جایگاه مُد در جامعه روحانیت

یک روحانی درباره این‌که گفته می‌شود شهر منچستر انگلیس بزرگ‌ترین تولیدکننده لباس روحانیت در دنیاست، گفت: این موضوع شایعه‌ای بیش نیست، دروغ محض و یکی از تهمت‌هایی است که به روحانیت می‌زنند.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد پیکری در گفت‌وگو با ایسنا درباره لباس روحانیت، اظهار کرد: برخی افراد در دوره‌ای برای درمان به انگلستان می‌رفتند و از آنجا که این کشور، زمانی بزرگ‌ترین تولیدکننده پارچه در دنیا بوده است، پارچه می‌خریدند و به قم می‌آوردند تا برای‌شان لباس بدوزند. این موضوع که منچستر بزرگ‌ترین تولیدکننده لباس روحانیت است، مدتی سر زبان‌ها افتاد، در حالی که پارچه و لباس از نجف و قم تهیه می‌شود و پارچه‌ها انگلیسی نیستند.  

مدیر مدرسه علمیه امام علی ابن ابیطالب (ع) ادامه داد: در حال حاضر به‌دلیل تکنولوژی‌ای انگلستان در صنعت بافت، بهترین و گران‌ترین پارچه‌ها به این کشور متعلق است؛ اما از نظر اقتصادی، بزرگ‌ترین تولیدکنندگان لباس در دنیا، به‌جز لباس روحانیت، ترکیه و چین هستند.  

او توضیح داد: بهترین و بیشترین عباها از نظر کیفیت و کثرت در نجف و کربلا تولید و در قم توزیع می‌شود. پارچه عمامه نیز جنس‌های مختلفی دارد؛ اما بهترین جنس آن هندی است که چون نازک و خنک است، هنگامی که بر سر بسته می‌شود، اذیت نمی‌کند.

حجت‌الاسلام والمسلمین پیکری همچنین درباره استفاده روحانی‌ها از عطری به نام «تیروز» اظهار کرد: در اوایل انقلاب، استفاده از عطر «تیروز» بین انقلابیون متدین مُد شد و هیچ‌کسی هم نمی‌دانست این عطر در کدام کشور تولید می‌شود. برخی نیز با این‌که خیلی دین‌دار بودند، از این عطر خوش‌شان نمی‌آمد و با مُد هم مخالف بودند.

لباس روحانیت در معارف دینی ریشه ندارد

این مدرس دانشگاه در پاسخ به این‌که آیا مُد در جامعه روحانیت جایگاهی دارد؟ توضیح داد: مُد برای انسان است و به معنای عرف است که گاهی وارداتی یا خودساخته می‌شود و گاهی هم به‌تدریج با توجه به دقت مردم، به رفتار آن‌ها وارد می‌شود. مد به قشر خاصی اختصاص ندارد و بسیاری از مردم دنیا در لباس، تابع مُد هستند و این موضوع با کسی که خودش را برای مد می‌کُشد، فرق می‌کند. اگر کسی گرفتار مد شود عیب است.

او بیان کرد: لباس روحانیت در معارف دینی ریشه ندارد، بلکه در تاریخ متدینان ریشه دارد؛ بین دین و متدینان نیز تفاوت وجود دارد، مثل این‌که بین علم پزشکی و پزشکان فرق باشد. برخی رفتارها در میان پزشکان وجود دارد که در اصل علم پزشکی نیست. برای مثال، مدل نسخه نوشتن یا وقت دادن به بیماران در علم پزشکی نیست، اما در سنت‌های پزشکان وجود دارد.

حجت‌الاسلام والمسلمین پیکری با بیان این‌که لباس روحانیت در رفتار اهل علم ریشه دارد، افزود: لباس روحانیت جرییاتی دارد که «ملیتی» است و بین روحانی شیعه ساکن لبنان با روحانی شیعه ساکن ایران تفاوت می‌کند، گرچه هر دو روحانی قبا، عبا و عمامه دارند، اما مدل لباس پوشیدن آن‌ها متفاوت است.

