کشف بنا و آثارتاریخی سلجوقی در زنجان

یحیی رحمتی روز یکشنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: پروژه گمانه زنی و کاوش زمین های غربی بنای چلبی اوغلی در خرداد و تیر سال جاری به مدت یک ماه توسط اداره کل میراث فرهنگی استان زنجان با هدف مشخص کردن آثار تاریخی احتمالی، پیش از انجام عملیات عمرانی به انجام رسید.

مقبره و خانقاه چلبی اوغلی در جنوب غرب شهر سلطانیه و در مجاورت راه سلطانیه به خدابنده قرار دارد.

بنا مربوط به قرن هشت هجری قمری بوده و به عنوان یکصد و شصت و هفتمین اثر تاریخی کشور در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

وی یادآورشد: در سال جاری اداره کل میراث فرهنگی این استان طرح ساماندهی و احیای بنای چلبی اوغلی شامل مرمت مقبره و خانقاه و ساماندهی محوطه پیرامون آن را آغاز کرد.

رحمتی اظهار کرد: در این طرح ایجاد فضای سبز در محوطه غربی بنای چلبی اوغلی پیش بینی شده بود، بنابراین پیش از شروع عملیات ساماندهی، گمانه زنی به منظور پی بردن به وجود آثار احتمالی ضرورت داشت.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان گفت: در نتیجه گمانه زنی محدوده مورد نظر توسط کارشناسان باستان شناسی در قسمت های مختلف اراضی غربی انجام یافت.

وی خاطر نشان کرد: در این پروژه چهار ترانشه در بخش هایی از محدوده ایجاد شد که به جز ترانشه واقع در انتهای جنوبی محدوده مابقی آنها دارای آثار و بقای تاریخی بود.

رحمتی ادامه داد: ترانشه مرکزی باستان شناسان به آثار استقراری با معماری ساده مسکونی برخورد کردند که این آثار شامل فضاهای کوچک ایجاد شده با دیواره ها کف ها و تنورها است که حداقل مربوط به دو دوره زمانی ایلخانی و بعد از صفوی است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان گفت: در ترانشه شماره دو شواهدی از چند دیوار سنگی با فضاهای کوچک مختلف به دست آمد اما مهمترین اثر معماری یافت شده در کاوش امسال، کشف سازه ای بزرگ با پلان مدور و فضاهای جانبی آن است که در ترانشه واقع در شمال شرق محدوده به دست آمد.

وی افزود: این سازه شامل یک بنای مدور با جرزهای هشتگانه است که در حد فاصل هر کدام از جرزها فضای باریک راهرو مانندی وجود دارد که به فضاهای دیگر راه می یابند و در مرکز فضای مدور یک چاه کنده شده است.

رحمتی یادآورشد: در مرکز فضای مدور و دور تا دور چاه تعداد زیادی ستون آجری به بلندی حدود یک متر ساخته شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان با بیان اینکه ستون ها از یک ردیف آجر مربع که روی هم قرار گرفته اند تشکیل شده اند، گفت: طبق کاوش های انجام شده فضاهای مجاور نیز دارای ستون های آجری است.

وی اظهار کرد: در فضای مدور مرکزی تعداد زیادی یافته های منقول شامل قطعات فلزی، سفال، کاشی، گچ بری و سکه های مسی به دست آمده است.

رحمتی خاطر نشان کرد: با توجه به اتمام مهلت کاوش و ناتمام ماندن حفاری فضاهای مرتبط قدمت و کارکرد بنا به طور دقیق مشخص نیست.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان گفت: از آنجایی که در کف این بنا قطعه های سفال های دوره سلجوقی و ایلخانی یافت شده، تاریخ گذاری دقیق بنا اندکی مشکل است اما قدمت بنا باید مربوط به یکی از این دو دوره باشد.

وی تاکید کرد: همچنین با توجه به وجود برخی شواهد و مدارک از جمله خاکستر و حرارت دیدن جرزها، شاید بتوان کارکرد کارگاهی را برای بنا تصور کرد.

رحمتی ادامه داد: پس از اتمام کاوش، مجموعه آثار به دست آمده به طور کامل مورد حفاظت و مرمت اضطراری قرار گرفت و در زمان حاضر آماده تبدیل به سایت موزه است.