همه افراد از بدو تولد تحت معاینه یك متخصص كودكان قرار می‌گیرند و در سال‌های اولیه زندگی تا سن بلوغ معمولا توسط متخصص اطفال یا پزشكان عمومی معاینه و درمان می‌شوند. اما اوضاع بعد از سن بلوغ، به‌ویژه برای دخترها كمی فرق می‌كند؛ به عبارتی مساله سلامت آنان حساس‌تر و مهم‌تر می‌شود؛ چراكه دختران نوجوان امروز، مادران نسل بعد خواهند بود و به همین دلیل سلامت جسمی و روانی آنها برای تامین سلامت نسل بعد و جامعه اهمیت دارد.
این مقدمه را گفتیم تا به اهمیت و ضرورت بررسی‌های دوره‌ای زنانه از دوران بلوغ تا سال‌های پس از یائسگی پی ببرید. این‌كه انجام معاینات و بررسی‌ها در چه مواردی و با مشاهده چه نشانه‌هایی از اهمیت بیشتری برخوردار می‌شود را در گفت‌وگو با دكتر آمنه لاهوتی، متخصص زنان و نازایی بررسی خواهیم كرد.
بی‌شك همه افراد در طول زندگی خود
چند بار نیاز به مراجعه به پزشك دارند و اغلب این مراجعات زمانی صورت می‌گیرد كه فرد دچار مشكل یا بیماری شده است، اما بهترین حالت وقتی است كه فرد در شرایطی كه هنوز بیماری یا مشكلی ندارد تحت نظر یك پزشك باشد كه شناخت كلی از وی و بدنش داشته باشد تا هم بررسی‌های پزشكی دوره‌ای را برایش انجام دهد و هم در مواقع بیماری با شناخت قبلی كه از وی دارد، او را درمان كند. مهم‌تر از همه این موارد، آن است كه بیماری‌هایی را كه صعب‌العلاج یا كشنده هستند در صورت تشخیص زودرس به‌خوبی قابل درمان‌اند و هدف اصلی از تاكید به معاینات دوره‌ای و آزمایش‌های دوره‌ای، همین مورد سوم است؛ یعنی ریشه‌كنی بیماری‌های خطرناك در مراحل اولیه و زمانی كه هنوز قابل درمان كامل هستند.
بررسی‌های پزشكی دخترانه ازدوران بلوغ
ویزیت یا بررسی پزشكی دخترانه معمولا پیش از ازدواج جدی گرفته نمی‌شود تا جایی كه ممكن است مراجعه به متخصص زنان در فواصل چند سال یكبار صورت بگیرد. در حالی‌كه همه دختران نوجوان از همان ابتدای بلوغ بهتر است تحت بررسی دوره‌ای متخصص زنان یا در مناطقی كه متخصص زنان در دسترس نیست، تحت نظر پزشك عمومی حاذق یا پزشك خانواده خود باشند.
به‌ویژه باید توجه داشت زمانی كه مشكلاتی مثل درد شكم، بی‌نظمی قاعدگی، ترشح غیرطبیعی (همراه با درد، سوزش یا خارش یا ترشح غیرشفاف) از واژن وجود دارد باید به پزشك مراجعه شود و طبیعتا پس از ازدواج و برقراری رابطه جنسی اهمیت این موضوع بیشتر خواهد شد.
عفونت دستگاه تناسلی زنانه را جدی بگیرید
بدیهی است كه عفونت‌های دستگاه تناسلی زنان در صورتی كه علامت‌دار باشد توسط خانم پیگیری خواهد شد، اما بعضی از عفونت‌های زنان هستند كه بدون آن كه علامتی داشته باشند دستگاه تناسلی داخلی (مثل رحم و تخمدان‌ها) را درگیر می‌كنند و می‌توانند باعث عوارضی مثل چسبندگی، ناباروری و آبسه و عفونت شدید لگنی شوند. بنابراین تمام زنان پس از ازدواج با تاكید بیشتری باید معاینات دوره‌ای داشته باشند و حداكثر هر شش ماه به متخصص زنان جهت معاینه دستگاه تناسلی مراجعه كنند.
از معاینات دوره‌ای پستان غفلت نکنید
معاینات دوره‌ای پستان معمولا سالانه است و می‌تواند توسط متخصص زنان، جراحان یا پزشكان عمومی آموزش دیده انجام شود. اما اگر هر یافته غیرطبیعی در معاینه وجود داشته باشد باید بیماران را به پزشكان جراح ارجاع داد.
ماموگرافی و سونوگرافی سالانه از 40 سالگی شروع می‌شود، اما اگر سابقه سرطان پستان در افراد درجه یك خانواده وجود داشته باشد یا در معاینه توده‌ای مشخص شود یا هر علامت مشكوكی وجود داشته باشد، این بررسی‌ها با تشخیص پزشك حتی در سنین پایین‌تر انجام خواهد شد.
پیشگیری جدی از سرطان دهانه رحم
بررسی دهانه رحم (پاپ اسمیر) در زنان سالم از 21 سالگی یا از یك‌سال بعد از ازدواج شروع می‌شود. با مشخص شدن نقش ویروس پاپیلوما در ایجاد سرطان دهانه رحم، می‌توان وجود این ویروس را هم در همان تست پاپ اسمیر بررسی كرد. در این صورت اگر پاپ اسمیر و تست ویروس پاپیلوما منفی باشد، زمان تكرار پاپ اسمیر پنج سال بعد خواهد بود.
مراجعات ماهانه در بارداری
خانم‌ها در دوران بارداری هم باید به متخصص زنان مراجعه كنند. زمانی كه تصمیم به بارداری دارند، یعنی حداقل از سه ماه قبل باید تحت نظر متخصص زنان بوده و یكسری آزمایشات برایشان انجام شود. در این دوره باید مصرف اسیدفولیك را شروع كنند و هم در تمام دوران بارداری (به‌صورت ماهانه) و نیز تا چند هفته پس از زایمان باید تحت نظر پزشك متخصص زنان باشند.
تداوم بررسی‌های پزشكی های پس از یائسگی
حتی پس از یائسگی و قطع قاعدگی هم احتمال بیماری‌های رحم و تخمدان‌ها منتفی نمی‌شود و یكسری بیماری‌های بدخیم در این زمان شیوع بیشتری می‌یابد.
آزمون های غربالگری مثل پاپ اسمیر و ماموگرافی در این دوره اهمیت بیشتری می‌یابد. هرگونه علامتی مثل خونریزی یا لكه‌بینی (حتی برای فقط یكبار)، ترشح از واژن و درد و بزرگی شكم در این افراد غیرطبیعی است و حتما باید با مراجعه به متخصص زنان بررسی شود؛ زیرا ممكن است علامت بیماری مهمی مثل سرطان رحم و تخمدان باشد كه می‌تواند در صورت تشخیص زودرس، قابل درمان و درصورت تاخیر در تشخیص كشنده باشد.
جام جم
