هنوز توی کوچه بازی می‌کرد و مردهای بزرگ‌تر محل را «عمو» خطاب می‌کرد، سرش به کاسه و بشقاب پلاستیکی و عروسک‌های رنگارنگش گرم بود و هرگز گمان نمی‌کرد که به این زودی‌ها، مجبور باشد کاسه و بشقاب‌های پلاستیکی‌اش را با ظرف و ظروف واقعی عوض کند، خانم خانه باشد و «عمو» را همسر خود بداند.
کودک‌همسری به دلیل آسیب‌های اجتماعی بسیار از قبیل زنانه شدن فقر، گسترش خشونت، طلاق، خیانت، افسردگی و آمار بالای سقط جنین، نیازمند سیاست‌گذاری‌ها و بازنگری‌هایی در قوانین مربوط به سن ازدواج است.
این در حالی است که متاسفانه زنجان، در ازدواج دختران در سنین کودکی رتبه نخست را دارد. ازدواج‌هایی که در خوشبینانه‌ترین حالت، به خزان زودهنگام زندگی مشترک و سرنوشت تلخ عروس‌های کوچک عروسک به دست منجر می‌شود.
در گذشته، بر اساس قوانین، سن ازدواج دختران 9 سال قمری بود که چند سال قبل تغییری در آن به وجود آمد و به 13 سال رسید. هر چند که ازدواج در سنین 13 یا 14 سالگی نیز مسئله‌ساز است ولی ازدواج زیر 13 سالگی نیز مشروط بر این‌که با رضایت ولی کودک، اجازه پزشکی‌قانونی و دادگاه انجام شود، امکان‌پذیر است.
در ازدواج زیر سن 13 سالگی دختران، که کودک‌همسری یا ازدواج زودهنگام نام دارد، مشکلات فراوانی از بعد جسمانی، روانی و روحی برای کودک به وجود می‌آید و متاسفانه تاکنون از سوی نهادهای قانون‌گذار برای این قضیه اقدامات ویژه‌ای انجام نشده است.
یک روان‌شناس در این رابطه در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار می‌کند: شرایط اولیه ازدواج، برخورداری از بلوغ فکری، جسمی، جنسی، عاطفی و اقتصادی است. متاسفانه در کودک‌همسری، کودکی که در عوالم کودکی خود غرق است، به یک‌باره کاخ آرزوهایش با خیال عروسک‌بازی و شادی عروس شدن به هم می‌ریزد و با ازدواج زودهنگام، تغییرات دوران کودکی تا بزرگسالی را در عرض ساعاتی طی می‌کند.
ربابه روزبه ادامه می‌دهد: این کودک، در طول مراسم خواستگاری تا ازدواج، به یک خانم خانه‌دار با همه مسئولیت‌های یک زن تبدیل می‌شود و به غیر از مسئولیت همسرداری، دیری نمی‌پاید که مسئولیت مادر شدن را نیز گردن می‌گیرد؛ در واقع کودک‌همسری نقش‌هایی را به کودک دیروز و عروس امروز محول می‌کند که تعریف درستی از آن نداشته و چاره‌ای ندارد جز این‌که بدون استقلال و توانایی لازم برای تصمیم‌گیری، نقش‌هایش را به خوبی بازی کند.
وی تصریح می‌کند: گذر از هر دوره رشد و تحول استرس‌زا است. حال تصور کنیم اگر همه این تغییرات بدون آمادگی روحی و جسمی اتفاق بیافتد، کاملا مشخص است که زمینه را برای بروز افسردگی، خشم فروخورده، احساس ناکارآمدی و انزوا فراهم کرده و سلامت روانی چنین بانوی کم سن و سالی را به خطر می‌اندازد.
روزبه خاطرنشان می‌کند: پیامد فقدان سلامت روان، علی‌الخصوص در زنان جامعه، آسیب‌های اجتماعی مانند طلاق، اعتیاد، بزهکاری و فقر فرهنگی خواهد بود. با توجه به این‌که یکی از اهداف توسعه پایدار کشور، برخورداری از زندگی سالم، رفاه در همه سنین، برابری جنسیتی، رشد پایدار اقتصادی، شغل مناسب و معقول و برخورداری از آموزش عالی با کیفیت است، ازدواج کودکان یکی از بزرگ‌ترین موانع برای رسیدن به این اهداف به‌شمار می‌آید.
چندی پیش، یکی از اعضای فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی، از تدوین طرحی در قالب «کودک‌همسری» در مجلس شورای اسلامی خبر داده که بر اساس آن، حداقل سن ازدواج برای دختران به ۱۶ سال افزایش می‌یابد. در این طرح حداقل سن ازدواج برای دختران ۱۶ و برای پسران ۱۸ سال پیش‌بینی شده و ازدواج برای دختران زیر ۱۳ سال مطلقا ممنوع خواهد شد ولی متاسفانه طرح «افزایش سن ازدواج» تاکنون مخالفان زیادی را با خود به همراه داشته است.
از جمله این مخالفت‌ها، از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس بوده است؛ در واقع این مرکز اعتقاد دارد که تعداد ازدواج‌هایی که در سن کودکی اتفاق می‌افتند کم است و همین مسئله را پایه اصلی مخالفت خود با افزایش سن ازدواج می‌داند.
این‌طور به نظر می‌رسد که تصویب طرح «افزایش سن ازدواج» به راهی پر پیچ و خم و پافشاری‌های بیشتری نیاز دارد تا بر همگان ثابت شود که کودک‌همسری، عواقب جبران‌ناپذیری، از جمله آسیب‌های روانی شدید، عوارض بارداری زودهنگام، خطر بالای مرگ برای مادران در سنین پایین و مواردی از این دست را به همراه دارد.
ایسنا
