سرمایه گذاری در بازار ارز یکی از سرمایهگذاریهای پرطرفدار در ایران است. البته اخیراً با ظهور ارزهای دیجیتال فصل جدیدی در سرمایهگذاری ارزی ظهور پیدا کرده است. ارزهای کاغذی نظیر دلار، پوند، یورو و... همواره بر اقتصاد ایران تأثیرگذار بودهاند. در حال حاضر قیمت محصولات پتروشیمی، محصولات معادن و قیمت آهن آلات متأثر از نرخ ارز در کشور است.
انواع ارز
وقتی صحبت از ارز میشود دو نوع به ذهن میرسد؛ ارزهای دیجیتال و ارزهای کاغذی که هرکدام نیز دارای زیرمجموعههایی هستند.
ارز دیجیتال (cryptocurrency exchange)
امروزه این نمونه از ارزها طرفداران زیادی پیدا کردهاند. منظور از ارز دیجیتال ارزهایی هستند که با پروتکلهای رمزنگاری شده تولید شدهاند. هدف از تولید ارزهای دیجیتال کاهش جعل و تقلب در معاملات ارزی بوده است. دولت دخالتی در این ارزها ندارد و نمیتواند هیچ تأثیری بر آن داشته باشد. هیچ نهاد خاصی نیز بر آن نظارت ندارد.
ارزهای دیجیتال تنوع زیادی دارند. معروفترین و سرشناسترین آنها بیت کوین است. اتریوم (Ethereum)، ریپل (Ripple)، لایتکوین (Litecoin) و مونِرو (Monero) نیز از دیگر ارزهای دیجیتالی محبوب هستند. در ایران نیز اخیراً این نمونه از ارزها توجه بسیاری از سرمایهگذاران، تحلیلگران و حتی دولت را به خود جلب کرده است. البته در رابطه با قانونی بودن و نحوه استفاده از این ارزها در هیچ یک از محافل اقتصادی کشور سخنی به میان نیامده است.
امروزه بیاعتمادی سابق به ارزهای دیجیتال پایان یافته و اکثر صندوقهای سرمایهگذاری در حال انتقال سرمایه به آنها هستند. در دنیای سرمایه گذاری در بازار ارزهای دیجیتال، بیت کوین حرف اول را میزند. این ارز دیجیتال ۱۱ سال پیش متولد شد و توانست سرمایههای زیادی را به سمت خود جذب کند. هر ریزش یا رشد این ارز بر دیگر ارزهای دیجیتال به شدت تأثیر میگذارد. این ارز پس از فراز و نشیبهای بسیار توانست جایگاهی امن در سرمایهگذاری برای خود پیدا کند و امروزه جایگاهی به محکمی دلار و طلا دارد.
مزایای ارزهای دیجیتال
سهولت در انجام مبادله و غیرمتمرکز بودن از مهمترین مزایای ارزهای دیجیتال به شمار میرود. با ظهور این نوع دیگر دلار جایگاه اصلی خود در مبادلات مالی بینالمللی را از دست داده است. از سوی دیگر ایالات متحده نمیتواند از دلار به عنوان ابزاری برای فشار علیه غیرمتحدان خود استفاده کند.
معایب ارز دیجیتال
آنچنان نظارتی بر این دسته از ارزها قابل اعمال نیست. در واقع سیاستهای مبارزه با پولشویی رایج در این سیستم از ارزها عملاً امکانپذیر نیست. بنابراین باید برای جلوگیری از مبادلات ارزهای دیجیتال در فعالیتهای تبهکارانه، تمهیداتی در نظر گرفته شود. همین امر بزرگترین ضعف ارز دیجیتال به حساب میآید.
ضعف دیگر این نوع از ارز نبود پشتوانه سنتی برای آن است و برای اقتصادهایی نظیر ایران که بیشتر پول محور است تا سرمایه محور مناسب نیست.
ارزهای کاغذی
انواع ارز کاغذی عبارت است از ارز آزاد، حوالهای، سنا و مبادلهای. در ادامه به بررسی انواع ارز کاغذی میپردازیم:
دلار آزاد
همان دلاری است که به طور رایج در میان اعضای جامعه معامله میشود. دلاری که در معاملات نقدی مورد استفاده قرار میگیرد. منظور از معاملات نقدی معاملاتی است که خریدار و فروشنده هنگام انجام معامله دلار و ریال را تبادل میکنند.