مدیر مدرسه علمیه امام علی ابن ابیطالب (ع) درباره رنگ لباس روحانیت نیز توضیح داد: رنگ لباس روحانیت هم به همین شکل است؛ بخشی از رنگ لباس‌ها به روحانیت اختصاص ندارد و شامل همه مردم می‌شود و توصیه دین است. در دین توصیه شده که بیشتر از لباس سفید استفاده شود و مکروه است کسی با لباس‌هایی که از فرق سر تا نوک پا مشکی است، نماز بخواند.

او با بیان این‌که بهتر است با لباس سفید نماز بخوانیم، اظهار کرد: این رنگ و دخالت آن در لباس به روحانیت اختصاص ندارد و به همه‌ی مردم مربوط است؛ چه روحانیت و چه غیر روحانیت باید در پوشش خود و انتخاب رنگ، فرهنگ عمومی کشور را رعایت کنند. خلاف فرهنگ عمل کردن، یعنی خلاف ذائقه‌ی مردم رفتار کردن. مردم در استانی مانند گیلان، لرستان و مازندران تنوع رنگ را می‌پسندند و اگر کسی از رنگ‌های شاد استفاده کند، عرف محسوب می‌شود و مشکلی هم ندارد؛ اما این موضوع را مردمی که در شهر زندگی می‌کنند، نمی‌پسندند.

حجت‌الاسلام والمسلمین پیکری گفت: ما بین روحانیت، کسانی را داشتیم که به مدارج بالای اجتهاد و حتی مرجعیت رسیدند، اما عمامه بر سر نمی‌گذاشتند و فقط هنگام نماز، به پیروی از پیغمبر (ص) این کار را می‌کردند. مرحوم آقا رحیم ارباب هم عبا داشت و کت بلند بر تن می‌کرد، اما به جای عمامه، کلاه بر سر می‌گذاشت و هنگام نماز خواندن به جای کلاه، دور سرش عمامه می‌پیچید.

تفاوت لباس زنان و مردان روحانی

این مدرس دانشگاه همچنین درباره تفاوت لباس زنان و مردان، اظهار کرد: لباس روحانیت برای مردان روحانی به مرور زمان نماد شده است. البته رأی‌گیری، انتخابات یا آیه و حدیثی که پشتوانه آن باشد، وجود نداشته و این اتفاق به‌تدریج افتاده است؛ اما زنان طلبه مانند زنان غیرطلبه لباس می‌پوشند و اتفاقا این موضوع به اصالت نزدیک‌تر است، چون لباس، سواد نمی‌آورد.

او افزود: قرن‌ها پیش، استفاده از لباس مخصوص به قاضی‌ها تکلیف شده بود، سپس علما از مدل کلاه و دستمالی که قاضی‌ها به‌سر می‌بستند، استفاده می‌کردند. نوع لباسی که قاضی‌ها می‌پوشیدند با دیگران متفاوت بود. بعدها اهل علم مانند قاضی‌ها لباس پوشیدند و کم‌کم لباس اهل علم جدا شد. در حال حاضر در کشورهای اروپایی، شخصی که قاضی است فقط هنگامی که می‌خواهد در دادگاه بنشیند، لباس مخصوص قضات را به تن می‌کند. کسی که قاضی است به‌دلیل آن‌که می‌خواهد حکم کند، مانند حاکمان لباس بر تن می‌کند، این موضوع کم‌کم به علما نیز سرایت کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین پیکری اضافه کرد: در حال حاضر لباس روحانیت به‌دلیل نماد بودن در فرهنگ عمومی جامعه، قابل احترام است. نماد باطنی به نام دین است. هرچند مهم‌تر از فرم و تاریخچه لباس، رفتار صاحب لباس است. اگر کسی می‌خواهد درباره لباس روحانیت صحبت کند، باید بیشتر به این جنبه بپردازد که روحانی هم یک انسان است و یک انسان حق زندگی دارد و حق دارد با خانواده‌اش تفریح کند.

