در حالی که مدتی است بحث مشارکت جام جهانی ۲۰۲۲ قطر داغ شده، اما بعید به‌نظر می‌رسد چنین اتفاقی صورت بگیرد.
بدون شک بهترین فرصت و بزرگ‌ترین اتفاق ورزشی در منطقه خاورمیانه برگزاری جام جهانی 2022 فوتبال در قطر است، فرصتی که یک ماه هیجان خالص فوتبال دارد و البته این هیجان به قبل و بعد از برگزاری جام جهانی هم منتقل می‌شود، درست مثل همین روزها که چهار سال مانده به جام جهانی، هیجان آن کشورهای همسایه را دربرگرفته است. رابطه خوب قطر و ایران هم می‌تواند این هیجان داغ را وارد مرزهای ایران کند، اما در چه شرایطی این اتفاق رخ خواهد داد؟
مدتی قبل بود که بحث استفاده از جزیره کیش برای میزبانی جام جهانی به‌میان آمد. اینکه قطری‌ها ورزشگاهی را در جزیره کیش بسازند تا بخشی از بازی‌های جام جهانی در کیش برگزار شود یا حتی بحثی به‌میان آمد که شاید کمپ‌های تمرینی در این جزیره فراهم شود تا تیم‌های حاضر در جام جهانی در کیش اردوی خود را برپا کنند، با این حال پس از مطرح شدن بحث 48تیمی شدن جام جهانی 2022 بحث شراکت قطر در برگزاری جام جهانی با کشورهای منطقه به‌میان آمد، نام ایران مطرح شد، اما وقتی کمی موضوع جدی‌تر شد، جانی اینفانتینو از عربستان نام برد. رئیس فیفا اعلام کرد در صورت 48تیمی شدن جام جهانی می‌تواند بخشی از بازی‌ها در عربستان برگزار شود که این مسئله باعث کمتر شدن تنش‌های میان دو کشور نیز خواهد شد، با این حال واکنش قطری‌ها نسبت به این موضوع بسیار جدی و محکم بود. پاسخ به تمام پیشنهادها و بحث‌های مطرح‌شده در خصوص شراکت برگزاری مسابقات جام جهانی، «نه» بود.
عربستانی‌ها چند وقتی است که به‌دلیل تنش‌های سیاسی خود با قطر، به‌دنبال کشاندن این تنش در ورزش نیز هستند. مطرح شدن بحث شراکت سعودی‌ها با قطری‌ها برای برگزاری مسابقات جام جهانی نیز به‌نظر می‌رسد با تحرکات سعودی‌ها و در راستای تبلیغات آنها بود، تبلیغاتی که اینفانتینو هم در آن شریک شد، اما واکنش قطری‌ها در این خصوص جالب توجه بود. از آنجایی که قطری‌ها این تحرکات را سیاسی می‌دانستند، محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی، وزیر امور خارجه قطر به این بحث‌ها واکنش نشان داد. او در روز 23 نوامبر (2 آذرماه) در پاسخ به جانی اینفانتینو که بحث شراکت جام جهانی 2022 با عربستان را مطرح کرده بود، گفت: «ما به رهبران عربستان و مردم آنها که برای تماشای جام جهانی به قطر می‌آیند، خوش‌آمد می‌گوییم».
همه این مسائل در حالی مطرح شده که جانی اینفانتینو، رئیس فیفا در حال بررسی 48تیمی شدن جام جهانی از سال 2022 است تا اولین دوره برگزاری مسابقات جام جهانی با حضور این تعداد تیم از قطر آغاز شود، اتفاقی که باعث خواهد شد جام جهانی به‌جای 64 بازی به 80 بازی برسد و با این شرایط زیرساخت‌های قطری‌ها و تعداد ورزشگاه‌هایی که برای میزبانی از جام جهانی در نظر گرفته‌اند، با مشکل مواجه خواهد شد.
این موضوع در مارس سال 2019 در جلسه شورای فیفا مورد بررسی قرار می‌گیرد، اما احتمال به‌تصویب رسیدن این موضوع بسیار کم است چرا که پیش از هر چیزی قطری‌ها باید با این موضوع موافقت کنند که مخالفت خود را از همین حالا اعلام کرده‌اند. حتی با وجود اصرارهای اولیه اینفانتینو برای 48تیمی شدن جام جهانی 2022 او اخیراً اعلام کرده است: «در ارتباط تنگاتنگی با قطر هستیم. در صورتی که امکان‌پذیر باشد شاید برخی بازی‌های جام جهانی 2022 در کشورهای همسایه قطر برگزار شوند. اگر هم امکان چنین کاری نباشد جام جهانی فوق‌العاده‌ای با حضور 32 تیم در قطر خواهیم داشت».
