پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : ديدار سياسي جان‌كري وزير خارجه آمريكا از انگليس و گفتار او در كنار وزير خارجه انگليس درباره سوريه در صدر اخبار رسانه‌هاي بين‌المللي قرار گرفته است.
وزير خارجه آمريكا گفت، همه ما مي‌دانيم كه بحران در سوريه راه‌حل نظامي ندارد و بايد براي انجام راه‌حل سياسي بر اساس مذاكره تلاش كنيم. ايران و روسيه بايد اسد و دولت سوريه را به ميز مذاكره بخوانند. سرنگوني بشاراسد آنهم به‌صورت فوري ديگر در دستور كار آمريكا قرار ندارد، هرچند در پايان اجرايي راه‌حل سياسي و در مسير نهايي مي‌تواند چنين امري تحقق يابد.
اين گفته‌هاي وزير خارجه آمريكا را اغلب محافل سياسي و رسانه‌هاي غربي، تغيير استراتژي سياسي دولت اوباما درباره سوريه كه در گذشته اصرار مي‌كرد بدون كنار گذاشتن اسد، هيچ راه‌حلي براي پايان بخشيدن به بحران سوريه متصور نيست، دانستند. در اغلب رسانه‌ها تحليلگران سياسي آن را عقب‌نشيني از مواضع گذشته آمريكا درباره سوريه خوانده‌اند. مواضع جديد آمريكا در زماني اعلام شد كه در هفته‌هاي اخير، اخبار حمايت‌هاي نظامي مسكو از بشاراسد انتشار يافت. پوتين گفت، نخواهد گذاشت تا با سقوط دولت رسمي سوريه، فاجعه بزرگ‌تري در اين كشور شكل بگيرد و براي بسياري از كشورها در خاورميانه رقم زده شود. خط هوايي نظامي مسكو دمشق فعال و خبر ساز شد. چندبار دو وزير خارجه آمريكا و روسيه به‌صورت تلفني با يكديگر گفتگو كردند و سرانجام وزراء دفاع دو كشور براي بررسي چنين شرايطي با يكديگر ديدار و گفتگو داشتند. «پوتين» معتقد است كه دولت آمريكا بر اساس برداشت‌هاي غلط با حمايت همراهان خود در بحران سوريه، نه‌تنها جنگ را ادامه‌دار كرده‌اند، بلكه به تروريسم وسعت تشكيلاتي براي افزايش بحران در سوريه بخشيده‌اند.
روسيه همچون آمريكا بر اين باور است كه بحران سوريه راه‌حل نظامي ندارد و بايد با پذيرش طرح‌‌هاي سياسي در مسير مذاكره براي پايان بخشيدن به بحران تلاش و اقدام كرد.
ديپلماسي جمهوري اسلامي ايران به‌خصوص بعد از توافق هسته‌اي، درباره بحران‌ها در خاورميانه و علي‌الخصوص در سوريه فعال شده است. ايران در مرحله شعار يافتن راه حل سياسي براي سوريه نمانده است و طرح چهار ماده‌اي صلح را به آمريكا، روسيه و طرف‌هاي درگير در جنگ سوريه پيشنهاد داده است. سياست تهران و مسكو درباره بشاراسد و دولت رسمي سوريه مشترك است و قاطعانه سياست تغيير رژيم كاخ سفيد آنهم از طريق جنگ و يا مشروط‌سازي هرگونه مذاكره به بركناري اسد را رد مي‌كنند. تهران و مسكو كپي‌سازي تغيير رژيم در عراق از سوي آمريكا براي سوريه را غير قابل قبول و فاجعه‌بار مي‌دانند.
اكنون جان‌كري وزير خارجه آمريكا در انگليس اعلام كرده است، چنين شرطي را ديگر دولت آمريكا در دستور كار خود ندارد و نمي‌خواهد اسد فوري و قبل از هرگونه مذاكره سياسي سرنگون گردد. با اين اعلام نظر جديد آمريكا، به‌نظر مي‌رسد سه كشور ايران، روسيه و آمريكا وارد فاز هماهنگي سياسي درباره بحران سوريه شده‌اند. پرسش اين است كه آيا چنين اشتراك مواضعي، جواب اجرايي براي كليد خوردن راه‌حل سياسي خواهد داد؟ و يا چند هفته ديگر، شاهد چرخش گسترده‌تر جنگ در سوريه خواهيم شد؟
واقعيت اين است كه زنگ خطر فاجعه جنگ در سوريه بعد از گذشت بيش از چهارسال به ديوار شهرهاي اروپايي رسيده است. اروپا نمي‌داند با امواج انساني آوارگان جنگي از سوريه كه آنها را «پناه‌جويان» مي‌خواند، چه كند! بعد از چهارسال، بيش از دويست‌هزار نفر كشته و از هر دو نفر يكنفر آواره جنگي از شهروندان سوريه، تخريب كامل زيرساخت‌هاي اين كشور و ويراني فاجعه‌بار، حاصل جنگ سوريه شده است. انواع و اقسام گروه‌هاي تكفيري و تروريست با نام‌ها و نشان‌هاي گوناگون از امتداد اين جنگ سربرآورده‌اند و همه را تهديد به مرگ مي‌كنند. مراكز امنيتي كشورهاي اروپايي مي‌گويند، بيش از 5 هزار نفر از جوانان اروپايي جذب تشكيلات تروريستي داعش شده‌اند! و هنوز به‌طور دقيق نمي‌دانند چه تعداد ديگري از طريق تركيه راهي سوريه و قرار گرفتن در تشكل‌هاي تروريستي مي‌شوند. در آمريكا چند بار مسئولين امنيتي هشدار داده‌اند كه داعش در اين كشور اقدام به سازمان‌دهي ارتش مخفي تروريستي كرده است.
اين اخبار و نشانه‌هاي ديگر گوياي عبور سونامي بحران تروريسم از خاورميانه به غرب (اروپا و آمريكا) است و تا ديرتر نشده بايد چاره‌انديشي كنند. دولت روسيه اطلاع مي‌دهد كه بيش از 4 هزار نفر از مخالفان دولت و از منطقه قفقاز شمالي، جذب تشكيلات داعش شده‌اند. از سوي ديگر در مسكو، واشنگتن و تهران اين باور مشترك وجود دارد كه با سقوط فوري بشار اسد، آنهم از طريق جنگ، انتقام‌گيري فاجعه‌باري تا حد نسل‌كشي، مشابه آنچه كه در بوسني گذشت، رخ خواهد داد. اين داده‌ها از بحران سوريه در حالي كه جنگ را در اين كشور پيچيده كرده است، دورنماي فاجعه‌بار‌تري را براي قدرت‌هاي بين‌المللي ترسيم مي‌كند و همه را وا داشته تا به دنبال يافتن راه حل سياسي براي بحران سوريه باشند. جنگ سوريه ديوار بي‌اعتمادي مسكو واشنگتن را بلندتر كرده و اتحاديه اروپا نيز در منجلاب اين بحران و بي‌اعتمادي گرفتار شده است.
بي‌اعتمادي طرفين درگير در جنگ سوريه از داخل و خارج چنان است كه هنوز روزنه اميد به آينده و پايان جنگ بسيار ضعيف است و بدبيني دستيابي به صلح همچنان ادامه دارد.
*ابوالقاسم قاسم زاده
