فرقی ندارد آخرین بار چشم به راه چه كسی بوده؛ چه كسی تلفن زده یا برای جشن تولدش، چه كار كرده‌اند. فرقی ندارد داخل فنجان دلخواهش چای می‌نوشد یا نه یا نگران خشك شدن كدام گلدان است. او، حالا دیگر خودش را هم نمی‌شناسد. اگر به آیینه نگاه كند هم غریبه‌ای را می‌بیند كه هزار و یك حرف با او دارد؛ اما هیچ‌كدام را یادش نیست... آلزایمر یا بیماری زوال عقل یا فراموشی، بیماری سختی است.
آمار ابتلا به آن نیز در جوامع مختلف رو به افزایش است و دلیل آن، بالا رفتن میانگین سن در جوامع است. امروز، 31 شهریور، روز جهانی آلزایمر است. به این مناسبت با دكتر كورش جعفریان، متخصص تغذیه و رژیم‌های غذایی و استاد دانشگاه علوم پزشكی تهران درباره راهكارهای تغذیه‌ای جلوگیری از ابتلا به آلزایمر صحبت كردیم كه می‌خوانید.
«بیماری سختی است و هنوز نتوانسته‌اند دلیل مشخص و در نتیجه درمان مشخصی هم برای آن پیدا كنند.» دكتر كورش جعفریان در این باره می‌گوید: با بالا رفتن سن در جوامع مختلف، آمار ابتلا به آلزایمر افزایش یافته است؛ گرچه دلیل مشخصی برای ابتلا به این بیماری یافت نشده است، اما مجموعه‌ای از عوامل مانند ژنتیك، محیط، تغذیه نامناسب، استرس و اضطراب و... می‌توانند زمینه‌ساز ابتلا به آلزایمر باشند.
او ادامه می‌دهد: معمولا بیماری از 65 سالگی آغاز شده و در 85سالگی، نیمی از افراد این رده سنی را دچار كرده است.
البته این بیماری شدت و ضعف دارد و در همه افراد به یك شكل و اندازه دیده نمی‌شود. دكتر جعفریان اضافه می‌كند: تغذیه سالم و ورزش و در یك نگاه كلی، سبك زندگی سالم، خطر ابتلا به آلزایمر را كاهش می‌دهد.
بیماری از یك بسته می‌آید
مجموعه‌ای از عوامل زمینه‌ساز ابتلا به آلزایمر هستند. دكتر جعفریان می‌گوید: ابتلا به فشار خون، چربی خون، مصرف دخانیات، دیابت، چاقی شكمی و عدم تحرك بدنی، مجموعه عواملی است كه می‌تواند بدن را مستعد ابتلا به آلزایمر كند. او ادامه می‌دهد: توصیه علم تغذیه به همه افراد، خوردن وعده‌های غذایی در ساعت مشخص، به شكل منظم، در حجم كم و تعداد بیشتر است. او ادامه می‌دهد: سعی كنید گرسنگی طولانی نداشته و وعده غذایی را حذف نكنید.
از پدربزرگ و مادر بزرگ می‌آید
«رژیم غذایی سالم فقط به خود ما بستگی ندارد.» دكتر جعفریان ادامه می‌دهد: زمینه ژنتیك سالم از پدر و مادربزرگ به ما می‌رسد، بنابراین باید گفت الگوی تغذیه‌ای مناسب از زمان جنینی و حتی پیش از آن در وجود ما نهاده می‌شود.
رنگ بخورید!
رنگ‌ها، بسیار مهم هستند. هرچه خوراكی‌ها با رنگ‌های متنوع در سبد غذایی شما باشند، به همان اندازه خطر ابتلا به آلزایمر كاهش می‌یابد. دكتر جعفریان ادامه می‌دهد: میوه‌ها و سبزی‌ها تنوع رنگی بالایی دارند. قیمت سبزی در كشور ما پایین است. بنابراین سعی كنید در برنامه غذایی روزانه‌تان حتما از چند نوع سبزی استفاده كنید. او ادامه می‌دهد: سبزی‌ها سرشار از تركیب‌هایی به نام پلی‌فنل‌ها، آنتی‌اكسیدان‌ها، رنگدانه و فیبر هستند، بنابراین خوردن آنها از نان شب واجب‌تر است. استفاده از سبزی‌های مختلف در پخت غذا یا حتی به شكل دورچین و بخارپز شده یا به شكل خام مانند سبزی خوردن، باعث بالا رفتن تنوع غذایی و دریافت كافی ویتامین‌ها و املاح می‌شود. درواقع یكی از رمزهای مهم جلوگیری از ابتلا به آلزایمر، رعایت تنوع غذایی سالم است.