در حالی که پاسخ وزیر امور خارجه قطر به بحث مطرح‌شده از سوی اینفانتینو بسیار دیپلماتیک بود، ناصر الخاطر، دبیرکل کمیته برگزاری مسابقات جام جهانی 2022 هم در تاریخ 5 دسامبر (14 آذرماه) به شریک نشدن کشورش برای برگزاری جام جهانی تأکید کرد. ناصر الخاطر در مصاحبه‌ای که AFP از او منتشر کرد، تأکید کرده بود: «با هیچ کشوری برای به‌اشتراک گذاشتن جام جهانی وارد مذاکره نمی‌شویم».
این مسائل در رسانه‌های دنیا هم با تحلیل‌های بسیار زیادی مواجه شده است، جایی که به رابطه تنش‌آمیز قطر با سه کشور همسایه خود یعنی عربستان، امارات و بحرین اشاره شده که آنها با متهم کردن دوحه در حمایت از تروریسم این تنش را آغاز کرده‌اند، با این حال دوحه چنین اتهامی را رد کرده و همین مسئله آنها را بیش از پیش به ایران نزدیک کرده است، با این حال وقتی بحث شراکت جام جهانی 2022 با ایران هم مطرح شده، قطری‌ها اشاره‌ای به شراکت خود با ایران در برگزاری مسابقات نداشته‌اند بلکه آنها تلاش دارند تا از صنعت توریسم ایران هنگام برگزاری مسابقات جام جهانی 2022 استفاده کنند.
تا به حال چند جلسه میان مسئولان عالی‌رتبه ایران و قطر در خصوص همکاری دو کشور هنگام برگزاری جام جهانی انجام شده است. مسئولان فوتبال دو کشور هم چند بار در این خصوص جلسه داشتند، اما این مسائل بیشتر به مسائل خارج از چارچوب مذاکرات فوتبالی ارتباط دارد که نقش وزرا، سفرا و همچنین مسئولان سیاسی می‌تواند مؤثر باشد. از طرفی ناصر الخاطر پیش از این چند بار به ایران سفر کرده است. دبیرکل کمیته برگزاری مسابقات جام جهانی 2022 در یکی از سفرهای خود به ایران حتی در نشست خبری برای توضیح بیشتر درباره جام جهانی شرکت کرد. ناصر الخاطر که 11 شهریورماه 95 در آکادمی ملی فوتبال و در جمع خبرنگاران ایرانی حضور داشت، درباره بحث شراکت جام جهانی با ایران به‌صراحت واکنش نشان داده بود. او در پاسخ به این سؤال که آیا امکان دارد در صورتی که قطر برای برگزاری بازی‌های جام جهانی 2022 نیاز به ورزشگاه‌های بیشتری داشته باشد از ایران کمک بگیرد، گفته بود: «نه، ما هرگز بازی‌ها را خارج از قطر برگزار نمی‌کنیم».
ناصر الخاطر همچنین با بیان اینکه «کمکی که ایران می‌تواند به قطر بکند صعود به جام جهانی است به این دلیل که آن‌قدر ایرانی‌ها مشتاق فوتبال هستند که من همه جا حضور پرشور آنها را دیده‌ام». اعلام کرد: «فکر می‌کنم صعود ایران به جام جهانی 2022 مهم‌ترین کمکی است که به قطر خواهد شد. این مسئله از نظر فوتبالی بود، اما از نظر تجاری هم صحبت‌هایی بین دو دولت صورت گرفته است. ما برای ساخته‌شدن برخی امکانات‌مان به کمک‌هایی نیاز داریم. ما برای تهیه مواد اولیه با مشکل روبه‌رو هستیم و ایران می‌تواند در این زمینه به دولت قطر کمک کند». هرچند پس از گذشت بیش از دو سال این همکاری‌ها در حال انجام است و ایران تا به حال همکاری‌هایی با همسایه جنوبی خود داشته است، اما این همکاری‌ها در زمان جام جهانی نیز ادامه خواهد داشت.
