یورونیوز: بیش از ۲۰ سال پیش یک اقتصاددان بریتانیایی ایده تشکیل گروهی از اقتصادهای در حال توسعه جهان را در مقاله‌ای ارائه و پیشنهاد کرد چین، روسیه، برزیل و هند در کنار یکدیگر مجمعی را تشکیل دهند و آن‌را بریک بنامند.
در پانزدهمین نشت سران قدرت‌های نوظهور اقتصادی جهان موسوم به برکیس، رهبران این کشورها با پیوستن چندین کشور دیگر از جمله ایران و عربستان به این مجموعه موافقت کردند.
اما این گروه بریکس از کجا آمده و موسس آن کیست؟
جیم اونیل، اقتصاددان ارشد شرکت خدمات مالی و بانکداری گلدمن‌سکس که پیشتر و بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶ به عنوان وزیر خزانه‌داری بریتانیا در دو دولت دیوید کامرون و ترزا می فعالیت کرده در سال ۲۰۰۱ در مقاله‌ای با عنوان «ساختن اقتصاد جهانی بهتر - بریک» بر توان بالقوه کشورهای برزیل، روسیه، چین و هند برای فعالیت اقتصادی در کنار یکدیگر به عنوان قدرت‌های اقتصادی نوظهور تاکید کرده بود. او با قرار دادن حرف نخست نام این کشورها، نامِ «بریک» را برای این گروه پیشنهاد کرده بود. در آن زمان آفریقای جنوبی در این ایده قرار نداشت.
آقای اونیل در آن مقاله تحلیلی که در محافل اقتصادی، مالی، تجاری و دانشگاهی بسیار مورد توجه قرار گرفت پیش‌بینی کرده بود که در سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ میزان رشد تولید ناخالص داخلی در اقتصادهای بازارهای نوظهور از همین شاخص در میان کشورهای گروه ۷ بیشتر خواهد شد.
او همچنین در آن مقاله با اشاره به اینکه در پایان سال ۲۰۰۰ تولید ناخالص داخلی کشورهای بریک به دلار آمریکا بر اساس برابری قدرت خرید، سهمی حدود ۲۳.۳ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان بود، پیش‌بینی کرده بود که در ۱۰ سال آینده وزن کشورهای بریک به ویژه چین در تولید ناخالص داخلی جهانی افزایش خواهد یافت و مسائل مهمی را در مورد تأثیر اقتصادی جهانی سیاست های مالی و پولی در کشورهای BRIC مطرح خواهد کرد.
او در پایان پیشنهاد کرده بود که در راستای این چشم انداز، مجامع سیاست گذاری جهانی دوباره خود را سازماندهی کنند و به ویژه، گروه کشورهای ۷ باید به گونه‌ای تنظیم شود که نمایندگان BRIC را در خود جای دهد.
مبدع ایده بریکس حالا چه میگوید؟
حالا پس از بیش از ۲۰ سال از زمانی که جیم اونیل ایده تشکیل برکس را مطرح کرد بسیاری از حذف دلار در معاملات جهانی و همچنین تشکیل واحد پولی مشترک در میان کشورهای بریکس هستند؛ ایده‌ای که جیم اونیل آن‌را مضحک می‌داند. او در گفتگویی ویدیویی با کانال خبری ۴ لندن با مسخره خواندن ایده حذف دلار میگوید: «وقتی چنین چیزهایی را می‌شنوم، خیلی جلوی خودم را می‌گیرم که قهقهه نزنم.»
او همچنین در گفتگوی دیگری با روزنامه فایننشال تایمز ایده شکل‌گیری یک ارز مشترک برای کشورهای بریکس را «به شدت غیرممکن» توصیف کرد.
پیشتر لولا داسیلوا، رئيس جمهوری برزیل از این ایده سخن گفته و پیشنهاد کرده بود کشورهای عضو بریکس به دنبال شکل‌دادن ارز مشترک خود باشند. اونیل اما در پاسخ به این ایده میگوید: «این واقعا مضحک است، آنها می‌خواهند یک بانک مرکزی بریکس ایجاد کنند؟ چگونه می‌خواهند چنین کاری را انجام دهند؟ معلوم است که غیر ممکن خواهد بود.»
اونیل در خصوص چشم‌انداز اقتصادی و اهداف کشورهای بریکس به فایننشال تایمز میگوید: «من نمی‌دانم که آنها می‌خواهند به چیزی برسند؟ نقش دلار در اقتصاد جهانی ایده‌آل نیست. شما با اقتصادهایی رو به رو هستید که باید در راستای منافع ایالات متحده رفتار کنند و هر تصمیمی که فدرال رزرو ایالات متحده می‌گیرد روی اقتصاد آنها تاثیرگذار است اما با این حال نمی‌توان از ایده حذف دلار سخن گفت چرا که چنین چیزی غیرممکن است.»
بلوک کشورهای بریکس پیش از پیوستن اعضای جدید بیش از ۳ میلیارد نفر جمعیت داشت و همواره تمایل خود را برای افزایش استفاده از ارزهای محلی در فعالیت‌های تجاری ابراز می‌داشت.
اونیل در واکنش به پیش‌بینی‌هایی مبنی بر اینکه در آینده ین یا یورو از دلار پیشی خواهند گرفت، میگوید: «هیچ‌کدام از این موارد هرگز اتفاق نمی‌افتد تا زمانی که آن کشورها بخواهند ارزهای خود را توسط مردم سایر نقاط جهان مورد استفاده قرار دهند.»
در خصوص توسعه کشورهای حاضر در بریکس هرچند چین و روسیه با آن موافق و تلاش می‌کردند این مجموعه را بزرگ‌تر کنند اما هندی‌ها همواره با عضویت اعضای جدید مخالف بودند. اونیل در خصوص این اختلاف نظر میگوید: «برای غرب این خبر خوبی است که چین و هند هرگز در مورد چیزی به توافق نمی‌رسند چرا که اگر این کار انجام می‌شد تسلط دلار، آسیب‌پذیرتر می‌شد.»
او در ادامه به مقام‌های چینی توصیه کرد: «من اغلب به سیاستگذاران چینی می‌گویم که نبردهای تاریخی بی‌پایان خود را فراموش کنید و سعی کنید از هند برای رهبری برخی از مسائل بزرگ کمک بخواهید زیرا در آن صورت ممکن است جهان شما را کمی جدی‌تر بگیرد.»
زرگر، استاد روابط بین الملل میگوید: خطر اصلی پیوستن ایران به پیمان شانگهای و اکنون به بریکس آنست که جمهوری اسلامی به این توهم دچار شود که میتواند از این دو سازمان در جهت کاهش فشار‌های آمریکا و غرب استفاده کند. در حالیکه خود گروه بریکس در اعلامیه هاش اعلام کرده است که هدف گروه ارتقا همکاری اقتصادی در بین اعضا و هر یک از اعضا توسعه اقتصادی پایدار در کشورهای همجوار در قالب همکاری‌های و قواعد بین المللی است.