دلار حواله
در واقع نوعی دستور پرداخت است. طی آن یک بانک یا موسسه اعتباری بنا به درخواست مشتری خود از بانک خارجی میخواهد تا مبلغ حواله را به شخص معین پرداخت کند.
دلار سنا
نرخی است که در سامانه سنا اعلام میشود. همانطور که میدانید سامانه سنا زیر نظر بانک مرکزی است. این نرخ میانگین نرخ خرید و فروش ارز ثبت شده توسط صرافیهای کل کشور در سامانه سنا است.
دلار مبادلهای
نرخهای اعلام شده در مبادلات ارزی و در واقع نرخ رسمی ارز است. این نرخ روزانه یک نوبت اعلام میشود. مرکز مبادلات ارزی تحت نظر بانک مرکزی فعالیت میکند.
دلار نیمایی
با راهاندازی این سامانه مقرر شده بود تا صادرکنندگان که عمدتاً پتروشیمیها بودند دلار خود را به واردکنندگان بفروشند. در واقع دلاری که صادرکنندگان از فروش محصولات خود به دست میآوردند را در این سامانه ثبت میکردند. سپس کسانی که برای خریدهای خود در خارج از کشور نیاز به خرید ارز داشتند از آنها خرید میکردند. در ابتدا برای انجام معامله قیمت ثابت (4200 تومان) برای دلار تعیین کرده بودند اما در بسته ارزی جدید تعیین قیمت را به توافق میان خریدار و فروشنده واگذار کردند.
تأثیر نرخ ارز بر قیمت آهن آلات
مهمترین عامل تأثیرگذار بر قیمت آهن آلات عرضه و تقاضاست. در کل باید دانست اگر قیمت ارز بالا برود انگیزه برای صادرات آهن آلات بالا رفته و سبب افزایش قیمت آن میشود. درباره تأثیر نرخ ارز بر قیمت آهن آلات کارشناسان اعتقاد دارند:
" بدون شک یکی از مهمترین عوامل بر شرایط اقتصادی کشور را قیمت دلار میتوان در نظر گرفت. محصولات فلزی نیز تحت تأثیر شدید همین فاکتور قرار دارند. با در نظر گرفتن این موضوع قابل درک است که پیشبینی قیمت آهن در سال 99 بدون اطلاع از قیمت دلار بیفایده است. "
تأثیر کرونا بر قیمت ارز
همزمان با خروج ویروس کرونا از مرزهای چین، بازارهای جهانی نظیر آهن افت محسوسی را تجربه کرد. این در حالی بود که قیمت طلا افزایش پیدا کرد. در ایران نیز قیمت طلا، سکه و ارز افزایش یافت چراکه ایران همزمان با ورود کرونا در لیست سیاه FATF قرار گرفت.
در این میان البته برخی از کارشناسان معتقدند از آنجا که درخواست دلار برای واردات کالاها کم شده است، این عامل میتواند در افت قیمت دلار تأثیرگذار باشد. همچنین با تعطیلی مسافرتهای نوروزی متقاضیان ارز کم شده و این امر در کاهش قیمت دلار میتواند مؤثر باشد.
بسته بودن بسیاری از صرافیها و نبود متقاضی برای خرید قیمت ارز دلیلی بر عدم افزایش قیمت ارز است. به نظر میرسد این عدم افزایش ماندگاری طولانی داشته باشد.
وضعیت ارز در دوران پسا کرونا
انتظار میرود دلار پس از توقف کرونا نیز افزایش قیمت پیدا نکند. چراکه دولت قصد دارد تا همه سرمایهها به سمت تولید در کشور سوق پیدا کند. از طرفی دیگر پیشبینی میشود که کشور چهار ماهی درگیر کرونا باشد و همین امر تقاضایی برای ارز ایجاد نکند. با این روند، قیمت دلار از مرز 16 هزار تومان فراتر نخواهد رفت.