آنچه قطری‌ها هنگام برگزاری جام جهانی 2022 به آن نیاز دارند، فراهم کردن شرایطی برای حضور هرچه بهتر هواداران است، علاوه بر اینکه قطری‌ها به هتل‌های بیشتری برای اسکان هواداران نیاز دارند، مطمئناً حضور حدوداً یک‌ماهه هواداران در کشوری مانند قطر که جاذبه‌های گردشگری کمی دارد، باعث کاسته شدن جذابیت‌ها برای آنها خواهد شد. مطمئناً قطری‌ها نمی‌توانند فقط با فراهم کردن شرایطی چون برگزاری کنسرت، نمایش و امکانات ساحلی گردشگران جام جهانی را راضی کنند، ازهمین‌رو آنها به‌دنبال استفاده از کشورهای همسایه در این زمینه هستند و بحثی هم که درباره جزیره کیش مطرح شده، بیشتر برای اسکان و استفاده از جاذبه‌های گردشگری این جزیره جنوبی ایران و شمالی قطر است، موضوعی که ناصر الخاطر دو سال پیش هم به آن اشاره‌هایی داشت و گفته بود: «ما هر زمانی که در مورد آینده صحبت کردیم گفته‌ایم که این جام جهانی برای قطر نیست بلکه همه کشورهای منطقه از آن سود می‌برند. کشورهای شمال آفریقا، غرب آسیا و حتی ترکیه می‌توانند از این جام جهانی منفعت ببرند و امیدوارم تأثیر برگزاری جام جهانی در تمام کشورهای منطقه حس شود. همچنین در مورد صنعت توریسم برنامه‌های ویژه‌ای داریم تا بتوانیم از کشورهای منطقه در این زمینه داوطلب‌هایی داشته باشیم».
دبیرکل کمیته برگزاری مسابقات جام جهانی 2022 با اشاره به اینکه ایرانی‌ها با پرواز یک ساعت و نیمه می‌توانند برای تماشای مسابقات به قطر سفر کنند و دوباره به کشور خود برگردند، به‌صورت غیرمستقیم به استفاده از ایران برای سفر سایر هواداران جام جهانی هم اشاره کرده بود. شرکت قطر ایرویز که جزو بزرگ‌ترین شرکت‌های هواپیمایی دنیاست، اکنون پروازهای مستقیمی به تهران، شیراز و مشهد دارد. همچنین از چند هفته دیگر پروازهای آنها به شیراز افزایش پیدا می‌کند و خط هوایی دوحه ــ اصفهان افتتاح خواهد شد.
آنها به‌دنبال راه‌اندازی پروازهای دیگری به مناطق توریستی ایران هستند تا آماده جام جهانی 2022 باشند، ازهمین‌رو بحث راه‌اندازی خطوط هوایی مستقیم به کیش و تبریز وجود دارد تا قطری‌ها به این شکل بخشی از هواداران جام جهانی 2022 را در زمانی که مسابقات مدنظر آنها برگزار نمی‌شود به ایران منتقل کنند، شرایطی که باعث می‌شود هم به‌لحاظ توریستی هواداران جام جهانی را راضی کنند و هم از نظر اسکان بتوانند از هتل‌های ایران نیز بهره ببرند. این برنامه‌ها البته فقط به استفاده از مناطق توریستی ایران اختصاص ندارد و کشورهای دیگری در منطقه مانند امارات، اردن، عمان، مصر و... می‌توانند مقصد بسیاری از مسافران جام جهانی باشند.
با توجه به مسائل مطرح‌شده، نمی‌توان هیچ‌کدام از گزینه‌های مطرح‌شده برای شراکت جام جهانی 2022 را جدی دانست چرا که پیش از هر چیز قطری‌ها مخالف 48تیمی شدن جام جهانی پیش‌ِرو هستند که به‌عنوان میزبان آن انتخاب شده‌اند و تا زمانی که موافقت میزبان هم نباشد، فیفا نمی‌تواند نظر خود را تحمیل کند. از طرفی هم نه تحرکات عربستانی‌ها را می‌توان جدی گرفت و نه مطرح شدن نام ایران را، اما تفاوتی بزرگ میان مطرح شدن نام ایران و عربستان وجود دارد، اینکه قطری‌ها به‌دنبال شریک کردن ایران و چندین کشور همسایه دیگر در جام جهانی در بحث توریستی هستند و برای این کار تلاش‌هایی نیز صورت گرفته است، موضوعی که می‌تواند هیجان داغ جام جهانی را وارد مرزهای ایران کرده و البته از نظر اقتصادی نیز تحولی عظیم در کشور ایجاد کند.
