ایسنا: مشاور وزیر اقتصاد جزئیاتی از فاز دوم طرح مدیریت هوشمندانه یارانه آرد و نان ارائه کرد و گفت: در فاز دوم مردم می‌توانند به کیفیت نان یک نانوایی رتبه دهند و سهمیه آردی که به یک نانوایی اختصاص می یابد نیز بر اساس خرید مردم مشخص خواهد شد.
محمد جلال با تاکید بر اینکه دولت یارانه نان را حذف نخواهد کرد، عنوان کرد: یارانه نان از ۷۰ هزار میلیارد تومان در قانون بودجه امسال به ۱۰۵ هزار میلیارد تومان در لایحه بودجه ۱۴۰۲ افزایش یافته است. این موضوع باعث می‌شود در اجرای طرح مدیریت هوشمندانه یارانه آرد و نان شاهد هیچگونه محدودیت و سهمیه‌بندی نان در سمت مردم نباشیم.
زمان و نحوه اجرای فاز دوم طرح یارانه آرد و نان
وی درمورد زمان اجرای فاز دوم طرح مذکور اظهار کرد: اجرای طرح ازمایشی فاز دوم طرح که متناسب سازی خرید آرد نانوا با عملکرد مردم است، در یکی از استان‌های کشور آغاز شده است و با فراهم شدن مقدمات، به زودی در سایر استان‌های کشور نیز کلید خواهد خورد.
مشاور وزیر اقتصاد همچنین درمورد نحوه اجرای فاز دوم طرح توضیح داد: پیش از اجرای طرح هوشمندسازی یارانه ارد، سهمیه تخصیص یافته به هر نانوایی ثابت اما از یک نانوایی به نانوایی دیگر، متغییر بود. اینگونه نبود که همه نانوایی‌ها میزان یکسانی آرد یارانه‌ای دریافت کنند. این تفاوت در سهمیه آرد، موجب شده بود برخی نانوایی‌ها که تمایل داشتند ساعات بیشتری از روز اقدام به پخت نان کنند یا به دلیل کیفیت مشتریان بیشتری داشتند، به دلیل محدودیت سهمیه نتوانند ساعات پخت را افزایش دهند. هیچ امکانی هم برای افزایش سهمیه آن‌ها وجود نداشت.
جلال ادامه داد: اما در اجرای فاز دوم طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان، قیمت آرد مشابه گذشته بوده و تغییر نخواهد کرد و محدودیت سهمیه آرد نانوایان برای فروش نان به مردم برداشته خواهد شد. یعنی باز هم سهمیه نانوایی‌ها با هم متفاوت خواهد بود اما مبنا و علت این تفاوت، میزان عملکرد نانوایی است. یعنی هر نانوایی به میزان پخت و فروش نان در دوره قبل، بعلاوه «تا ۱۰ درصد بیشتر»، برای دوره جدید آرد یارانه‌ای دریافت خواهد کرد. لذا نانوایانی که بدلیل کیفیت مشتریان بیشتری دارند، می توانند تولید نان را افزایش دهند. در مقابل، اگر یک نانوایی همه آردی که در دوره قبل دریافت کرده را تبدیل به نان نکند و به مردم نفروشد، در دوره بعد، آرد کمتری دریافت می کند.
دلیل اختلاف قیمت نان در استان‌های مختلف
وی به این سوال که آیا قیمت نان در استان‌های مختلف متفاوت است یا خیر؟ پاسخ داد: تاکید می‌کنم که طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان هیچ تغییر قیمتی در نان ایجاد نکرده است. قیمت نان هر سال توسط شورای آرد و نان هر استان تعیین می‌شود اما علت تفاوت قیمت نان در استان‌های مختلف، تفاوت وزن چانه انواع نان و همچنین هزینه عوامل تولید نان، مثل دستمزد کارگر، اجاره بهای نانوایی و ... است که موجب شده قیمت نان در استان‌های مختلف کشور متفاوت باشد.
دلیل هدررفت روزانه ۵۰۰۰ تن آرد
مشاور وزیر اقتصاد در ادامه درمورد دلیل هدررفت۵۰۰۰ تن ارد در روز عنوان کرد: وزارت جهادکشاورزی با دقت بسیار، آرد را بین نانوایان توزیع می‌کند اما سامانه هوشمند سازی یارانه آرد و نان برای اولین بار در کشور نشان داد که بخشی از آرد یارانه‌ای توزیعی بین نانوایان به نان مردم تبدیل نمی‌شود و صرف سایر مصارف می‌شود. در هر کالای یارانه‌ای، در صورتی که امکان رصد زنجیره تامین تا مصرف نهایی در آن فراهم نشده باشد، چنین هدررفتی متصور است.
جلال افزود: این هدررفت سال‌هاست در زنجیره آرد و نان وجود داشته است اما دولت‌های قبل اقدام موثر و فراگیری برای جلوگیری از آن انجام ندادند. اما دولت سیزدهم با اجرای فاز اول طرح هوشمندسازی یارانه ارد و نان، این هدررفت را شناسایی کرد. شناسایی این هدررفت «دستاورد فاز اول» طرح است. در فاز دوم طرح به تدریج جلوی این هدررفت گرفته خواهد شد.
