ایلنا: بازماندگی از تحصیل مشکلی است که سیستان و بلوچستان به دلیل کم برخورداری و غفلت مسئولان بیش از استان های دیگر با آن درگیر است. این موضوع کار را به جایی رسانده که تعدادی از دانش آموزان بازمانده از تحصیل ، کارکردن و سوخت بری را جایگزین تحصیل کرده و به دلیل مشکلات زندگی عطای درس خواندن را به لقایش می‌بخشند.
سیستان و بلوچستان با وجود تمام ظرفیت هایش همواره درگیر گستردگی و دور افتادگی است. پهناور بودن این استان و بُعد مسافت در آن، باعث شده روستاهای زیادی در این استان شکل بگیرند و از آنجایی بسیاری از این روستاها در دور افتاده ترین نقاط این استان واقع شده اند مشکلات ساکنان‌شان آن کمتر دیده می‌شود.
کمی نزدیک‌تر از روستاها، حاشیه شهر زاهدان و چابهار است که به لحاظ امکانات دست کمی از روستاها ندارد و چه بسا با وجود همجواری با شهر مشکلات شان از روستاییان هم بیشتر باشد .
بارزترین مشکلات خانواده‌های دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل ، فقر، بیکاری ، تعصبات خانوادگی، کودک همسری، نبود مدرسه و نداشتن شناسنامه است که این مسئله در حاشیه شهر و روستاهای استان به دلیل کمبود امکانات، نمود بیشتری دارد.
بسیاری از دانش آموزان سیستان و بلوچستان به دلیل نبودن مدرسه در مقاطع بالاتر در روستاها و عدم امکان رفتن به روستاهای اطراف، ترک تحصیل می کنند، برخی از دانش آموزان به دلیل کمک به درآمدزایی خانواده به استان‌های دیگر می روند، برخی از دانش آموزان به دلیل نداشتن سرویس مدرسه، برخی به دلیل بی پولی، برخی به دلیل نداشتن شناسنامه و برخی از دانش آموزان دختر هم به دلیل ازدواج زود هنگام بازمانده از تحصیل می شوند.
افزایش بازماندگی از تحصیل در دوران شیوع کرونا
معلم روستای مورتان در شهرستان راسک با اشاره به اینکه بازماندگی از تحصیل در زمان کرونا افزایش داشت، می گوید: در بسیاری از روستاها اینترنت و یا تبلت و موبایل برای حضور دانش آموزان در کلاس‌های مجازی وجود نداشت و ما به ترتیب و با فاصله زمانی مشخص به دانش آموزان به صورت حضوری درس می‌دادیم اما این روش در یادگیری آنان تاثیری نداشت چون تدریس با فاصله انجام می شد.
ملک رئیسی اظهار می‌کند: دانش‌آموزانی داشتم که به دلیل نداشتن معلم خانم، اجازه ادامه تحصیل نداشتند و محدودیت های خانواده ها سبب ترک تحصیل آنان شده است.
کودک همسری عامل تشدید بازماندگی از تحصیل
معلم روستای مورتان از توابع راسک می‌گوید: بسیاری از دانش آموزان دختر در سنین پایین و در مقطع ابتدایی نامزد و یا ازدواج می‌کنند، این مسئله سبب دور شدن‌شان از تحصیل می شود و پس از گذشت مدت کوتاهی درس و مشق را کنار می گذارند.
وی درباره ترک تحصیل دانش آموزان پسر هم می‌گوید: از آنجا که اغلب دانش‌آموزان پسر در مناطق مرزی برای کمک به امرار معاش خانواده‌هایشان مجبور به سوخت بری هستند و در دو سال گذشته نیز تعدادشان افزایش پیدا کرده‌است، اغلب‌شان به ناچار به‌خاطر مشکلات اقتصادی درس و مشق را رها کرده و به کار مشغولند.
این معلم می‌گوید: یکی دیگر از دلایل ترک تحصیل، نبود فضای آموزشی است و معمولا دانش آموزان به دلیل نداشتن سرویس مدرسه به روستاهای اطراف نمی‌روند ، خودم هم به عنوان معلم روستا با ماشین های سوخت بر به روستا می‌آیم .
وی در پایان می‌افزاید: تعداد زیادی از دانش آموزان روستایی استان به دلیل نبود مدرسه و شرایطی که گفته شد وارد مقطع متوسطه نمی شوند و در مقطع راهنمایی به تحصیل خود پایان می دهند.
کاهش تعداد افراد بازمانده از تحصیل در سال‌های اخیر
مدیر کل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان با توجه به کاهش تعداد افراد بازمانده از تحصیل در سال های اخیر، می‌گوید: از ۱۴۸ هزار نفر لیست اسامی بازماندگان از تحصیل که از سوی وزارت آموزش و پرورش به استان ارسال شد، از سال ۹۳ تاکنون ۶۸ هزار نفر شناسایی شدند و برای حضور آنان در مدارس برنامه‌ریزی شد.
