفته اند که برداشت آنها این است که نتانیاهو در حال فعالیت انتخاباتی برای رامنی است. در ادامه مقاله آمده است که پرزیدنت و دستیارانش مانور های اخیر نتانیاهو از جمله همکاری وی با اعضای جمهوری خواه کنگره بر علیه دولت اوباما را "دخالتی ناپخته، لجام گسیخته، و مبتذل در مبارزات انتخاباتی آمریکا می دانند". علت تصمیم اوباما برای ردّ ملاقات با نتانیاهو را باید از درون چنین زمینۀ تنش آلودی جستجو کرد.

تحولالت اخیر ناشی از دست بالا گرفتن نیروی خود توسط نتانیاهو نه تنها می تواند به شکست وی منجر شود یلکه احتمالا تغییرات بزرگی را در اسرائیل، آمریکا، و رابطه بین دو طرف "در صورتی که اوباما به پیروزی برسد" به همراه خواهد داشت. نخست اینکه در صورت پیروزی، اوباما لحن خود را نسبت به اسرائیل شدیدتر خواهد کرد. اوباما که دیگر ترس از انتخابات و نفوذ لابی اسرائیل از ذهنش زدوده شده به اسرائیل یاد آور خواهد شد که در مقاطعی که منافع دو طرف با یکدیگر در تضاد قرار گیرند آمریکا هرگز منافع اسرائیل را بر منافع خود مقدم نخواهد دانست. در مصاحبه با برنامه پر تماشاگر "60 دقیقه" که در روز 23 سپتامبر (2 مهر 1391) صورت گرفت اوباما به وضوح به این مسئله پرداخت. او گفت: "وقتی زمان تصمیم گیری در مورد مسائل امنیتی [آمریکا] برسد من تنها فشاری را که احساس می کنم این است که چه تصمیمی برای مردم آمریکا بهتر است".

دوم، اگر اوباما انتخاب شود به احتمال قریب به یقین نتیجه قماری که نتانیاهو به آن دست زده گریبانش را خواهد گرفت. او و حزب لیکود تضعیف می شوند و مخالفین میانه روی وی سر بر خواهند آورد. مشکل بتوان تصور کرد که با وجود شکافی عمیق بین نتانیاهو و رئیس جمهور آمریکا، این پر قدرت ترین مدافع اسرائیل، وی بتواند به کار خود ادامه دهد.

سوم، با اوج گیری میانه رو ها در اسرائیل و آزاد شدن اوباما از ترس انتخاب نشدن مجدد، جاده برای رسیدن به یک توافق بر سر مسئله هسته ای  ایران و جلوگیری از یک جنگ فاجعه آمیز هموار خواهد شد.

چهارم، موضع اوباما در مقابلۀ آشکار با سیاست های ماجراجویانه اسرائیل و لابی آن به نحوی بی سابقه دور شدن از سنت "حمایت بدون قید و شرط" از اسرائیل در دوران مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکاست که همواره یکی از ستون های اصلی مبارزات انتخاباتی کاندیداها به شمار می رفته است. در مصاحبه ای که پیش تر از آن یاد شد اوباما به قیل و قال اسرائیل در مورد ضرورت حمله به ایران اشاره کرده و می گوید: مصم هستم که هر سر و صدا [و شلوغ کاری] که بیرون می شود سدّ کنم.

پیروزی اوباما می تواند پیام مهم و بحث انگیزی را برای همه کسانی که از این به بعد می خواهند در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا شرکت کنند با خود حمل کند، شما برای رئیس جمهور شدن لازم نیست فشار اسرائیل و لابی اش را تحمل کنید، حتی می توانید در برابر فشار مذکور بایستید. با زایل شدن ترس ناشی از محرومیت از حمایت لابی اسرائیل، حاصل امر می تواند تاثیراتی جدی بر انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و حتی سیاست خارجی آن کشور بگذارد.

نکته قابل توجه این است که که علیرغم تنش بین دولت اوباما و حزب لیکود اوباما بطور چشمگیری در میان رای دهندگان یهودی از محبوبیت برخوردار است. بر اساس یک نظر سنجی 70 درصد از رای دهندگان یهودی تصمیم گرفته اند که به اوباما رای دهند. بر اساس نظر سنجی دیگری که در ایالت فلوریدا صورت گرفته 69 درصد یهودیان رای دهنده به اوباما رای خواهند داد. ایالت فلوریدا یکی از چند ایالتی است که می تواند سرنوشت کلی انتخابات را رقم بزند.

نباید تصور کرد که نفوذ اسرائیل و لابی حامی آن در صحنه سیاسی آمریکا از میان خواهد رفت اما قاطعا می توان گفت که در صورت انتخاب اوباما حداقل ورود آن کشور به جنگ با ایران، "در جهت حمایت از اسرائیل"، منتفی خواهد بود. اینکه ممکن است آمریکا بر اساس محاسبه منافع ملی خود و یا خطای محاسبه وارد یک درگیری نظامی با ایران شود مقوله ایست جداگانه. متاسفانه متخصصین امور بین الملل با مطالعه تاریخ جنگ ها به این نتیجه رسیده اند که تقریبا همه جنگ ها بر اثر اشتباه محاسبه یکی از طرفین جنگ و یا هر دو طرف آغاز می شوند.

شهیر شهید ثالث

Entekhab.ir