«دیوید ایگاتیوس» در مقاله ای در روزنامه واشنگتن پست نوشت: هنری کیسینجر باید حس دژاوو داشته باشد که چین را میانجی نزدیک شدن عربستان سعودی و ایران به هم می بیند. این دیپلماسی سه جانبه، شباهت زیادی به سیاست گشایش به روی چین در سال 1971 دارد که خود کیسینجر مجری آن بود.
به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: کیسینجر طی مصاحبه ای این هفته به من گفت: «من توافق ایران و عربستان را تغییری اساسی در وضعیت استراتژیک خاورمیانه می دانم. سعودی ها اکنون امنیت خود را با بازی با آمریکا در برابر چین متعادل می کنند.» کیسینجر خاطرنشان کرد که به شیوه‌ای قابل مقایسه، او و ریچارد نیکسون، رئیس جمهور وقت ایالات متحده، توانستند از تنش‌های بین پکن و مسکو برای تعامل تاریخی خود با چین استفاده کنند.
تنش زدایی در خلیج فارس، در کوتاه مدت برای همه خوب است و اگر رئیس جمهور چین، شی جین پینگ می خواهد نقش مهار ایران و اطمینان بخشیدن به عربستان سعودی را بر عهده بگیرد، برای او آرزوی موفقیت می کنم. ایالات متحده از سال 1979 در تلاش است تا قوس انقلاب ایران را به سمت ثبات خم کند.
کیسینجر افزود: اما در درازمدت، ظهور پکن به عنوان یک میانجی گر «شرایط مرجعیت در دیپلماسی بین‌المللی را تغییر می‌دهد». ایالات متحده دیگر قدرت ضروری و ناگزیر در منطقه به عنوان تنها کشوری که به اندازه کافی قوی یا منعطف برای میانجیگری قراردادهای صلح باشد، نیست. چین مدعی سهمی از این قدرت میانجی گری شده است.
کیسینجر توضیح داد: «چین در سال‌های اخیر اعلام کرده است که لازم است در ایجاد نظم جهانی مشارکت داشته باشد. اکنون یک حرکت قابل توجه در این جهت انجام داده است.»
نقش رو به رشد چین، تصمیمات اسرائیل را نیز پیچیده می کند. رهبران اسرائیل حمله نظامی پیشگیرانه علیه ایران را آخرین راه حل می دانند، زیرا تهران هر چه بیشتر به تبدیل شدن به یک کشور دارای سلاح هسته ای نزدیک می شود. اما همانطور که کیسینجر اشاره می کند، «برای هرگونه فشار بر ایران اکنون باید منافع چین را در نظر گرفت.»
چینی ها فرصت طلب بوده اند. آنها از تلاش‌های مجدانه( و اغلب با ناسپاسی مواجه شده) ایالات متحده برای تقویت عربستان سعودی و مقاومت در برابر جنگجویان نیابتی ایران در یمن، عراق و سوریه استفاده کرده‌اند. ایالات متحده راه نزدیک شدن ایران و سعودی را احداث کرد، اما چینی ها روبان افتتاح آن را قیچی کردند.
مذاکرات محرمانه عربستان و ایران دو سال پیش در بغداد و تحت حمایت مصطفی الکاظمی، نخست وزیر وقت عراق و متحد آمریکا، آغاز شد و برخی از جلسات نیز در عمان، متحد نزدیکتر ایالات متحده، برگزار شد. در شش جلسه مذاکره، نمایندگان ایران و عربستان بر روی نقشه راه برای ازسرگیری روابط دیپلماتیک توافق کردند. عربستان سعودی در سال 2016 در اعتراض به حمایت پنهان ایران از شورشیان حوثی در یمن، رابطه دیپلماتیک با تهران را به حالت تعلیق درآورد. قبل از دستیابی به توافق نهایی برای بازگشایی سفارت‌ها، سعودی‌ها از ایران خواستند حمایت خود از حوثی‌ها را تایید و حملات آنها را مهار کند.
واشنگتن همچنین زمینه را برای حل و فصل جنگ فاجعه بار یمن فراهم کرده است. تیم لندرکینگ، فرستاده وزارت امور خارجه در امور یمن، آوریل گذشته به مذاکره برای آتش بس کمک کرد. پروازهای غیرنظامی اکنون از صنعا، پایتخت یمن انجام می شود و کالاها از طریق حدیده، بندر اصلی این کشور، جریان دارند. سعودی ها اخیراً یک میلیارد دلار در بانک مرکزی یمن سپرده گذاری کرده اند تا این کشور را با ثبات کنند.
هنگامی که شی جین پینگ در ماه دسامبر به عربستان سعودی سفر کرد، متعهد شد که از نفوذ پکن بر ایران برای نهایی کردن توافق استفاده خواهد کرد.
دو ماه دیگر، با فرض مهار حوثی‌ها توسط ایران، دو کشور سفارت‌های خود را در ریاض و تهران بازگشایی خواهند کرد. امیدواریم که تیم لندرکینگ بتواند تا آن زمان نیز در مورد توافق صلح در یمن مذاکره کند.
موضوعی که هیچکس نمی خواهد درباره آن حرف بزند، برنامه هسته ای ایران است. با فروپاشی برجام، ایران غنی سازی اورانیوم خود را افزایش داده است و کارشناسان می گویند اگر بخواهد احتمالا می تواند ظرف چند ماه یک سلاح هسته ای ساده را آزمایش کند. اما در اینجا نیز به نظر می رسد ایران می داند که نزدیک لبه صخره است. تهران در این ماه متعهد شد که به آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه دهد نظارت گسترده بر سایت های هسته ای ایران را از سر بگیرد.
خاورمیانه که تا مدت ها منطقه تقابل بود، در حال تبدیل شدن به یک بازی تعادل است. عربستان سعودی به تازگی با چین و ایران روابطش دوستانه شده است، اما همچنین با کمک 400 میلیون دلاری به اوکراین، با ایالات متحده همکاری می کند. همچنین هزینه 37 میلیارد دلاری برای خرید 78 هواپیمای بوئینگ؛ و پشتیبانی از فناوری سلولی جدید 5G و 6G به نام O-RAN که می تواند جایگزین هواوی چین شود، از این جمله هستند.
امارات متحده عربی نیز با چین وارد رابطه شده است. اما همچنین روابط دفاعی خود را با ایالات متحده حفظ کرده و مناقشات منطقه ای با قطر، ترکیه و لیبی را حل می کند. امارات متحده عربی از «اسپارت کوچک»، آنطور که جیم متیس، وزیر دفاع سابق آن را زمانی نامیده بود، به «سنگاپور کوچک» تبدیل شده است.
حقیقت این است که خاورمیانه تک قطبی، که در آن ایالات متحده یکه تاز در آن، توسط متحدانش یعنی عربستان سعودی و اسرائیل به اجرای سیاست های تقابلی تشویق می شد، منطقه چندان باثباتی نبود. خاورمیانه چند قطبی، با پوشش و تعادل بی وقفه خود، خطرات خاص خود را خواهد داشت و همانطور که کیسینجر می گوید، این یک بازی جدید با قوانین جدید خواهد بود.
