دلال‌ها به کمین «ارز مسافرتی» نشسته‌اند. آنها با تعریف سفرهای ارزان به مقصد هند، مالزی، چین، تایلند و ... حواله ارز مسافران را می‌گیرند تا از مابه‌التفاوت قیمت ارز دولتی با آزاد به رانتی قابل توجه برسند.
حرمت‌الله رفیعی رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران در گفت‌و‌گو با «ایران»، آژانس‌های معتبر و زیر نظر دفاتر خدماتی را از این اقدام مبرا می‌داند و تأکید می‌کند همان کسانی که بلیت تقلبی به مسافران می‌فروشند، احتمالاً وارد این کار شده‌اند.
«هومر برقانی»، نماینده نهاد گردشگری تایلند (TAT) در ایران نیز در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما اعتقاد دارد که آژانس‌های دسته سه و چهار که دنبال دلالی توریست هستند وارد این کار می‌شوند و معمولاً آژانس‌های مادر و مولد، اعتبار خودشان را قربانی این مابه‌التفاوت نمی‌کنند.
او درباره خبر سفر رایگان به تایلند با حواله ارز مسافرتی هم تأکید می‌کند که این سفرها تنها به مقصد تایلند نیست بلکه کسانی مسافران را رایگان به مالزی، هند و چین هم می‌برند. او قیمت یک تور با هتل دو ستاره را برای سفر به تایلند تا ۲ و نیم میلیون تومان اعلام می‌کند و درباره سود و رانتی که آژانس‌دارهای دلال از رهگذر این سفر به دست می‌آورند هم می‌گوید: «ارز مسافرتی که براساس قانون به مسافران سفر به تایلند تعلق می‌گیرد ۱۰۰۰ یورو است. تفاوت ارز دولتی با بازار آزاد بین ۴ تا ۵ میلیون تومان است.» مثلاً تور بانکوک و پاتایا ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان برای مسافر هزینه دارد.
او با بیان اینکه مگر هر آژانس چقدر می‌خواهد از قِبل یک سفر سود ببرد؟ می‌گوید: این مسأله ربطی به کشور مقصد ندارد. چرا در فرودگاه گفته می‌شود که در پرواز تایلند آژانس‌های درجه ۳ برای به دست آوردن حواله ارز مسافری، مسافر را صبح به مالزی، چین و هند می‌برند و شب برمی‌گردانند؟ یعنی حتی پولی برای هتل و اقامت مسافر هم پرداخت نمی‌کنند. ایرانی‌ها برای رفتن به تایلند، هند، مالزی و ... نیازی به ویزا ندارند، بنابراین هزینه‌ای از این بابت به آژانس‌ها تحمیل نمی‌شود!
وی می‌افزاید: مسأله دیگر اینکه مخارج ایرانی‌ها در این کشور به دلار محاسبه نمی‌شود. بنابراین تفاوت قیمت ایجادشده از ارز دولتی با ارز کشورهای مقصد و میزبان، شرایط و سود بیشتری را نصیب آژانس‌هایی می‌کند که یورو می‌گیرند اما مثلاً بلیت یا هتل را با ارز «رینگیت مالزی»، «بات تایلند»، «لیر ترکیه»، «روپیه هند» و ... پرداخت می‌کنند.
برقانی در پاسخ به این سؤال که معمولاً این مسافران با چه ایرلاین‌هایی جابه‌جا می‌شوند؟ می‌گوید: این موضوع مختص به ایرلاین خاصی نمی‌شود.
او موضوع را به سال‌هایی که قیمت دلار ۲۰۰۰ تومان شد می‌کشاند و می‌گوید: آن زمان هم کسانی بودند که دلار مسافر را از دم بانک می‌گرفتند یعنی هیچ سفری اتفاق نمی‌افتاد اما کسانی به سود می‌رسیدند.
نماینده نهاد گردشگری تایلند (TAT) در ایران درباره مسافرت‌های رایگان برای رسیدن آژانس‌دارها به ارز مسافرتی می‌گوید: این مسافران، توریست و مسافران واقعی نیستند، بنابراین کمکی هم به گردشگری و توریسم نمی‌کنند.
او می‌گوید: تجربه ارز مسافرتی ۲۰۰۰ تومانی نشان داد که ممکن است چه مسائلی پیش بیاید. سؤال اینجاست که چرا دوباره یک رویکرد اشتباه را تکرار می‌کنیم؟
رامین نوری مدیر یک آژانس تور ورودی به کشور نیز درباره روند کار آژانس‌هایی که وارد دلالی ارز مسافرتی شده‌اند، می‌گوید: معمولاً سراغ کسانی می‌روند که به صورت معمول نمی‌توانند مسافر خارج از کشور باشند. حتی پول حواله ارز در بانک هم توسط آژانس‌ها تأمین می‌شود.
به گفته او یک نفر از آژانس هم به همراه مسافران از گیت پلیس رد می‌شود تا بعد از مهر خوردن پاسپورت و دریافت ارز از شعبه بانک ملی فرودگاه امام خمینی (ره)، ارزها را از مسافران بگیرد.
او می‌گوید: سفرهای ارزان‌قیمت به مقصد ترکیه هم توسط این آژانس‌ها برگزار می‌شود.
مقدار ارز مسافرتی برای مسافران ایرانی به مقصد ترکیه ۵۰۰ یورو است. به گفته نوری، این دست آژانس‌ها سعی می‌کنند از پروازهایی که به دلیل کاهش مسافر بعد از افزایش قیمت ارز، خالی پرواز می‌کنند استفاده کرده و بلیت ارزان‌تر را برای مسافران مورد اشاره تهیه کنند.
به گفته نوری اگر قیمت یک تور به ترکیه دو میلیون تومان بشود، با قیمت آزاد یورو که ۹۰۰۰ تومان است از هر مسافر نزدیک به یک میلیون و نیم به آژانس سود می‌رسد.
او یکی از دلایل افزایش سفر به خارج از کشور به رغم پیش‌بینی‌هایی مبنی بر کاهش را همین رانت ارزی می‌داند. البته این روند، اعتراض‌هایی را هم در فضای مجازی به دنبال داشته است.
پیامک‌ها هم برای استفاده از این رانت فعال شده‌اند؛ پیامک‌هایی که با مضمون «سفری خاطره‌انگیز و به یاد ماندنی در کشورهای مالزی، روسیه و فرانسه برای دانشگاهیان در تابستان همراه با وام بانکی» یا «سفرعلمی، فرهنگی و تفریحی مالزی، روسیه و فرانسه ویژه استادان و کارکنان دانشگاه‌های کشور و خانواده‌شان همراه با وام بانکی» برای شهروندان ایرانی ارسال می‌شود.
برخی کاربران با هشتگ «رانت ارز مسافرتی» این روند را یک اشتباه اقتصادی دانسته‌اند که باعث می‌شود کسانی که کارشان بردن مسافر و خروج ارز از کشور است از این رهگذر به یک «رانت» و سود مجدد برسند!
