استودیوهای بزرگ هالیوودی با ساخت فیلم‌های مستند، سد راه حضور و موفقیت فیلم‌های مستقل مستند در اسکار می‌شوند.
به نقل از ورایتی، در یک دهه اخیر با حضور سرویس‌های استریم در بازار مستند، کار برای مستندهای کوچک‌تر و مستقل که باید با بودجه‌های کم به ساخت فیلم مستند بپردازند سخت‌تر شده و ورود آنها را به رقابت فیلم‌های غیرداستانی اسکار دشوار ساخته است. با این حال با وجود تنگناهای مالی و کمبود نقدینگی هر سال چند فیلم مستند مستقل می‌توانند راه خود را به رقابت اسکار باز کنند.
امسال هم همین امر رخ داده و چند فیلم با بودجه اندک از جمله «فایا دایا» ساخته جسیکا بشیر، «پرزیدنت» ساخته کامیلا نیلسن و «نوشتن با آتش» ساخته سوشمیت قوش و رینتو توماس سه فیلمی هستند که توانسته‌اند به فهرست نهایی اسکار در بخش مستند راه یابند. در این میان آنها باید با فیلم‌هایی چند میلیون دلاری که توسط کمپانی‌های بزرگی چون اپل، نتفلیکس، ویاکام‌سی‌بی‌اس، والت دیزنی و وارنر میدیا ساخته شده‌اند رقابت کنند.
با توجه به تسلط لابی و بازاریابی در این عالم روشن است که پول و معرفی برند سازنده، عوامل کلیدی در رقابت برای کسب اسکار هستند که موجب می‌شوند در نهایت فیلم‌هایی چون «فایا دایا» و «پرزیدنت» و «نوشتن با آتش» شانسی برای دریافت جایزه اسکار نداشته باشند و «مخملی زیرزمینی» ساخته تاد هایزن از کمپانی اپل، «ترقی» ساخته رابرت گرین از نتفلیکس، یا «نجات» ساخته جیمی چین و الیزابت چای واسارهیلی ساخته نشنال جیوگرافیک شانس بالاتری داشته باشند.
البته این امر به این معنا نیست که امکان ندارد فیلم‌های مستقل انتخاب شوند کما اینکه در ۳ سال اخیر مستندهای بدون حامیان بزرگ از جمله «همکاری»، «مامور مال»، «هیل‌کانتی امروز صبح، امروز عصر» و «از پدران و پسران» توانستند به فهرست نامزدهای اسکار راه یابند. اما برنده شدن اسکار چیز دیگری است که دور از ذهن به نظر می‌رسد کما اینکه هیچ‌یک از این فیلم‌ها موفق به کسب اسکار نشدند. در دو سال اخیر نتفلیکس جایزه اسکار مستند را کسب کرد و سال ۲۰۱۹ نیز نشنال جیوگرافیک برای «سولوی رها» این جایزه را از آن خود کرد.
می‌توان این بحث را پیش کشید که اسکار هیچگاه شرایط کاملاً یکسانی برای همه فیلم‌ها نداشته است، اما نمی‌توان این واقعیت را انکار کرد که دلارهای کمپانی‌های بزرگ و تغییر قانون در سال ۲۰۱۲ که از آن سال این اجازه را داد که همه اعضای آکادمی-نه فقط شاخه مستند- به ۵ نامزد فیلم بلند مستند رای دهند، به طور کل نحوه نامزد شدن و نیز برنده شدن در این بخش را تغییر داد.
مستندهای به اصطلاح پرطرفدار- یا فیلم‌هایی که پیش از اسکار بیشترین اقبال را برای پخش کسب کرده‌اند- در این رقابت بیشترین شانس را برای کسب اسکار به دست می‌آورند. امسال بیشترین بخت در این رقابت برای «فرار کن» ساخته جوناس پوهر راسموسن از کمپانی نئون و امیر تامپسون که با نام کوئست‌لاو شناخته می‌شود برای «تابستان روح» از هولو است.
انیمیشن «فرار کن» که مستندی انیمیشن است به همه جشنواره‌های فصل جوایز مهم از جمله ساندنس، تلوراید، تورنتو و نیویورک راه یافت و با حمایت نئون علاوه بر بخش فیلم مستند، در بخش بهترین انیمیشن و بهترین فیلم بین‌المللی (معرفی شده از سوی نروژ) نیز نامزد دریافت جایزه شده است.
در همین حال برخی در شاخه فیلم مستند گله دارند که «فرار کن» یک پروژه انیمیشن هست اما مستند نیست. «تابستان روح» هم از وقتی در ساندنس نمایش داده شد و بعد توسط هولو به قیمت ۱۲ میلیون دلار خریداری شد، مورد توجه قرار گرفت و البته از آنجا که اولین فیلم مستند کوئست‌لاو است، شانس بیشتری دارد زیرا شاخه مستند فیلم‌های کارگردان‌های نوظهور را ترجیح می‌دهد.
در ۲ دهه اخیر ۹ نفر از فیلمسازان تازه‌کار آمریکایی برای ساخت اولین فیلمشان اسکار کسب کردند که ازرا ادلمن برای «او.جی: ساخت آمریکا»، لویی پسیهویوس برای «خلیج» و پیپا الریش برای «معلم اختاپوس من» از جمله آنها بودند.
امسال علاوه بر کوئست‌لاو ۵ فیلمساز با اولین فیلمشان در فهرست نامزدها حضور دارند که شامل قوش و توماس برای «نوشتن با آتش»، هاینس برای «مخملی زیرزمینی»، بشیر برای «فایا دایا» و جسیکا کینگدان برای «معراج» هستند.
در رقابت امسال فیلمسازان کهنه‌کار مستند نیز حضور دارند که شامل استنلی نلسون برای «آتیکا»، آر.جی.کاتلر برای «بیلی آیلیش»، متیو هاینه‌مان برای «اولین موج»، نانفو وانگ برای «در همان نفس»، جولی کوهن و بتسی وست برای «جولیا» و مگان میلن برای «ساده مثل آب» هستند.
همه ۱۵ فیلمی که امسال در فهرست رقابت اسکار مستند جای گرفته‌اند چه ساخته یک فیلمساز تازه‌کار باشند، چه یک فیلمساز باسابقه آنها را تولید کرده باشد در هر حال فیلم‌های باارزشی هستند که توسط فیلمسازانی کاربلد ساخته شده‌اند اما وقتی به مرحله دریافت جایزه در بخش اسکار مستند می‌رسیم دیگر کار لزوماً فقط به قضاوت بستگی ندارد.
مهر
