تبی که لرز بر اندام جامعه انداخت/ آمار مبتلایان تب کنگو از شایعه تا واقعیت

روزنامه وقایع اتفاقیه نوشت: هشدارها درباره شیوع تب کنگو در کشور از رسانه‌های مجازی شروع شد. مردم تلاش می‌کردند با ارسال مطالبی از شیوع بیماری جلوگیری کنند. باوجود اظهارنظر برخی مسئولان مبنی‌بر آنکه خطری شهروندان را تهدید نمی‌کند بیماری در عرض چند روز به استان‌های غربی رسید و جان چند نفر را هم گرفت.

با اعلام اين خبر هشدارها درباره فراگيري تب کنگو در رسانه‌هاي رسمي هم مطرح شد. حالا پس از چند مورد مرگ، مسئولان مرتبا هشدار مي‌دهند که مردم در استفاده از گوشت قرمز احتياط کنند. آمار مبتلايان در روزهاي اخير بيشتر شده و نگراني‌ها درباره شيوع اين بيماري را افزايش داده است. بر‌اساس آخرين آمار اعلام‌شده تاکنون دو نفر بر اثر ابتلا به تب کريمه کنگو در کرمانشاه و بندرعباس جان خود را از دست داده‌اند و ده‌ها نفر هم‌اکنون در کشور به اين بيماري مبتلا هستند. شروع بيماري از استان سيستان‌و‌بلوچستان بوده؛ استاني که با شروع گرما در ارديبهشت سوغاتي مرگباري را از آن سوي مرزها تحويل مي‌گيرد. بيشتر قربانيان تب کنگو اغلب در همين استان هستند. چوپانان، قصابان، دامداران، کارگران کشتارگاه‌هاي دام، کشتارکنندگان غير‌مجاز دام و پرستاران جمعيت عمده در معرض بيماري تب کريمه کنگو هستند. ابتلاي 19 نفر از کارکنان يک کشتارگاه مجاز در زاهدان زنگ خطر ابتلا به بيماري مرگبار تب کريمه کنگو در ايران را به صدا درآورد. به گفته نايب‌رئيس کميسيون بهداشت مجلس، واردات بي‌رويه و قاچاق دام به‌ويژه از مرزهاي شرقي و ديگر نقاط کشور از مهم‌ترين عوامل بروز اين تب مرگبار است.

آمار مبتلايان از شايعه تا واقعيت

با شروع هشدارها در فضاي مجازي شايعات هم پر‌رنگ‌تر شد. گاه آمارهايي از مرگ‌و‌مير و ابتلا به تب کنگو منتشر مي‌شد که علاوه بر ايجاد نگراني در مردم واکنش مسئولان را هم به دنبال داشت. رئيس دانشگاه علوم پزشکي اصفهان اعلام کرده که تاکنون چهار مورد بيماري تب کريمه کنگو در استان اصفهان مشاهده شده است. چند ساعت بعد يکي از مبتلايان اصفهاني جان خود را از دست مي‌دهد. خبرهاي منتشر‌شده پيرامون اين مرگ حاکي از آن است که جسد قرباني تب کريمه کنگو در مبارکه اصفهان بدون حضور مردم، درون وکيوم و تابوت پلاستيکي پرس‌شده در عمق سه متري با شفته آهن دفن شده است.

با اعلام اين خبر نگراني مردم افزايش يافت و به همين ميزان به شايعات دامن زده شد. مديرکل دامپزشکي استان اصفهان از تشکيل‌ کميته مبارزه با تب کريمه کنگو در اداره کل دامپزشکي و همچنين ستاد مديريت بحران استانداري خبر داد. موحدي اعلام کرد: مردم در اين ايام که تب کريمه کنگو وجود دارد، گوشت خريداري‌شده را با دستکش قطعه قطعه کرده و با نگهداري ۲۴ ساعت در يخچال و سپس فريزکردن آن را مصرف کنند. با وجود تکذيب مکرر مسئولان استاني از نبود بيماري تب کريمه کنگو در استان کرمانشاه، مسئولان کشوري با ارائه‌ آمارهايي نشان دادند نه‌تنها اين بيماري در اين منطقه وجود دارد بلکه سبب تلفات نيز شده است.

رئيس مرکز مديريت بيماري‌هاي واگير وزارت بهداشت گفت: از ابتداي امسال 28 مورد اثبات‌شده بيماري تب کريمه کنگو در کشور مشاهده شده است که دو نفر بر اثر اين بيماري فوت کردند؛ يکي از آنها در کرمانشاه و ديگري در استان هرمزگان بود. مديرکل اداره دامپزشکي استان البرز هم تأکيد مي‌کند تاکنون موردي از بيماري تب کريمه کنگو در استان مشاهده و گزارش نشده است.

مسئولان در استان گلستان هم که شيوع بيماري در اين استان را تکذيب کرده‌اند، مي‌گويند از دو سال پيش تاکنون موردي از اين بيماري مشاهده نشده است. محمود‌رضا وفايي، ديرکل دامپزشکي استان گلستان مي‌گويد: ما از دو سال گذشته تاکنون با اين بيماري درگير نبوده‌ايم و تنها در سال ۹۴ يک مورد مشکوک اعلام شد که در نهايت به تأييد نرسيد.