وی درمورد علت شکل‌گیری این میزان هدررفت توضیح داد: درباره علت شکل گیری این هدررفت باید بگویم ما در اقتصاد تولید نان یا به عبارتی اقتصاد نانوایی‌ها، نوعی ناکارآمدی در ساختارِ اختصاص سهمیه آرد به نانوایان داشته و داریم. مبنای کار این بوده که هر واحد نانوایی سنتی به‌ازای مجوزی که در اختیار داشته و مطابق نرخ‌نامه‌ای که برایش تدوین شده بود، آرد تحویل گرفته و نان تولید می‌کرد. اما به دلیل فقدان داده‌هایی که بتواند مورد استفاده مدیریتی قرار بگیرد، برخی از واحدها تمام آرد دریافتی خود را به نان تبدیل نمی‌کردند و به بازارهای موازی مانند صنعت یا حتی خوراک دام و طیور تزریق می‌کردند. ممکن بود بخشی از نانوایی‌ها هم برای تولید نان سنتی، آرد بیشتری لازم داشتند ولی به دلیل محدودیت سهمیه، این آرد در اختیارشان قرار نمی‌گرفت.
مشاور وزیر اقتصاد با تاکید بر اینکه رویکرد طرح فعلی مبتنی بر داده‌های فروش نان است، گفت: در حال حاضر زیرساخت لازم در تمامی نانوایی‌ها ایجاد شده است و سابقه خریدی که مردم از نانوا انجام می‌دهند به عنوان دقیق‌ترین و قابل‌اتکاترین داده، میزان تامین آرد نانوایی برای دوره بعد را مشخص می‌کند. از آنجایی که در این حوزه ما با یک کالای یارانه‌ای جذاب مواجه هستیم، باید امکانی فراهم شود که انحراف مصرف را به حداقل برساند و از طرفی برای نانوایی که با ساعت کاری بالاتر و با کیفیت بالاتر به مردم نان عرضه می‌کند و مردم از خریدش استقبال می‌کنند، محدودیت سهمیه آرد وجود نداشته باشد.
جلال ادامه داد: به همین ترتیب اگر یک واحد تمام آرد دریافتی را به نان تبدیل نکند و مابه‌ازای آن تراکنش‌های خرید قابل قبولی از سمت مردم نداشته باشد، دسترسی‌اش به آرد یارانه‌ای کاهش پیدا می‌کند. این تخصیص آرد مطابق یک سیستم کاملا هوشمند و بدون دخالت انسانی و اعمال سلیقه خاص صورت می‌گیرد که برای همه واحدهای خبازی و نانوایی در کشور یکسان و مبتنی بر عملکرد گذشته است. این فاز که می‌توان آن را متناسب‌سازی سهمیه آرد به عملکرد یا شناورسازی سهمیه‌های آرد نانوایان نامید در واقع به این معناست که هیچ نانوایی که بازار مصرف و مشتری داشته باشد با هیچ محدودیتی در قبال تامین آرد مواجه نمی‌شود و به هر میزان نان به مردم عرضه کند، می‌تواند متناسب با آن یا حتی کمی بیشتر از آن، آرد یارانه‌ای دریافت کند.
وی افزود: بنابراین نانوایان می‌توانند با استفاده از تکنیک‌هایی مانند افزایش ساعت پخت و فروش نان بیشتر، دریافت آرد بیشتری داشته باشند که خودبه‌خود هزینه‌های تولید مانند هزینه اجاره به ازای واحد تولید نان را کاهش می‌دهد و اقتصاد نانوایی را ترمیم می‌کند. ما فکر می‌کنیم که این طرح به کاهش هدرروی و سوءاستفاده می‌انجامد و نانوای پرکار و تولیدکننده نان باکیفیت را هم تشویق می‌کند.
مردم به کیفیت نان رتبه می‌دهند
مشاور وزیر اقتصاد در ادامه درمورد کیفیت پایین پخت در برخی نانوایی‌ها نیز اظهار کرد: یکی از اتفاقات مهمی که با اجرای فاز دوم رقم خواهد خورد، مشارکت مردم در رتبه دهی به نانوایان است. به این صورت که یک برنامک (اپلیکیشن) معرفی می‌شود. در این برنامک هر شخص می تواند در هر موقعیت جغرافیایی، موقعیت نانوایی‌های نزدیک به خود را مشاهده کند و وقتی اقدام به خرید نان کرد، سوابق خرید خود را مشاهده و نسبت به کیفیت نان و رفتار نانوا و ... اظهار نظر کند.
جلال تاکید کرد: در واقع با اجرای فاز جدید طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان، برای اولین بار نظرات مردم به طور مستقیم می تواند میزان کمک هزینه دریافتی و سقف تخصیص آرد به نانوایان را متاثر کند.
