تصمیم تازه یونسکو برای حمایت از ژئوپارک‌ها/ قشم به شبکه برگردد

حمایت سازمان‌های جهانی از ژئوپارک هر کشوری یکی از موضوعاتی است که همه کشورها از جمله ایران به دنبال آن هستند و می‌خواهند که هر طور شده حمایت‌های بین‌المللی را بگیرند. اما در این میان ژئوپارک‌هایی که نامشان در شبکه جهانی ثبت می‌شود تا کنون حمایت مالی دریافت نمی‌کردند با این وجود  یونسکو در آخرین نشست، برنامه ژئوپارک‌ها را تصویب کرد.

این سازمان جهانی مستقیما از ژئوپارک‌ها حمایتی نمی‌کرد چون ژئوپارک در شمار برنامه‌های رسمی آن نبود ولی از زمانی که شبکه جهانی راه‌اندازی شد، بازهم نقش یونسکو مشخص نبود و بازهم کشورها از عنوان یونسکو برای رسمیت دادن به ژئوپارک کشور خود استفاده می‌کردند.

تا اینکه از سوی این سازمان جهانی اعلام شد از‌آنجاکه این سازمان حمایت مالی نمی‌کند و مسئولان ژئوپارک‌ها هم دفتری در سازمان جهانی ندارند، استفاده از لوگوی یونسکو بی‌معنی است، اما سال گذشته با اکثریت آراء تصویب شد که ژئوپارک‌ها به‌عنوان یکی از برنامه‌های رسمی یونسکو مطرح شوند.

هنوز راهبردها و استراتژی‌های اجرایی شدن این تصمیم اعلام نشده که از چه ژئوپارک‌هایی، در چه حدی و چه حمایتی می‌شود. مهم این است که این تصمیم به یک برنامه تبدیل شود. قبلا برنامه بین‌المللی علوم زمین وجود نداشت، اما الان برنامه بین‌المللی علوم زمین و ژئوپارک‌ها نوشته شده است.

در این باره، علیرضا امری کاظمی رئیس گروه میراث زمین شناختی وژئوتوریسم در سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور و مشاور ارشد ژئوپارک قشم در ایران درباره مسائل مختلف این ژئوپارک از جمله مصوبه اخیر یونسکو توضیحاتی به خبرنگار مهر داد و اعلام کرد: این مصوبه برای ما هم تهدید است و هم فرصت. تهدید از آن لحاظ که ضوابط مقداری مشکل‌تر می‌شود و مدارکی که باید ارسال شود مقداری بیشتر و پیچیده‌تر خواهد شد. از سوی دیگر اعتبار ژئوپارک‌های جهانی بالا رفته است. درحالی که قبلا این برنامه خودجوش و داوطلبانه بود. اگر کسی بتواند برچسب یونسکو را بگیرد، اعتبار جهانی بالایی را به دست آورده است.

ژئوپارک قشم برای جهان اهمیت دارد

وی با اشاره به اعمال محدودیت از سوی شبکه جهانی برای ثبت ژئوپارک ها، گفت: تا ۵ و ۶ سال نخست هیچ محدودیتی برای ثبت نبود اما قانونی را تدوین کردند که هر کشوری در سال فقط ۲ ژئوپارک را می‌تواند ثبت کند و کشورهایی که تا کنون ژئوپارکی را ثبت نکرده اند استثنائا می‌توانند در نخستین مرحله سه منطقه را ثبت کنند.

امری کاظمی در پاسخ به این سوال که کارشناسان گفته بودند ژئوپارک یک عضو خواب آلوده است و در اجلاس فنلاند نیز اعلام کرده‌اند قشم برنامه مدیریتی ندارد، توضیح داد: در فنلاند به ما نگفتند برنامه مدیریتی نداریم. من با مسئول دفتر ژئوپارک‌های جهانی در یونسکو صحبت کردم. او گفت که مسئولان ژئوپارک قشم در سالهایی که این لقب را به آن دادیم جواب ایمیل‌های ما را نمی‌دادند در حقیقت قشم هیچ تبادلی با ژئوپارک‌های دیگر نداشت. درست می گفتند! سالها پیش بین کارشناسان و مدیران اختلاف پیش امده بود و ژئوپارک برای مدتی مدیر نداشت به همین دلیل پاسخ ایمیل آنها داده نمی‌شد. اما الان ژئوپارک  قشم طرح جامع و برنامه اجرایی دارد. این موضوع برای هر مدیر و کارشناسی نقشه راه است. الان بر اساس طرح جامع پیش می‌رویم و اصلاحاتی که بازرسان دو بار تذکر داده‌اند را انجام خواهیم داد. اکنون هر مدیر جدیدی که بخواهد کار کند همه چیز برایش آماده است. اما مدیران قبلی به دلیل مشکلات و مسایل مختلف نمی توانستند آنطور که لازم است کار کنند.