وضعیت قیمت آهن آلات در دوران پسا کرونا
آنچه محرز است رکود بازار مسکن و خودرو در دوران کرونا است. در دوران کرونا بازار اتومبیل متقاضی خاصی ندارد بنابراین با کم شدن تولید ماشینها، انتظار میرود قیمت آهن آلات نیز به شدت افت کند. اما در فصل تابستان اگر ویروس کرونا مهار شد، آنگاه شاهد رونق بازار تولید اتومبیل در داخل کشور خواهیم بود. با توجه به منابع موجود:
" مهمترین پارامترهای تأثیرگذار بر قیمت خودرو که میتوان آنها را کنترل کرد عبارتاند از:
از این قسمت متوجه میشویم که تقاضای خودروسازها یکی از مهمترین عوامل تعیینکننده قیمت آهن آلات است.
همبستگی ارز و آهن آلات
نرخ ارز از سه جهت بر قیمت آهن آلات تأثیرگذار است:
1- ایجاد جو روانی بر بازار آهن آلات:
اساساً افزایش قیمت ارز یک موج روانی افزایش قیمت در همه صنایع و کالاها به دنبال دارد. حتی کالاها و صنایعی که ارتباط زیادی به دلار پیدا نمیکنند هم قیمت محصولاتشان را بالا میبرند.
2- تأثیر بر قیمت مواد اولیه برای تولید مقاطع آهنی
برای نمونه ماشین آلات، دستگاههای تولید و مواد اولیه نظیر سنگ آهن، کنسانتره و... از دیگر کشورها وارد میشود که افزایش نرخ ارز بر قیمت آنها تأثیرگذار است.
3- ایجاد جذابیت برای صادرات
هرچه قدر نرخ ارز افزایش پیدا کند، تولیدکننده میل به صادرات بیشتر پیدا میکند. صادرات آهن آلات منجر به افزایش قیمت این محصول در داخل خواهد شد.
بهترین بازار برای سرمایهگذاری در سال 99
بعد از تورم ناگهانی در فروردین 1397، مردم بیشتر به نگهداری ارزش دارایی خود توجه کردند. ارزش پول و سرمایه افراد جامعه نزول پیدا کرد. بنابراین هریک از افراد جامعه به دنبال این بود که دارایی خود را در جایی سرمایهگذاری کند.
سرمایهگذاری در دلار
پیشبینی میشود تا آخر سال 99 دلار به 25 هزار تومان برسد. درست است که قیمت دلار تا چند ماه آینده آنچنان افزایشی نخواهد داشت اما در بلند مدت نرخ ارز قطعاً افزایش خواهد یافت. دلایل مختلف افزایش نرخ ارز عبارتاند از نرخ تورم، بودجه سال 99 و دیگر موارد.
Alt: نمودار قیمت دلار در سال 97 و 98
سرمایهگذاری در طلا
طلا در واقع در طول تاریخ امنترین کالا برای سرمایهگذاری بوده است. هرگاه آنها از هر نوع سرمایهگذاری ناامید شوند به طلا روی میآورند. در ایران قیمت طلا نیز مانند هر فلز دیگری متأثر از قیمت دلار است. همچنین توافقات سیاسی نیز در تعیین قیمت طلا نقش مهمی بازی میکند.
عوامل خارجی و داخلی زیادی روی قیمت طلا تأثیر میگذارند. از جمله عوامل خارجی عبارتند از:
- توافقات سیاسی مهم
برای مثال هنگامی که خروج انگلستان از اتحادیه اروپا اتفاق افتاد مردم اروپا عمیقاً به فکر فرو رفتند که کدام کشور دیگر از اتحادیه اروپا خارج خواهد شد؟ بنابراین سریعاً به فکر تبدیل دارایی خود به طلا افتادند. همین امر باعث افزایش قیمت آن شد.
- ارتباط عمیق میان شاخص داوجونز و طلا
از آنجا که اقتصاد امریکا به عنوان اقتصاد برتر دنیا بر همه اقتصاد دیگر کشورها تأثیر میگذارد، همه نگاهها به شرایط اقتصادی در امریکاست. شاخص داوجونز نشاندهنده شرایط اقتصادی امریکا است.
