برگزاری سنت‌ها و شیوه‌های عزاداری نزد ایرانیان دارای سابقه‌ای همپای تاریخ تمدن ایران است؛ اینچنین است که شاهدیم برخی از آیین‌‌هایی که امروزه ساخت اجرایی آن را در مراسم سوگ مذهبی می‌‌بینیم، ریشه در گذشته‌های دور تاریخی ایرانیان دارند.
به گزارش ایرنا، یکی از این دست آیین‌‌ها که در رثای سوگ و مرثیه حضرت امام حسین علیه السلام، شهادت او و یاران با وفایش، امروز در کشور ما انجام می‌شود، دارای سابقه‌ای به درازنای تاریخ ایران است. این آیین که آن را به عنوان «گِل» آیین رسم عزاداری می‌شناسیم، از جمله آیین های عزاداری است که در فلات مرکزی ایران و در استان لرستان، سابقه ای به قدمت چهار هزار سال مکتوب دارد.
این آیین در ابتدا برای از دست دادن قهرمانان و یا جوانانی صورت می گرفت که در قبیله یا منطقه خود جان خود را از دست می دادند. اما بعد از ورود اسلام به ایران، در کنار تغییر رسم و رسوم زندگی فرهنگی ایرانیان با مبانی اسلام و در حقیقت در هم تنیده شدن تار و پود زندگی ایرانیان با آیین ها، مناسک، آداب و سنن دین اسلام، شاهد تغییر ماهیت اجرای این آیین سوگ در رثای امام حسین(ع) و شهدای کربلا بودیم.
آیین گِل، در منطقه لرستان به ویژه خرم آباد شناخته می شود از آن دست سنت‌های سوگواری است که با شیوه های آیین های نمایشی و مذهبی ایران گره خورده است. در این آیین بسیاری از مردم استان لرستان به ویژه منطقه خرم آباد و همچنین کوهدشت که از قدیمی‌ترین مناطق تاریخی لرستان به شمار می آیند، سعی می‌کنند با برگزاری آیین گِل، اوج ارادت خود را به مقام والای سید و سالار شهیدان نشان دهند.
همزمان با عصر روز تاسوعا، شاهد برپا شدن حوضچه‌هایی در گوشه‌های مختلف شهر و روستاهای این منطقه هستیم که در آنها خاک رس الک شده - خاک رس نرم - با آب و گلاب های نذری در هم آمیخته می شود و توده گِلی را به وجود می آورد. در این حین افرادی که قصد شرکت در این مراسم عزاداری را دارند خود را در این حوضچه های گِل غوطه ور می کنند؛ از سوی دیگر زنان و یا کودکانی که شرایط غوطه خوردن در این حوضچه ها را ندارد، توسط فردی که کنار این حوضچه ها ایستاده لباس هایشان گِلی می‌شوند و یا عده ای از خانواده ها از باقیمانده گِل موجود در این حوضچه ها با ظرف به خانه می‌برند و آن را بر چادر و یا پوشش خود قرار می‌دهند و همسو با عزاداری سوگواران حسینی در دسته ها و تکایا در خانه های خود به سوگواری می پردازند.
از دیگر جذابیت‌های برگزاری مراسم آیین «گِل»، آیین روشن کردن شمع حاجت و استغفار کسانی است که قصد شرکت در این آیین را دارند. روشن کردن شمع حاجت پیش از آغشته شدن خاک رس نرم با آب و گلاب صورت می گیرد.
در نهایت فردی که آن گِل را به خود می مالد از یک سو شاهد آمیخته شدن بدنش با گِل به مثابه همان خاکی که حضرت امام حسین علیه السلام و یارانش در آن غلطیدند و به شهادت رسیدند است و از سوی دیگر این خاک آغشته به حاجات، استغفارات و لبریز از دعای مردمی است و به نوعی می تواند به پاک شدن خاک از هرگونه آلایندگی مادی منتج شود.
در نهایت این افراد کنار هیمه ای که جوانان شهر آنرا روشن کرده اند قرار می گیرند تا گِل آمیخته شده با بدن و پوشش آنها خشک شود و در نهایت بعد از برپایی نماز ظهر عاشورا شروع به عزاداری و سینه زنی می کنند.
با برپایی آیین سینه زنی و عزاداری ظهر عاشورا، شهر و مناطقی که این مراسم در آن برگزار می شود غرق در غبار برخواسته از این گِل ها می شود و این مراسم تا شام غریبان امام حسین علیه السلام ادامه دارد.
در برخی از این مناطق عده ای از مردم و کسانی که در این آیین شرکت می‌کنند نذر می‌کنند و لب از سخن می‌بندند و یا عده‌ای فاصله شب تاسوعا تا ظهر روز عاشورا برای برپایی مراسم بیدار مانده و به راز و نیاز با پروردگار خویش و همچنین عزاداری می‌پردازند.
یکی دیگر از بخش های برگزاری مراسم آیین «گل» برای نوجوانانی است که هنوز به سن بلوغ نرسیده اند؛ معتمدان هیات عزاداری، سادات و یا ریش سفیدان پنجه در گل فرو کرده و به نشانه پنجه علمدار کربلا حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام بر پشت و یا سینه این جوانان می زنند.
بر پای این شکل از آیین های سوگ، در حقیقت بازتاب دهنده شیوه عزاداری باستانی ایرانیان و آمیخته شدن آن با شعائر مذهبی اسلامی و تفکر آیینی آن است که یکی از زیباترین و جذاب‌ترین گونه ها و شیوه های عزاداری در ایران را به متجلی می سازد.
