انتقال بانوی ۷ هزار ساله طهران از مولوی به ۳۰ تیر

کمتر از یک‌سال پیش بود که یک دانشجوی خوش‌شانس باستان‌شناسی با کنجکاوی‌اش نخست قدمت خیابان مولوی تهران را به 400 سال قبل رساند و پس از آن سبب خیر شد تا با ادامه‌ی کاوش‌ها در این منطقه‌ی تاریخی باستان‌شناسان به اسکلتی هفت هزارساله برسند، بانویی که قدمت سکونت در تهران را به هفت هزار سال پیش رساند.

حالا پس از گذشت حدود 10 ماه از کشف اسکلت‌ این زن در خیابان مولوی تهران و قول‌و قرارهایی که هیچ‌کدام عملی نشدند تا امروز که به نظر می‌رسد برای زهرچشم گرفتن از نهاد شهری که قرار بود به زودی‌ مکان کشف «بانو» را به سایت موزه تبدیل کند، اما انگار فرصت نکرده بود، حالا پژوهشگاه میراث فرهنگی تصمیم به یک اقدام انتحاری گرفته‌اند تا شاید این نهاد شهری قدری برای قولی که داده به خودش بیاید و کاری که تعهد داده را انجام دهد.

«سید احمد محیط طباطبایی»، مشاور رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درباره‌ این تصمیم ناگهانی توضیح می‌دهد: تاکنون هرگاه که در هر شهری با آثاری باستانی مواجه شده‌ایم، آنها را از محل جمع‌آوری و به موزه و مراکز میراث فرهنگی منتقل کرده‌ایم.

او با بیان این نکته که اسکلت بانوی هفت هزار ساله‌ در خیابان مولوی تهران که پس از کاوش‌های دو باستان‌شناس (مصدقی و اسماعیلی جلودار) از زیرخاک بیرون آمد و وضعیتی مانند دیگر آثار داشت‌، بیان می‌کند: در همان زمان می‌توانستیم وقتی‌که مطالعات باستان‌شناسی به پایان رسید، اسکلت را به موزه منتقل کنیم؛ اما در صحبت‌هایی که با جمال کامیاب، رئیس وقت سازمان زیباسازی شهرداری تهران و کسانی که در شهرداری منطقه بودند داشتیم، نظر پژوهشگاه این بود که مکان کشف اسکلت و خود آن را در همان منطقه به سایت موزه تبدیل کنیم.

وی تاکید می‌کند: در آن زمان به این قضیه فکر کردیم که از این به بعد یک تغییر رفتار در همه شهرهای ایران در این زمینه داشته باشیم؛ یعنی زمانی که چنین کشف‌هایی را داشتیم، تلاش کنیم چنین آثاری را در محل به دست آورده و آن را به یک سایت موزه تبدیل و حفظ کنیم.

این باستان‌شناس ادامه داد: سازمان زیباسازی در آن زمان این بحث را پذیرفت و تفاهمنامه‌ای میان اداره کل میراث فرهنگی استان تهران، پژوهشگاه سازمان و سازمان زیباسازی شهر تهران منعقد شد که براساس آن اسکلت و ترانشه‌ی آن در محل به سایت موزه تبدیل و مطالعات باستان شناسی نیز در کنار آن انجام شود. برآن اساس کار ایجاد سایت موزه را به سازمان زیباسازی واگذار، مدیریت جمعی به میراث فرهنگی و مکان در اختیار پایگاه بافت تاریخی تهران قرار گرفت تا در ادامه نیز شهرداری بتواند بازدید کنندگان را به محل بیاورد.

محیط طباطبایی با اشاره به تغییر مدیریتی که مدتی پیش در سازمان زیباسازی به وجود آمد‌، می‌گوید: از یک سو به علت اینکه چنین رفتارهایی تاکنون عادت جمع نبوده است و از سوی دیگر به دلیل گذشت مدت زمان زیادی از انعقاد قرارداد - و انجام نشدن هیچ کاری در این زمینه - و همچنین تغییر مدیریت این نهاد به نظر می‌رسد تا کنون سازمان زیباسازی نتوانسته به تعهد خود عمل کند.

او ادامه می‌دهد: در آن زمان در صورتی که اسکلت را از آن منطقه منتقل می‌کردیم، مجبور بودیم آن ترانشه را پر کنیم‌ و وضعیت مانند گذشته می‌شد‌، بنابراین تصمیم گرفتیم این کار را انجام ندهیم. حتی پژوهشگاه به انتقادهای به حق دیگران تن داد تا شاید بتوانیم به سایت موزه برسیم. البته اشیاء سفالی به دست آمده در ترانشه را جمع‌آوری کردیم تا اگر ایجاد سایت موزه صد درصد انجام شد، بار دیگر آنها را منتقل کنیم. اما اگر این اقدام برای اسکلت نیز انجام می‌شد، دیگر نمی‌توانستیم این مکان را بار دیگر به عنوان یک سایت موزه احیا کنیم، به همین دلیل قصد کردیم اسکلت را در محل تثبیت کنیم.