قاچاق، واردات و کشتارگاه‌هاي غير‌مجاز، عامل اصلي

با گرم‌شدن هوا فعاليت کنه بيشتر مي‌شود. کنه‌ها اغلب در بدن دام‌ها زندگي مي‌کنند و عامل اصلي ابتلاي دام به تب کريمه کنگو هستند. بيماري در دام‌ها هيچ علائم خاصي ندارد اما به محض انتقال آن علائم در بدن انسان بروز مي‌کند. محمدحسين قرباني پيرامون برخي اخبار مبني‌بر شيوع بيماري تب کنگو و ابتلا به آن مي‌گويد: واردات بي‌رويه و قاچاق دام به‌ويژه از مرزهاي شرقي و ديگر نقاط کشور از مهم‌ترين عوامل بروز اين تب مرگبار است. او ادامه مي‌دهد: متأسفانه سازمان دامپزشکي بر پرورش دام و به‌طور کلي دامداري سنتي و صنعتي نظارت کافي نداشته و خود اين موضوع بر تسري و فراگيرشدن اين بيماري از حيوانات به انسان کمک مي‌کند. قرباني کشتارهاي فاقد مجوز از نهادهاي مربوطه را يکي ديگر از راه‌هاي احتمال ابتلا به تب کنگو به‌‌شمار آورد و گفت: شايسته است بحث نظارت بر کشتار دام توسط وزارت جهاد کشاورزي و سازمان دامپزشکي به دقت مورد توجه قرار گيرد. شهروندان ما دقت کنند سبد گوشتي خود را تنها از مراکز مورد تأييد وزارت بهداشت و ساير نهادهاي کنترل‌کننده تأمين کرده و از خريد فرآورده‌هاي دامي از مکان‌هاي مجهول ناشناخته خودداري به‌عمل آورند. قرباني با بيان اينکه مطابق گزارش‌هاي واصله چند نفر در استان اصفهان به اين بيماري دچار شده‌اند، گفت: وزارت بهداشت و درمان اقدامات لازم درمان و پيشگيري را به خوبي انجام مي‌دهد. نايب‌رئيس کميسيون بهداشت بهارستان واردات گوشت يخ‌زده را هم از ديگر عوامل شيوع تب کنگو مي‌داند: بايد نهادهاي نظارتي همچون مبارزه با ورود کالاهاي قاچاق نسبت به توزيع گوشت‌هاي آلوده و واردات آن حساسيت بيشتري به خرج دهند، در اين صورت خطر ابتلا به انواع بيماري‌ها به‌ويژه در شهرستان‌هايي که بيشتر با بحث کشتار دام و طيور درگير هستند، کاهش خواهد یافت.

انسان‌هاي در معرض خطر

تب کنگو بيماري سلاخ‌هاست؛ آنها اولين کساني هستند که با چهارپايان آلوده تماس دارند و کوچک‌ترين کوتاهي در مراقبت، شوخي با جانشان محسوب مي‌شود. اين را محمودرضا ميري، رئيس دانشگاه علوم پزشکي سيستان‌وبلوچستان تأييد مي‌کند. طبق گفته‌هاي او، بيشتر مبتلايان، کارکنان کشتارگاه‌ها و صنف قصابان هستند که بر اثر رعايت‌نکردن نکات بهداشتي، درگير اين بيماري شده‌اند. پس از سلاخ‌ها که به‌طور مسقيم با دام ارتباط دارند چوپانان، قصابان، دامداران، کارگران کشتارگاه‌هاي دام، کشتارکنندگان غير‌مجاز دام و پرستاران ديگر افرادي هستند که در معرض بيماري تب کريمه کنگو قرار دارند. آن‌طور که آمار‌ها نشان مي‌دهند، سالانه تعداد زيادي از قصابان و سلاخان در سيستان‌وبلوچستان به تب کنگو مبتلا مي‌شوند و برخي هم بر اثر اين بيماري، جانشان را از دست مي‌دهند، درحالي‌که گفته مي‌شود آمار واقعي فوت‌شدگان بيش از چيزي است که به‌صورت رسمي اعلام مي‌شود. ساکنان حاشيه شهر که قصابي‌هاي خانگي را اداره مي‌کنند و ذبح‌هاي خانگي يکي از اصلي‌ترين عامل ابتلا هستند. اين روايت زندگي بسياري از افرادي است که در حاشيه شهر از سلاخي و فروش گوشت دام‌ها زندگي مي‌گذرانند و دير يا زود به يکي از بيماري‌هاي مشترک ميان دام و انسان مبتلا مي‌شوند. بسياري از اين افراد به‌دليل ترس از پلمب‌شدن مغازه يا جرم شيوع اين بيماري به پزشک مراجعه نمي‌کنند. اين بيماري اما به اين راحتي مبتلايان را رها نمي‌کند و با گذشت چند روز از شروعش، خونريزي آغاز مي‌شود؛ خونريزي در مخاط‌ها و پتشي ‌در پوست به‌ويژه در قسمت بالاي بدن و در طول خط زيربغلي و زير پستان در خانم‌ها ديده مي‌شود و در محل‌هاي تزريق و تحت فشار ممکن است ايجاد شود. در برخي موارد خونريزي آن‌قدر شديد بوده که بيمار نياز به تزريق خون دارد. پزشکان مي‌گويند تب خونريزي‌دهنده کنگو آن‌قدر بيماري وحشتناکي است که بيمار حتما در زمان ابتلا به پزشک مراجعه خواهد کرد.