انتخابات سرنوشت ساز ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه فردا یکشنبه در حالی برگزار می شود که گمانه زمانی ها از سوی مردم و مؤسسات نظرسنجی درباره ی رئیس جمهور آینده و چگونگی تقسیم کرسی های پارلمانی این کشور به اوج خود رسیده است.
در این انتخابات که ۱۶ ماه زودتر از موعد مقرر برگزار می شود در مجموع ۶ کاندیدا در انتخابات ریاست جمهوری و ۸ حزب سیاسی برای تصاحب ۶۰۰ کرسی پارلمانی به رقابت می پردازند. بسیاری از نظرسنجی ها از پیروزی احتمالی رجب طیب اردوغان و "ائتلاف جمهور" (متشکل از حزب حاکم عدالت و توسعه و حزب ناسیونالیست حرکت ملی) خبر می دهند. اردوغان و ائتلافش به رغم آن که از حمایت کامل نهادهای دولتی و نیز رسانه ها برخوردارند، برای پیروزی در این کارزار اما راه آسانی در پیش نخواهند داشت. از این رو برخی نظرسنجی ها نیز کشیده شدن انتخابات ریاست جمهوری به دور دوم را بسیار محتمل می دانند.
محرم اینجه نامزد حزب اپوزیسیون جمهوری خواه خلق (CHP)، حزبی که قدیمی ترین حزب سیاسی در ترکیه به شمار می رود، بی تردید جدی ترین رقیب اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری است. اینجه روز پنجشنبه گذشته در همایش عظیم حامیانش در شهر ازمیر که از دیرباز به عنوان خاستگاه اصلی اپوزیسیون و دژ کمالیست ها شناخته شده است، از برنامه هایش برای اصلاح نظام سیاسی و اقتصادی ترکیه سخن گفت. این کاندیدای حزب مخالف در جمع پرشور حامیان حزبش عملکرد ۱۶ ساله حزب اسلام گرای حاکم و شخص اردوغان را به باد انتقاد گرفت و وعده داد در صورت پیروزی خود و ائتلافش در انتخابات، رفع مشکلات اقتصادی نظیر افزایش تورم، کاهش ارزش لیر و افزایش نرخ بیکاری را در اولویت برنامه های خود قرار دهد.
اینجه ۵۴ ساله اهل استان یالوا (Yalova) ترکیه شاید سابقه بسیار طولانی در زمینه فعالیت سیاسی در رأس قدرت نداشته باشد اما خیلی زود توانسته است خود را حتی بیشتر از کمال قلیچدار اوغلو، رهبر کنونی حزب جمهوری خواه خلق در دل حامیانش جا کند. اینجه تا قبل از اینکه در سال ۲۰۰۲ برای نخستین بار به عنوان نماینده حزبش وارد پارلمان ترکیه شود، به عنوان معلم فیزیک و مدیر در دبیرستان‌های این کشور فعالیت و برای ورود به پارلمان تلاش می کرد. اینجه اگرچه در مقطعی نتوانست به عنوان نماینده(CHP) از استان یالوا به پارلمان راه پیدا کند اما بعد از سال ۲۰۰۲ که توانست وارد پارلمان شود (به عبارتی زمانی که حزب عدالت و توسعه زمام قدرت را در ترکیه در دست گرفت) همواره در صف اول انتقادات از حزب حاکم قرار داشته است.
سخنرانی جنجالی اینجه در جریان مذاکرات بودجه مجلس ترکیه در سال ۲۰۰۹ که با انتقادات شدید و کوبنده اش از سیاست های حزب حاکم همراه بود بی گمان نه تنها نقطه عطفی در کارنامه سیاسی او قلمداد می شد بلکه نام این سیاستمدار جسور را به یک باره بر سر زبان ها انداخت. رسانه ای شدن سخنرانی ها و فعالیت های سیاسی اینجه به تدریج ضمن بالا بردن سطح محبوبیتش این امکان را فراهم آورد تا او دو بار در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ برای تصدی پست رهبری حزب جمهوری خواه خلق با قلیچدار اوغلو رهبر این حزب رقابت کند.
اینجه سرانجام با اینکه هیچ گاه نتوانست جای قلیچدار اوغلو را در پست رهبری حزب CHP بگیرد اما در اوایل ماه مه از سوی این حزب به عنوان کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری برگزیده شد. قلیچدار اوغلو و اعضای CHP چه بسا به این امر واقف بودند که این حزب برای رقابت با اردوغان به کاندیدایی کاریزماتیک، سرزبان دار و محبوب به لحاظ جذابیت رسانه ای نیاز دارد.
به بیان دیگر در شرایطی که دولت حاکم ضمن تمدید "وضعیت اضطراری" پس از کودتای نافرجام ۲۰۱۶ کنترل رسانه ها را در دست دارد، حزب اپوزیسیون به این نتیجه رسید که اینجه با استفاده از کشش و محبوبیتش در فضای مجازی (به ویژه فیسبوک و توئیتر) می تواند برنامه ها و وعده هایش را در تقابل با برنامه های حزب حاکم و اردوغان به کرسی بنشاند.
ذکر این نکته ضروریست که هدف اصلی احزاب اپوزیسیون این است که به رغم تمام موانع و محدودیت های امنیتی موجود، انتخابات ریاست جمهوری را حتی الامکان به دور دوم (۸ ژوئیه) بکشانند تا در آن مرحله هر سه حزب اپوزیسیون "ائتلاف ملت" متشکل از حزب CHP، حزب "خوب" (iyi party) به رهبری خانم مرال آکشنر و نیز حزب "سعادت" به رهبری تمل کاراملااوغلو، همگی از اینجه به عنوان نامزد مشترک حمایت کنند
پیش از هر چیز باید گفت دیدگاه های اینجه به عنوان یک سیاستمدار پایبند به اصول و ارزش های کمالیستی به طور ماهوی در نقطه مقابل تفکرات اسلام گرایانه و نئوعثمانی حزب حاکم قرار دارد. صرف نظر از انتقادات جدی که اینجه و دیگر احزاب اپوزیسیون "ائتلاف ملت" نسبت به سیاست های حزب حاکم در مورد جنگ سوریه و در قبال مسأله کُردها بیان داشته اند، بخش اعظم مبارزات انتخاباتی این کاندیدا بر مسائل اقتصادی و سیاست داخلی ترکیه متمرکز است.