مشاور رئیس پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اظهار می‌کند: با وجود نیت خوبی که سازمان زیباسازی شهرداری تهران داشت‌، اما متاسفانه همراهی و همکاری مورد نیاز را با پژوهشگاه انجام ندادند و کار را به شرایطی رساندند که اکنون فقط به فکر انتقال اسکلت هستیم.

وی می‌گوید: با این وجود برای آخرین فرصت به سازمان زیباسازی زمان داده‌ایم تا پایان هفته‌ی آینده اگر کار ایجاد سایت موزه را در منطقه آغاز کند، اجازه‌ی باقی ماندن اسکلت را در منطقه می‌دهیم، تا پس از آن امیدوار باشیم که می‌توان این منطقه را به یک سایت موزه‌ی مهم در تهران تبدیل کرد.

به گزارش ایسنا‌، با وجود صحبت‌های مطرح شده از سوی محیط طباطبایی، صبح امروز (دوشنبه 27 مهر) روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی اعلام کرد «اسکلت بانوی 7000 ساله تهران هفته آینده به صورت موقت به موزه ملی منتقل می‌شود».

براین اساس اعلام کرده‌اند، «اسکلت را منتقل می‌کنند و پس از آماده شدن محل کشف اسکلت برای تبدیل آن به سایت موزه توسط سازمان زیباسازی شهرداری تهران، اسکلت بانوی 7 هزارساله دوباره به همان مکان منتقل می‌شود.»

 براساس تفاهم‌نامه‌ای که تیرماه امسال بین میراث فرهنگی تهران‌، پژوهشگاه و سازمان زیباسازی شهرداری تهران امضا شد‌، قرار بود راه‌اندازی نخستین سایت موزه شهری تهران در مکان کاوش شده مولوی و در راستای حفظ و احیای میراث فرهنگی در کنار توسعه فضاهای شهری راه اندازی شود.

همچنین اهداف این تفاهم‌نامه را راه‌اندازی اولین سایت موزه شهری تهران‌، حفاظت و مرمت تدفین هفت هزار ساله و اشیاء به دست آمده از کاوش و فعال سازی رویکردهای فرهنگی در مرکز تاریخی شهر تهران عنوان کرده بودند.

پژوهشگاه میراث فرهنگی نیز موظف بود که ادامه روند مطالعات باستان شناسی‌، ارائه راهکارهای مناسب برای حفاظت از تثبیت تدفین هفت هزار ساله و تشکیل جلسات ماهانه برای گزارش‌گیری از روند اقدامات به عمل آمده و ارائه‌ی راهکارهای لازم را در دستور کار خود قرار دهد.

سازمان زیباسازی شهرداری تهران هم موظف بود برنامه‌ریزی‌، هماهنگی و حمایت لازم برای ایجاد سایت موزه شهری و تامین و تخصیص اعتبار برای تهیه طرح سایت موزه و راه اندازی آن را در دستور کارداشته باشد.

همچنین هرسه عضو موظف شده بودند کمیته‌ای مرکب از نمایندگان خود با عنوان «کمیته راهبردی و هماهنگی سایت موزه شهری مولوی» برای بررسی و تایید طرح تشکیل دهند.

اما پس از انعقاد این قرار داد و گذشت حدود 2 ماه یعنی اواخر مرداد ماه امسال از عملی نشدن آن توسط سازمان زیباسازی؛ محمدرضا کارگر مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی در نامه‌ای خطاب به محمد حسن طالبیان معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درخواست انتقال اسکلت انسانی خیابان مولوی به موزه ملی ایران را داد.

«کارگر» در نامه خود تاکید کرده بود که انتقال امانی اسکلت به دست آمده از کاوش‌های خیابان مولوی به همراه یافته‌های مرتبط با آن برای نمایش در سالن پیش از تاریخ آن موزه در دستور کار قرار گیرد.

اواسط مهرماه نیز رجبعلی خسروآبادی، مدیر کل میراث فرهنگی استان تهران در نامه‌ای به کارگر با اشاره به شرایط نامناسب محیطی و آسیب‌های وارد شده به اسکلت مذکوردر مکان کشف، انتقال آن را به موزه ملی بلامانع دانسته بود.