وی گفت: ژئوپارک‌های دنیا یا در اروپای غربی متمرکز شده‌اند و یا در چین و آسیای جنوب شرقی. این یعنی ما وسط گپ بزرگی در آسیای مرکزی، غربی، شرق اروپا و شمال آفریقا قرار داریم. قشم به دلیل چشم اندازهای زمین شناختی اش منحصر به فرد است  تنها ژئوپارکی که چشم انداز بیابانی و ساحلی دارد قشم است.

وی گفت: مسئولان ژئوپارک‌های جهانی می‌خواهند که قشم به شبکه برگردد. دلیل اشتیاق آنها این است که قشم به زعم‌شان بی‌نظیر است و ثبت یک ژئوپارک در خاورمیانه برای‌شان اهمیت زیادی دارد. قشم جزو قدیمی‌ترین ژئوپارک‌های دنیا است. این شبکه، سال ۲۰۰۴ شروع به فعالیت کرد ولی ژئوپارک قشم در سال ۲۰۰۶ ثبت شد و جزو اولین ژئوپارک‌های ثبت شده بود. آن زمان فقط بیست تا سی ژئوپارک ثبت شده بود، درحالی که اکنون ۱۲۰ ژئوپارک در جهان ثبت شده است.

جلسه ای برای حل الحاق جنگل حرا به ژئوپارک

وی درباره مشکل الحاق جنگل حرا به عنوان یکی از مشکلات مربوط به ژئوپارک قشم گفت: یکی دیگر از مشکلات مربوط به جنگل حرا می‌شد. الان مشکل حل شده و محیط زیست توافق کرد که نامه موافقت برای شامل شدن جنگل حرا  در محدوده ژئوپارک را بدهد البته حق حاکمیت و مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست بر حرا حفظ خواهد شد. اکنون رابطه خوبی بین  محیط زیست و سازمان منطقه آزاد قشم وجود دارد.

امری کاظمی تصریح کرد: ایراد دیگری که گرفته شد،  بی ثباتی و نامشخص بودن سیستم مدیریتی ژئوپارک بود. این ایراد را زمانی که کارت قرمز دادند گرفتند آنها می‌گفتند  اگر اعلام می‌کنید که ۵ پرسنل دارید واقعا آن افراد پرسنل ژئوپارک باشند. همچنین جایگاه واقعی و نقش افراد در سیستم ژئوپارک مشخص باشد و بتواند نیازهای ژئوپارک را پوشش بدهد. این نکته را باید در نظر داشت که با توجه به افزوده شدن مساحت ژئوپارک نسبت به قبل و تنوع وظایف و فعالیت‌ها، ژئوپارک قشم اکنون نیاز به ترمیم چارت سازمانی خود و افزایش شمار پرسنل دارد.

وی درباره ژئوپارک‌های چین که از غفلت برخی کشورها برای ثبت بیشترین تعداد ژئوپارک‌های خود در شبکه جهانی استفاده کرد، توضیح داد: چین در بین کشورهای دارای ژئوپارک، یک ابرقدرت است. فقط یکی از ژئوپارک‌های قشم در سال ۱۰ میلیون نفر بازدیدکننده دارد که به معنی توریسم انبوه است. چینی‌ها به هیچ وجه دنبال تبلیغ نیستند بلکه می‌خواهند گردشگران‌شان را تعدیل کنند تا به ژئوسایت‌ها آسیب نرسد. جالب این است که ۹۵ درصد گردشگران این ژئوپارک محلی است.. چین برای این ژئوپارک‌ها پول خرج کرده است و سرمایه‌گذاری هنگفتی انجام داده است، مثلا در یکی از ژئوپارک‌های این کشور که از آن بازدید کردم چند ساعت باید یک مسیر خاکی را طی کنید تا به ورودی ژئوپارک برسید. وقتی به این نقطه هم می‌رسیدید باید ماشین‌ها را پارک و از اتومبیل‌های برقی استفاده می کردید تا وارد ژئوسایت‌ها شوید. فکر همه چیز را کرده‌اند. تابلوهای اطلاع‌رسانی با کیفیت به وفور دیده می‌شود و اطلاع‌رسانی عمومی، گسترده و متنوع صورت گرفته است. به طوری که از نظر اطلاعاتی اقناع می‌شدید، اما جامعه محلی آنچنان درگیر ژئوپارک نبود بنابراین چنین ایرادی در مورد این ژئوپارک  وارد است.