اگر  یک روحانی لباس روحانیت نپوشد، گناه کبیره نکرده است

مدیر مدرسه علمیه امام علی ابن ابیطالب (ع) اظهار کرد: اگر زمانی که یک روحانی با خانواده‌اش بیرون می‌رود، لباس روحانیت نپوشد، گناه کبیره نکرده، چون این لباس، نماد صنفی آن فرد است. حتی اگر با لباس رسمی خود، به صف نان هم برود، باز هم اشکالی ندارد. چیزی که ماجرا را حساس می‌کند، رفتارهاست.

او افزود: جامعه‌ی ما و قشر روحانیت رفتار متقابلی با هم دارند که هر دو باید رفتارشان را نسبت به کامل شدن تعالی ببخشند. مردم باید بدانند روحانی یک انسان است و هنگامی که لباس رسمی به تن دارد نباید کاری کند که برای دین بد شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین پیکری درباره این‌که لباس روحانیت چطور در برابر سرما و گرما مقاومت می‌کند، توضیح داد: در زیر قبا، جلیقه‌ای است که زیر آن نیز لباسی بلند و روی آن، عبا می‌پوشند و جلوی سرما گرفته می‌شود. اگر به جای یک لباس کلفت، سه لباس نازک بپوشیم، در حقیقت پنج لایه ایمنی ایجاد کرده‌ایم، زیرا بین سه لباس، دو لایه هوا قرار می‌گیرد.

این مدرس دانشگاه اظهار کرد: لباس روحانیت روی اصولی دوخته می‌شود، مثلا زیر بغل لباس روحانیت کمی باز است، اما برخی فکر می‌کنند که پاره است، در حالی که آن روزنه‌ای است که در تمام قباها وجود دارد. زمانی که لباس بلندی دوخته می‌شود، به ورود و خروج هوا نیاز دارد. این موضوع به لباس روحانیت اختصاص ندارد و لباس‌های بلند در همه جای دنیا از جمله لباس کشیش‌ها، خاخام‌ها و حتی لباس رسمی شب برای خانم‌ها نیز چنین است؛ اما خیاط‌ها براساس فرمول‌های خود، آن را می‌دوزند و روزنه‌ای برای ورود و خروج هوا قرار می‌دهند.

او بیان کرد: لباس رسمی روحانیت که در فرهنگ ما وجود دارد، شامل عبا، قبا و عمامه است. گاهی برخی روحانی‌ها به جای قبا، از لباده استفاده می‌کنند که فرقش با قبا این است که قبا دگمه دارد، اما لباده دگمه ندارد، یقه‌ی قبا بسته نیست، اما یقه لباده تا بالا بسته است. گاهی در فصل زمستان، لباده را روی قبا می‌پوشند و به عنوانی بالاپوش حساب می‌شود.    

مدیر مدرسه علمیه امام علی ابن ابیطالب (ع) اظهار کرد: روحانی‌ها در زمان قدیم، شالی دور کمر می‌بستند. بعدها آن شال، شاخصه فکری فرد شد که برخی از آن‌ها عرفا و صوفی‌ها بودند. در اشعار عرفانی هم به آن اشاره شده، ولی حالا ما آن شال را نمی‌بندیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین پیکری گفت: مهم‌تر از لباس روحانیت، اخلاق و رفتار روحانی‌هاست و در روز قیامت، آدم‌ها را به رفتارشان می‌شناسند. در روز حساب، ما را به‌دلیل کم بودن پارچه عمامه مورد پرسش قرار نمی‌دهند، بلکه از این‌که از عمامه روی سرمان به نفع دین، مردم یا خودمان چه استفاده‌ای کردیم، مورد پرسش قرار می‌دهند.