قمار سیاسی سعودی ها با بازار نفت چه می کند؟/ جنگ نفتی ایران و عربستان تشدید می شود

اگرچه قیمت جهانی نفت امروز و در پی بالا گرفتن تنش های سیاسی میان ایران و عربستان اندکی افزایش یافت اما تقریبا هیچ یک از تحلیلگران تردیدی ندارند که این افزایش موقتی خواهد بود و مشخص نیست قمار سیاسی که آل سعود در ارتباط با ایران آغازکرده اند، چه آینده ای برای بازار نفت رقم خواهدزد؟

جنگ سرد نفتی عربستان علیه جمهوری اسلامی ایران ماجرای تازه ای نیست؛ نسل جدید سردمداران ماجراجو در خاندان سعودی مدت ها است که با هدف اعمال فشار بر  ایران از ابزار نفت بهره می برند.

در جریان مذاکرات هسته ای ایران با 1+5 و پیش از حصول توافق، عربستان تلاش فراوانی داشت تا با استفاده از ابزار کاهش قیمت نفت، قدرت چانه زنی بیشتر را در اختیار طرفهای غربی قراردهد. به این امید که تضعیف ساختارهای اقتصادی ایران این امکان را به مذاکره کنندگان غربی بدهد که امتیازهای بیشتری از ایران مطالبه کنند تا جایی که طرف ایرانی از ادامه مذاکرات منصرف شود. این روش اگرچه با درایت مسئولان کشورمان و البته تاکید فراوان بر گفتمان اقتصاد مقاومتی، ناکام ماند اما از دستور کار عربستان کنار گذاشته نشد.

به همین خاطر پس از توافق هسته ای نیز رویکرد غرق بازار در نفت ارزان از سوی عربستان ادامه پیداکرد. این بار هدف، وارد آوردن ضربات سنگین تر بر اقتصاد ایران و البته در کنار آن روسیه بود. عربستان تلاش داشت با تزریق بیش از نیاز نفت به بازار و کاستن از قیمت های جهانی، اثرات مثبت محتمل اجرای برجام را بر اقتصاد ایران را تا حدودی خنثی کند.

بهانه مسئولان سعودی البته از صرفه انداختن تولید نفت شیل در آمریکا بود. این راهبرد اما در کنار پیامدهایی که برای ایران و سایر کشورهای صادرکننده نفت داشت، گریبان خود عربستان را نیز گرفت؛ کسری بودجه شدید، افزایش حدود 50 درصدی قیمت حاملهای انرژی و آب و برق در این کشور از جمله این پیامدها است.

کاهش قیمت نفت در سال جاری کسری بودجه ای تا 87 میلیارد دلار برای حکام ریاض به ارمغان خواهد آورد. این در حالی است که  چندی پیش وزارت دارایی عربستان درآمدهای این کشور در سال 2015 را حدود  608 میلیارد ریال سعودی (معادل 162 میلیارد دلار) برآورد کرد که 15 درصد کمتر از پیش بینی ها و 42 درصد کمتر از درآمدهای سال 2014 است.

صندوق بین المللی پول نیز پیش بینی کرده بود کسری بودجه عربستان در سال 2015 به حدود 130 میلیارد دلار برسد و گزارش های دیگری نیز کسری بودجه بالای 100 میلیارد دلار را برای این کشور پیش بینی کرده بود.

در بودجه سال 2016، درآمدهای این کشور 137 میلیارد دلار پیش بینی شده که پایین ترین رقم در 6 سال گذشته است و هزینه ها نیز 224 میلیارد دلار برآورد شده که اندکی کمتر از برآوردهای سال 2015 (229 میلیارد دلار) است.

وزارت دارایی عربستان برای جبران هزینه های نظامی و کاهش درآمدهای نفتی این کشور برنامه 5 ساله برای کاهش یارانه برق و سوخت را در دست اجرا دارد.

پس از اعلام رقم کسری بودجه امسال عربستان، مقامات این کشور به سرعت دست بکار شدند و ضمن افزایش قیمت بنزین اعلام کردند دولت یارانه برق، آب، گازوئیل و نفت سفید را نیز افزایش خواهند داد؛ اقدامی که قطعا نارضایتی های داخلی را در شبه قاره عربستان افزایش خواهد داد.

با وجود چنین پیش بینی هایی درباره شرایط اقتصادی عربستان پرسش اصلی این است که راهبرد شیوخ سعودی در قبال ادامه استفاده از ابزار نفت برای تحت فشار قراردادن ایران تغییری خواهد کرد یا خیر؟

آنچه مسلم است عربستان از این پس اصرار بیشتری برای دشمنی علنی با ایران خواهد داشت بنابراین طبیعتا استفاده از ابزار کاهش قیمت نفت همچنان یکی از راهکارهای اصلی خواهد بود اما با توجه به پیامدهای گسترده ای که کاهش درآمدهای نفتی برای اقتصاد عربستان طی یک سال گذشته به دنبال داشته، مشخص نیست این راهکار چقدر برای این کشور قابل استفاده خواهد و آیا حکام آل سعود ریسک سیاسی نارضایتی داخلی را خواهند پذیرفت یا خیر؟