بی تردید مشکلات اقتصادی این روزهای ترکیه، پاشنه آشیل دولت اردوغان است. مردم این کشور نیز اگرچه در انتخابات نوامبر ۲۰۱۵ (که در آن حزب حاکم اکثریت پارلمان را دوباره به دست آورد) با در نظر داشتن دغدغه های امنیتی ناشی از فروپاشی روند صلح میان دولت و کُردها به پای صندوق های رأی رفتند، اما کاهش ارزش لیر، افزایش نرخ تورم، افزایش بدهی های خارجی دولت و ترس از کاهش سرمایه گذاری خارجی مهمترین و اصلی ترین دغدغه ی این روزهای مردم ترکیه به شمار می آیند.
بنابراین می توان این طور برداشت کرد که در حالی که اردوغان و حزب حاکم سعی می کنند با برجسته سازی عملیات نظامی ارتش ترکیه بر ضد نیروهای پ.ک.ک در شمال عراق (کوهستان قندیل) و نیز تأکید بر شرایط بی ثبات و ناامن شمال سوریه فضای امنیتی مشابهی را در جامعه ایجاد کنند، اینجه و احزاب اپوزیسیون اما می کوشند ضمن درک این نگرانی ها بیشتر به موضوعات اقتصادی که اصلی ترین معضل کنونی کشور است، بپردازند.
به طور مثال اینجه برخلاف اردوغان معتقد است بانک مرکزی ترکیه با افزایش نرخ بهره می تواند میزان تورم را کاهش دهد کما اینکه بانک مرکزی در ماه مه گذشته از همین طریق موفق به مهار نسبی تورم شد. اینجه به طور کلی بر این باور است که بانک مرکزی نباید ابزاری در دست رئیس جمهور باشد و تفویض اختیارات بیشتر به رئیس جمهور در نظام ریاستی شرایط اقتصادی را بدتر خواهد کرد.
در باب دیگر مسائل مربوط به سیاست داخلی، نامزد حزب جمهوری خواه خلق ترکیه ضمن تأکید بر اصل تفکیک قوا وعده داده است از تبدیل سیستم پارلمانی به ریاست جمهوری که در همه پرسی قانون اساسی (سال گذشته) به تصویب رسید، ممانعت به عمل خواهد آورد. در همین راستا او ۱۸ مورد اصلاحات پیشنهادی را برای قانون اساسی جدید ترکیه تنظیم کرده است.
اینجه قول داده است با در نظرگرفتن اصول سکولاریسم، آزادی بیان و دموکراسی و نیز تمرکز بر تحقیق و پژوهش علمی در دانشگاه ها در نظام آموزشی ترکیه نیز اصلاحات عمقی و واقعی ایجاد کند.
در خصوص روابط ترکیه با اتحادیه اروپا، اینجه بر لزوم از سرگیری مذاکرات الحاقی برای پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا تأکید کرده است اما در مورد روابط با آمریکا موضع محافظه کارانه ای اتخاذ کرده است.
فارغ از برنامه ها و وعده های اقتصادی، نوع نگرش و مواضع اینجه در قبال کُردها را می توان ویژه ترین وجه تمایز او با رقیب اش اردوغان و سایر کاندیداها دانست.
اینجه توانسته است بر خلاف قلیچدار اوغلو با شفافیت و صراحت خاصی درباره ی مسائل و مشکلات کُردهای ترکیه سخن بگوید. او گفته است در صورت پیروزی‌اش روند گفت‌و‌گوهای صلح با کُردها را از سر خواهد گرفت و امکان تدریس در مدارس به زبان کُردی را نیز فراهم خواهد آورد. حزب کُردی دموکراتیک خلق‌ها (HDP) به رهبری صلاح الدین دمیرتاش که از زندان ادرنه به مبارزات انتخاباتی می‌پردازد نیز اعلام کرده است که در صورت کشیده شدن انتخابات به دور دوم و رقابت اینجه با اردوغان، از کاندیدای اپوزیسیون حمایت خواهد کرد.
نقش کلیدی رأی دهندگان در مناطق عمدتاً کردنشین جنوب و جنوب شرق ترکیه مانند دیاربکر نه تنها برای خود حزب HDP برای کسب حد نصاب لازم یعنی بیش از ۱۰ درصد کل آراء برای ورود به پارلمان اهمیت حیاتی دارد بلکه عملاً باعث می شود در صورت ائتلاف این حزب کُردی با "ائتلاف ملت"، اکثریت پارلمانی از حزب‌های حامی اردوغان به اپوزیسیون انتقال یابد.
محرم اینجه را به هر صورت باید همان کمالیست سکولار، غرب گرا و ترقی خواهی دانست که حزب حاکم و هسته اصلی حامیان آن در مناطق مرکزی آناتولی از به قدرت رسیدنش هراس دارند و اردوغان نیز به مثابه کابوس تلخ ۱۶ ساله برای آن دسته از مردمی است که نمی خواهند به آرمان ها و ارزش های کمال آتاتورک پشت کنند.
ترکیه انتخابات سختی پیش رو دارد و سخت تر از آن شاید فردای روز انتخابات باشد.
منبع: بی بی سی