اگر رکود بر اقتصاد امریکا حاکم شود، اقتصاد دیگر کشورها نیز رو به افول میرود. از آنجا که اقتصاد امریکا چندین سال رشد چشمگیری را پشت سر گذاشته است، بنابراین هر لحظه امکان رکود وجود دارد. بنابراین همگان برای طلا وضعیت خوبی را تا پایان سال 2020 میلادی پیشبینی میکنند. در این راستا بانکهای مرکزی کشورها اقدام به خرید طلا کردند و این امر نیز سبب بالا رفتن قیمت آن در سال میلادی جاری شده است.
- افزایش ثروت مردم جهان
هنگامی که مردم دنیا ثروتمند باشند تقاضا برای طلا چه به عنوان یک کالای زینتی چه به عنوان یک کالای سرمایهگذاری زیاد میشود.
عوامل داخلی افزایش قیمت طلا
- افزایش نرخ دلار
قیمت طلا و قیمت دلار با یکدیگر همبستگی شدیدی دارند. وقتی قیمت دلار بالا میرود به دنبال آن شاهد افزایش قیمت طلا خواهیم بود. دلیل آن این است که قیمت خالص طلا بر اساس اونس جهانی است که روزانه اعلام میشود.
- سیاستهای اقتصادی دولت
تزریق پول در اقتصاد با تورم و کاهش ارزش پول ملی همراه است. در این شرایط سرمایهگذاران انگیزه پیدا میکنند تا دارایی خود را به طلا تبدیل کنند. تقاضای به وجود آمده در این شرایط موجب افزایش قیمت طلا میشود.
- سفتهبازی دلالان در بازار طلا
برخی از دلالان با اقدامات سفتهبازی در بازار طلا موجب کمبود عرضه در این بازار میشوند. با کمبود عرضه، شاهد افزایش قیمت طلا خواهیم بود.
سرمایهگذاری در مسکن
بازار مسکن طی پنج سال اخیر نتوانسته است که انتظارات سرمایهگذاران را برآورده کند. از آنجا که با افزایش قیمت چشمگیری در رابطه با کالاها روبهرو هستیم، قدرت خرید افراد جامعه کاهش پیدا کرده است. در یک مقاله معتبر ذکر شدهاست:
" اگر قصد سرمایهگذاری در بازار مسکن یا دلار را دارید به نکته زیر توجه کنید:
بازه زمانی سرمایهگذاری خود را مشخص کنید، مثلاً اگر زیر دو سال قصد جابجایی سرمایه از مسکن به ماشین، دلار و یا بورس را دارید، بازه زمانی شما کوتاه مدت خواهد بود و اگر قصد سرمایهگذاری در بلند مدت را دارید میتوان گفت از سرمایهگذاری در هر دو بخش مسکن و دلار سود تقریباً برابری عایدتان خواهد شد. "
عوامل تأثیرگذار بر قیمت تیرآهن
عوامل مختلفی بر قیمت تیرآهن اثرگذار است. مهمترین آنها عبارتاند از:
نوسانات ارزی
موجودی آهن آلات در بازار
عرضه و تقاضا و...
بررسی دادههای آماری قیمت دلار و قیمت میلگرد ساده
در هفته اول اردیبهشت 1397 قیمت هر کیلوگرم میلگرد ساده بین 3000 تا 3100 ریال بوده در این حالت نرخ دلار چیزی بین 6690 تومان بوده است. در هفته اول مرداد 97، قیمت هر کیلوگرم میلگرد ساده چیزی بین 4300 تا 4500 ریال بوده و جهشی در حدود 44 درصد را تجربه کرده. در همین حین در هفته اول مرداد ماه سال 1397 قیمت دلار به چیزی در حدود 11650 تومان رسید که جهشی 74 درصدی داشته. بنابراین طبق نمودار زیر میتوانید همبستگی قیمت میلگرد و دلار را ببینید.
همانطور که میبینید هر جا افزایش قیمت در دلار رخ داده است، قیمت محصولات آهنی نیز افزایش پیدا میکند.
مدیریت نرخ ارز در اقتصاد ایران
صادرات نفتی در واقع مهمترین بخش صادرات ایران را تشکیل میدهد. همچنین منبع اصلی درآمد ارزی در ایران به حساب میآید. درآمدهای ارزی حاصل از محصولات نفتی به صورت مستقیم در بازار ارز عرضه نمیشود. بلکه عرضه آنها تحت سیاست ارزی صورت میگیرد. دو مرجع رسمی یعنی دولت و بانک مرکزی سیاستهای ارزی را مدیریت میکنند.