رخشانی می گوید: از ۸۰ هزار نفر باقیمانده در بررسی‌های بعدی مشخص شد ۱۴ هزار نفر منع خدمات بودند؛ به این معنا که در مدارس ما بدون کد ملی و با کد سایر، مشغول به تحصیل هستند.
رخشانی خاطر نشان می کند: ۶۶ هزار نفر باقی مانده نیز هیچ نشانی از آنها پیدا نشده ، این دانش‌آموزان یا فوت شده‌اند و هنوز شناسنامه آنان باطل نشده ، یا دو تابعیتی‌هایی هستند که در کشورهای همسایه مشغول به تحصیلند و یا کسانی هستند که در مدارس دینی درس می‌خوانند و آموزش و پرورش از آنان اطلاعات دقیقی ندارد.
وی بر ضرورت همراهی و هم افزایی اعضای شورای شهرها و نمایندگان مجلس با آموزش و پرورش برای حل مشکلات تاکید می کند و می گوید : ایجاد کارگروه تأمین زمین برای بررسی مشکلات فضاهای آموزشی و تغییر کاربری می‌تواند بسیاری از مشکلات ساخت مدارس در شهر زاهدان را حل کند.
وی می افزاید: جدولی برای مقایسه تعداد بازماندگان از تحصیل سیستان و بلوچستان با استان‌های دیگر وجود ندارد و درصد بازماندگان را وزارت خانه آموزش و پرورش باید مشخص کند.
رخشانی عنوان می کند: بازماندگی از تحصیل به دلایل مختلفی رخ می دهد که برای مثال می توان به کارِ کودکان در سنین دانش آموزی، فقر اقتصادی خانواده و نداشتن تمکن مالی برای تحصیل، فقر فرهنگی، پراکندگی و وسعت جغرافیایی استان، ازدواج های زودهنگام به ویژه برای دختران، محدودیت و تعصب‌هایی که خانواده‌ها برای تحصیل دختران قائل می شوند و بسیاری از موارد دیگر اشاره کرد.
وی می‌گوید: با توجه به تدابیر اتخاذ شده و استفاده از ظرفیت مردم ، امامان جمعه، ریش سفیدان، متنفذان و ... در حال حاضر سیستان و بلوچستان در بحث تعداد دانش آموزان بازمانده از تحصیل و تعداد دانش آموزان بازگردانده شده به تحصیل در وضعیت بهتری نسبت به سال های گذشته قرار دارد اما از این هم نباید غافل شویم که مولفه‌های موجود می تواند باز هم بازماندگی از تحصیل را به دنبال داشته باشد.
وی می گوید: براساس آمایش سرزمینی و شرایط روستاهای مختلف سعی کردیم براساس آمار ، آموزش و پرورش به ادارات شهرستان تفویض اختیار دهد که در هر نقطه‌ای که مرکزیت دارد ، مدارس در مقاطع مختلف دایر شود. اما در برخی نقاط آمار دانش آموزی پایین بوده و حد نصاب مدرسه براساس سامانه‌های ستادی و سناد نداشته‌ایم به همین دلیل مدرسه تاسیس نشده است.
رخشانی می‌گوید: اگر شرایط روستاها اجازه داده حتما مدرسه ساختیم اما در مواردی روستاها نیاز به مدرسه داشته‌اند اما ساخت مدرسه به دلایل مختلف از جمله مشکلات مالی مقدور نبوده که در این شرایط هم با فاصله کمی در روستاهای اطراف، مدرسه تأسیس کردیم.
مدیرکل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان خاطر نشان می کند: یکی از دلایلی که در بازماندگی از تحصیل دانش آموزان موثر است هزینه رفت و آمد دانش آموزان به روستاهای اطراف و یا مرکز شهر است که برای رفع این چالش تقویت مدارس شبانه روزی و طرح روستا مرکزی را راه اندازی کردیم. در حال حاضر نیز مجوز ساخت ۹۲ مدرسه شبانه‌روزی گرفت شده و مراحل تأسیس آن در دست انجام است .
وی در ادامه می گوید: در سال گذشته ۱۵ دستگاه ون به منظور تقویت طرح روستا مرکزی از سوی بنیاد برکت به آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان اهدا شد تا رفت و آمد دانش آموزان به روستاهای اطراف تسهیل شود.
مدیرکل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان می‌گوید: ما در تلاشیم که توسعه عدالت آموزش در استان محقق شود و تفاوتی میان دانش آموزان نقاط مختلف استان وجود نداشته باشد. برای مثال در کنکور سراسری سال گذشته یکهزار و ۸۱۷ نفر استان سهمیه داشتیم اما با پیگیری و رأی کمیسیون ویژه ۱۰۰۰ نفر سهمیه اضافه دریافت کردیم که در عمر آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان این موضوع بی نظیر است.
