دنبالچه، استخوانی است كه انتهای ستون فقرات قرار دارد و آسیب آن میتواند باعث بروز اختلال در فعالیتهای روزمره شود و نشستن را عذابآور كند. اگر شما نمیتوانید بنشینید و صاف نشستن برای شما دشوار شده احتمالا شما به درد دنبالچه یا كوكسیداینیا دچار شدهاید.
نشستن طولانی مدت بهخصوص روی صندلیهای سخت یا پلههای سنگی و سرد، زمین خوردن روی باسن، زایمان سخت، عفونت یا دورههای طولانی یبوست و اختلال در اجابت مزاج میتواند درد دنبالچه را ایجاد كند. گاهی اوقات بیمار بر اثر نشستن روی محل سفت درد ندارد و درد هنگام نشستن روی محل نرم بهوجود میآید. در این بیماران دنبالچه قابلیت تحرك زیادی دارد.
در حالت معمول هنگام نشستن روی زمین، تماس زمین با دو استخوان در دو طرف و زیر لگن به نام ایسكیوم است. در موقع نشستن روی محل نرم، به عوض اینكه نیرویی از محل نشستن مستقیم به لگن خاصره وارد شود به دنبالچه وارد میشود و اگر دنبالچه فرد قابلیت حركت زیاد داشته باشد بر اثر فشار محل نشستن حركت میکند و این حركت موجب درد میشود. وقتی بیمار در حالت نشسته به پشت لم میدهد درد بیشتر میشود و بیمار ترجیح میدهد در موقع نشستن بیشتر به جلو خم شود. علت این است كه موقع لم دادن به عقب فشار بیشتری به استخوان دنبالچه وارد میشود. در این مشكل برخاستن و نشستن ناگهانی و برخاستن بعد از زمان طولانی نشستن میتواند با درد شدید در انتهای پایینی ستون فقرات و بالای مقعد همراه باشد. این درد به صورت تیز و حالت سوراخ شدن یا چاقو خوردن احساس میشود و ممكن است در باسنها، مهرههای كمری و بهندرت در رانها منتشر شود. بخش جلویی استخوان دنبالچه به عضلات و لیگامانهایی اتصال دارد كه وظیفه كنترل عملكرد ناحیه كف لگن در دفع ادرار، مدفوع و فعالیتهای جنسی را بهعهده دارند.
دنبالچه از ناحیه پشتی، مقعد را حمایت میكند، بنابراین اختلالات گوارشی و دفع میتوانند رابطه مستقیم با درد دنبالچه داشته باشند. پس از مراجعه بیمار به فیزیوتراپی، اولین گام در درمان تجویز رینگها یا حلقههای نرمی است كه ژلهای یا فومی یا بادی هستند و هنگام نشستن مانع از اعمال فشار به ناحیه دنبالچه میشوند. از بیمار میخواهیم مرتب از این بالش هنگام نشستن استفاده كند. فیزیوتراپیست با تكنیكهای دستی وضعیت قرارگیری دنبالچه را اصلاح میكند. لیزردرمانی، سوزن درمانی، سایر مدالیتیهای فیزیوتراپی میتوانند با كاهش التهاب ناحیه و كاهش اسپاسم عضلات اطراف دنبالچه درد بیمار را كاهش دهند. بخش مهم درمان فیزیوتراپی تمرین درمانی است كه توسط فیزیوتراپیست آموزش داده میشود.
تقویت عضلات شكم در حالت طاقباز خوابیده و بالا آوردن سر و كتفها از بالا و زانوها به سمت شكم از پایین ورزشی مؤثر در كاهش درد دنبالچه است. كشش عضلات كشاله ران با دور كردن زانوها از هم در حالت طاقباز خوابیده تمرین مهم دیگری در این مشكل به شمار میرود. همچنین از بیمار میخواهیم در حالت نشسته یا خوابیده مقعد خود را با قدرت منقبض كند، ده ثانیه نگه دارد و سپس شل كند این تمرین را ده تا 15 مرتبه در روز انجام دهد. در صورتی كه بیمار زانو درد نداشته باشد، ورزش نشست از حالت ایستاده تا 90 درجه و مجدد برخاستن یا همان حرکت معروف اسكات در تقویت عضلات باسن و كاهش درد بسیار مفید است. انجام این ورزشها و سایر تمرینهایی كه در فیزیوتراپی آموزش داده میشود باید ادامه یابد و تكرار و تداوم در آنها میتواند سبب تقویت و بهبود آمادگی در عضلات اطراف دنبالچه شود و درد بیمار را كاهش دهد. اما با تمام راهكارهای فوق همواره استراحت و پرهیز از نشستن برای مدت سه تا چهار روز مهمترین اصل درمان درد دنبالچه بهشمار میرود.
جام جم