در واقع این دولت است که تعیین میکند چه میزان از ارزهای حاصل از درآمد نفتی به چرخه اقتصادی ایران بازگردد. در کل نحوه مدیریت درآمدهای ارزی نقش ویژه در بازار ارز و تعیین نرخ آن دارد. سیاستهای دولت و بانک مرکزی در عرضه ارز به وضعیت درآمدی نفتی و ذخایر ارزی کشور وابسته است. به این صورت که وقتی ذخیره ارزی زیادی نزد دولت باشد دولت با عرضه به موقع ارز میتواند نقش مهمی در کنترل قیمت آن ایفا کند. درواقع دست دولت برای عرضه ارز باز است.
اما جایی که ذخایر ارزی وضعیت نامناسبی داشته باشد یا درآمدهای نفتی کاهش پیدا کند دست دولت برای تنظیم بازار ارز بسته میشود. در این حالت باید منتظر افزایش نرخ ارز بود.
برای مثال در دهه ۷۰ که درآمد نفتی به شدت پایین بود، دولت و بانک مرکزی نتوانستند به خوبی قیمت ارز را کنترل کنند. این موضوع به خصوص در سالهای ۱۳۷۷ و ۱۳۷۸ که درآمدهای ارزی به پایینترین حد خود رسید بیشتر نمود پیدا کرد. در این سالها شاهد افزایش چشمگیر نرخ ارز هستیم. اما در دهه ۸۰ درآمدهای ارزی ناشی از فروش نفت به اوج خود رسید و همین امر باعث کاهش قیمت ارز در آن سال شد.
دولت و بانک مرکزی میتوانند در دوره رونق درآمد ارزی و فروش نفتی اقدام به انباشتن ذخایر ارزی کنند. با این کار از کاهش شدید قیمت ارز در دوران رونق فروش جلوگیری میکنند. همچنین میتوانند از افزایش شدید نرخ ارز در دوران رکود نفتی پیشگیری کنند.
در فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی نویسنده این چنین نوشته شدهاست:
" چنانچه هیچگونه سیاستی از سوی دولت اتخاذ نگردد، افزایش درآمدهای نفتی در کوتاه مدت و بلند مدت موجب افزایش تولید ناخالص داخلی، افزایش حجم پول، افزایش سطح عمومی قیمتهای داخلی، کاهش در صادرات حقیقی غیرنفتی و افزایش واردات حقیقی میشود. با توجه به نتایج حاصل از شبیهسازی میتوان گفت که نرخ ارز اسمی در هر دو دوره کوتاه مدت و بلندمدت، با افزایش درآمدهای نفتی ابتدا کاهش یافته و سپس روندی افزایشی را طی میکند و در نهایت به سطح تعادلی خود باز میگردد. "
عواملی که هنگام سرمایهگذاری باید مدنظر قرار دهیم
سرمایه و دارایی هر فرد ارزش زیادی دارد و با زحمت به دست آمده است. بنابراین قبل از ورود به هر بازاری باید با علم و آگاهی از سوددهیاش به آن ورود کنیم. در ادامه شما را با برخی از مهمترین این عوامل آشنا میکنیم:
ورود به بازار با مطالعه گزارش عملکرد
قبل از ورود به بازار طلا، دلار یا هر بازار دیگری باید به گذشته آن بازار توجه نمود. برای مثال در بازار سهام ممکن است هنگامی که گذشته بازار را بررسی میکنید به اطلاعات باارزشی دست پیدا کنید. اطلاعاتی که به شما دیدی کلی در رابطه با آینده بازار میدهد. برای مثال اکثر مجامع عمومی شرکتها در ایران در تیرماه برگزار میشود. بنابراین طبیعی است که قیمت سهام در خرداد و تیر ماه افت شدیدی داشته باشد.
یا در مورد ارز باید بدانید هنگامی که به تعطیلات نوروزی نزدیک میشویم تقاضا برای خرید ارز به خصوص دلار به شدت بالا میرود.