دریا بروید
بعضی‌ها به غذاهای دریایی حساسیت دارند و بعضی دیگر، بوی این خوراكی‌ها را دوست ندارند، اما دكتر جعفریان درباره ویژگی این خوراكی‌ها می‌گوید: یكی از بهترین خوراكی‌ها برای جلوگیری از ابتلا به آلزایمر، خوراك‌های دریایی هستند. دلیل آن هم وجود اسید چرب امگا3 در غذاهای دریایی است. او ادامه می‌دهد: متاسفانه آمار مصرف غذاهای دریایی ما در كشور كم است. به همین دلیل هم خطر ابتلا به آلزایمر افزایش پیدا می‌كند.
در جوامعی كه از رژیم غذایی موسوم به رژیم غذایی مدیترانه‌ای استفاده می‌كنند، آمار ابتلا به آلزایمر بسیار پایین است. غذاهای دریایی علاوه بر اسید چرب امگا3، حاوی عناصری مانند سلنیوم و منیزیم نیز هستند كه هردو، از بهترین املاح برای جلوگیری از ابتلا به آلزایمرند. این نكته را فراموش نكنید كه مصرف موادغذایی دریایی وقتی تاثیرگذار است كه این خوراكی‌ها به شكل بخارپز استفاده شوند.
چرب باشید
اشتباه نكنید! منظور خوردن موادغذایی چرب نیست. این متخصص تغذیه درباره مصرف روغن‌ها می‌گوید: درحال حاضر ما بیشتر از روغن‌های تصفیه شده استفاده می‌كنیم، اما بهتر است ابتدا از روغن‌های غیراشباع یا همان مایع استفاده كرد و دوم، انواع بكر آنها مانند روغن زیتون و كنجد بكر در پخت و پز و در سالاد استفاده كنیم.
قهوه بخورید
از مصرف برنج، قهوه، نان و غلات سبوس‌دار پرهیز می‌كنیم. در حالی‌كه سبوس‌دارها به دلیل داشتن فیبر و املاح، بهترین خوراكی‌ها بوده و خطر ابتلا به آلزایمر را كاهش می‌دهند. دكتر جعفریان ادامه می‌دهد: برای تنقلات بچه‌ها هم باید از همین خوراكی‌های سبوس‌دار مانند گندمك خیس شده در شیر، استفاده كرد.
به مغزها پناه ببرید
درست است قیمت آجیل گران شده، اما باید هر قدر اندك از آنها استفاده كرد. دكتر جعفریان در این‌باره می‌گوید: آجیل‌ها حاوی فیبر، املاح، اسید چرب امگا3 و روغن‌های مفید و غیر تصفیه شده هستند. بنابراین تا جای ممكن، حداقل روزانه نصف فنجان از انواع آجیل‌های خام میل كنید.
هندوستان را به خانه بیاورید
از تاثیر مثبت ادویه‌ها غافل هستیم. این چاشنی‌های خوشرنگ و عطر و بو، حاوی آنتی‌اكسیدان بالایی هستند، بنابراین با از بین بردن عوامل ناشی از اكسیداسیون موادغذایی، خطر ابتلا به آلزایمر را كاهش می‌دهند. دارچین، زردچوبه، هل و آویشن در رده نخست این تاثیر مثبت قرار دارند.
یك نكته خاص
كمبود ویتامین D، یعنی ابتلا به زوال عقل یا آلزایمر. دكتر جعفریان ادامه می‌دهد: هنوز نتوانسته‌ایم برنامه كشوری درستی برای ریشه‌كنی كمبود ویتامین D در كشور اجرا كنیم. این مساله درباره نامناسب بودن مصرف موادغذایی سبوس‌دار نیز دیده می‌شود. درحالی كه باید این مساله به شكل اساسی در كشور ریشه‌كن شود.
جام جم
