مدت‌هاست بیماری کووید ۱۹ به یک وضعیت اضطراری در سراسر جهان تبدیل شده است. با شدت گرفتن نرخ مرگ و میر در میان گروه‌های سنی مختلف، متخصصان در سراسر جهان بیش از پیش به دنبال راهی برای کنترل آن هستند. در این میان، اخبار جدیدی از تاثیر واکسن ب‌ث‌ژ بر این همه‌گیری منتشر شده است.
باسیلوس کالمت-گورین یا همان ب‌ث‌ژ یک واکسن سل ضعیف شده است که در بدو تولد یا در دوران کودکی به افراد تزریق می‌شود. این واکسن باعث ایمنی طولانی مدت نه تنها در برابر بیماری سل، بلکه در برابر سایر عفونت‌ها نیز می‌شود. این واکسن نتیجه موفقیت‌آمیزی در درمان سل و سایر بیماری‌های ریوی داشته است زیرا با محافظت از نوزاد در برابر عفونت‌های تنفسی، باعث کاهش مرگ و میر می‌شود. حال این سوال از سوی محققان مطرح شده است که آیا این واکسن می‌تواند در درمان کرونا نیز موثر باشد؟ پژوهشگران برای رسیدن به این موضوع، به بررسی کشورهایی پرداخته‌اند که تزریق واکسن ب‌ث‌ژ در پروتکل‌های واکسیناسیون اجباری آنها قرار دارد و به طور منظم به اطفال تزریق می‌کنند. یکی از مطالعات انجام شده در این خصوص در نیویورک نشان می‌دهد که ارتباطی معناداری میان کشورهای دارای سیاست واکسیناسیون اجباری ب‌ث‌ژ و کاهش عوارض و مرگ و میر ناشی از ابتلا به بیماری کووید ۱۹ مشاهده شده است.
واکسن ب‌ث‌ژ علاوه بر اثر خاص خود در برابر سل، دارای اثرات غیر اختصاصی مفیدی بر روی سیستم ایمنی بدن است که از طیف وسیعی از عفونت‌های دیگر محافظت می‌کند و همچنین به طور معمول برای درمان سرطان مثانه نیز استفاده می‌شود. در این بین، ادعایی مطرح شده است که واکسیناسیون با ب‌ث‌ژ ممکن است نقشی در محافظت از کارکنان مراقبت های بهداشتی و سایر افراد آسیب‌پذیر در برابر ویروس کرونا داشته باشد.
آزمایشات کنترل شده تصادفی شواهدی را ارائه کرده‌اند که نشان می‌دهد خصوصیات سیستم ایمنی واکسن ب‌ث‌ژ می‌تواند از بدن در برابر عفونت‌های تنفسی محافظت کند. این آزمایش‌ها بیان کرده است که واکسن ب‌ث‌ژ باعث کاهش شدت عفونت در بیماری‌های مختلف می‌شود. به عنوان مثال، واکسن ب‌ث‌ژ توانست تب زرد را در ۷۱ درصد از داوطلبان هلندی کاهش دهد. همچنین دو مطالعه جداگانه بر روی موش‌ها نشان می‌دهد این واکسن می‌تواند شدت عفونت منگویروس را نیز کم کند.
اکنون بسیاری از اثرات مفید غیر اختصاصی واکسن ب‌ث‌ژ قابل درک است. این واکسن و بسیاری از واکسن‌های زنده با ایجاد تغییرات ژنتیکی، توان سیستم ایمنی بدن برای مقابله با عفونت‌های بعدی را افزایش می‌دهد. بر همین اساس، این امکان وجود دارد که واکسن ب‌ث‌ژ بتواند در کاهش شدت کووید ۱۹ و بهبود سریع‌تر بیماری نقش‌آفرینی کند.
در حال حاضر آزمایش‌های کنترل شده تصادفی در جهان در حال انجام است تا ارزیابی کند که آیا ب‌ث‌ژ می‌تواند میزان بروز و شدت کووید را در کارکنان مراقبت‌های بهداشتی کاهش می‌دهد یا خیر. اما تا زمانی که این آزمایشات کامل نشوند، سازمان بهداشت جهانی به چهار دلیل اصلی بر استفاده از واکسن ب‌ث‌ژ برای کووید ۱۹ فقط در آزمایش‌های کنترل شده تصادفی تاکید دارد نخست اینکه، میزان واکسن ب‌ث‌ژ محدود است و استفاده بی‌رویه می‌تواند تأمین میزان واکسن مورد نیاز برای محافظت از کودکان در برابر سل در مناطق پرخطر را با مشکل روبه‌رو کند. دوم آنکه، اگرچه بررسی برخی کشورهایی که سیستم واکسیناسیون ب‌ث‌ژ اجباری دارند نشانه‌های مثبتی را نمایان کرده اما این مسئله نیز مطرح است که آیا واکسن ب‌ث‌ژ تزریق شده در دوران کودکی، هم اکنون می‌تواند در بهبود بیماران مبتلا به کووید ۱۹ موثر واقع شود؟ علاوه بر اینکه ممکن است استفاده از واکسن‌های مختلف، در طول دوران زندگی، توانسته باشد اثرات مفید غیر اختصاصی واکسن ب‌ث‌ژ را تغییر دهد. سوم، اگر واکسن ب‌ث‌ژ در برابر کووید ۱۹ موثر نباشد، واکسیناسیون آن در ابعاد وسیع می‌تواند حسی کاذب از امنیت را ایجاد کند و این موضوع خود می‌تواند به تشدید همه‌گیری کمک کند. چهارم، با توجه به اینکه در احتمالی بعیدی، ممکن است واکسن ب‌ث‌ژ باعث تشدید بیماری کووید ۱۹ شود، تا پیش از انجام کامل آزمایش‌ها در محیط نظارتی دقیق، دریافت آن درست نیست.
با این حال، نتایج تا امروز نشان داده است که واکسن ب‌ث‌ژ به احتمال زیاد می‌تواند نقشی محافظتی برای بیماران در برابر کووید ۱۹ داشته باشد تا میزان مرگ و میر را در میان آنها کاهش دهد. البته هنوز آزمایش‌های بالینی در این خصوص در حال انجام است.
ایرنا زندگی