قدرت نقدشوندگی دارایی مورد سرمایهگذاری
در قدرت نقد شوندگی به میزان محبوبیت دارایی نگاه میکنیم. اینکه صاحب دارایی در طول چه مدت میتواند آن دارایی را به فروش برساند. برای مثال همواره فروش سهم از فروش دلار آسانتر است. یا فروش دلار نسبت به فروش خانه سریعتر صورت میگیرد.
اجتناب از تصمیمات احساسی
سرمایه شما هویت و آینده شماست. بنابراین باید کاملاً منطقی وارد یک بازار شوید. در خیلی از بازارها ممکن است دلالان قیمتی حبابی درست کنند تا بخواهند دارایی خود را بدون ضرر بفروشند. اما همینکه مردم عادی وارد آن شدند، حباب آن ریخته و سرمایه شما در طی زمان نابود شود. در این راستا باید همواره با افراد خبره و کارشناسان مشورت کنید. اخبار داخلی و بینالمللی را به دقت دنبال کنید.
ریسک سرمایهگذاری در ارز
هر سرمایهگذاری ریسک مخصوص به خود را دارد و هیچ سرمایهگذاری بدون ریسکی در کل دنیا وجود ندارد. بازار ارز نیز همانند بازار طلا و سکه ممکن است با ضرر و زیانهایی همراه باشد.
توجه به تحلیل تکنیکال و بنیادی
تحلیل تکنیکال صرفاً بر روندها، تعداد متقاضیان بازار و مطالعه نمودارهاست. اما تحلیل بنیادی مطالعه عمیق بازار، تحلیل سودآور بودن یا زیانآور بودن یک بازار و... تمرکز دارد.
برای ورود به بازارهای سرمایهگذاری باید به طور عمیق هر دو تحلیل را انجام دهید تا بتوانید سرمایه گذاری در بازار ارز را امنتر کنید. بسیاری از کارشناسان در اینباره معتقدند:
" بهراحتی نمیتوان به سیر صعودی افزایش قیمت دلار اعتماد کرد و عوامل خارجی آن را در نظر نگرفت. همانطور که میدانید عوامل خارجی نیز بر نرخ ارز و دلار تأثیر میگذارند. شما باید برای سرمایهگذاری بر روی دلار ریسک زیادی را قبول کنید؛ زیرا دولت با مدیریت درصدد کنترل بازار ارز برمیآید و در کاهش قیمت دلار گام برمیدارد.
اگر بر روی دلار سرمایهگذاری کنید با کاهش نرخ دلار قسمتی از سرمایه شما بهطور حتم از دست میرود یا حداقل باعث راکد ماندن سرمایه میشود. در نهایت سرمایهگذاری بر روی دلار کار چندان عاقلانهای به نظر نمیرسد. "
اما بررسی نمودار و تحلیل تکنیکال و بنیادی ارز نشاندهنده آن است که این بازار برای طولانی مدت بسیار مناسب است. حتی اگر در مقاطعی شاهد افت قیمت ارز باشیم اما باز در دراز مدت همواره شاهد افزایش قیمت پلهای و بعضاً ناگهانی و روانی بودیم.
سخن آخر
نوسانات نرخ ارز همان طور که بر روی قیمت تمام کالاها، صنایع و تولیدات کشور ما اثر میگذارد، قیمت آهن آلات نیز متأثر از نوسانات ارز است. همیشه هوشمندانه برای سرمایهگذاری برنامهریزی کنید. هنگام سرمایهگذاری دقت کنید که همه سرمایه خود را بر روی یک بازار متمرکز نکنید. این کار ریسک را افزایش میدهد. سرمایهگذاری دانشی است که مانند هر علم دیگری نیاز به مطالعه و توسعه دارد.
منابع:
1.
https://namnak.com/پیش-بینی-قیمت-آهن.p75840
2.
https://tejaratnews.com/پیش%E2%80%8Cبینی-قیمت-خودرو-در-سال-99
3.
https://www.yjc.ir/fa/news/7236935/پیش-بینی-قیمت-مسکن-در-سال-۹۹
4.
http://joer.atu.ac.ir/article_3243.html
5.
https://www.bourseiness.com/38309/gold-vs-dollar