تغییر سیاست نفتی ایران پس از توافق هسته‌ای ایران و غرب

در حالی که روند کاهشی قیمت نفت کمی دیگر یک ساله خواهد شد، بزرگترین تولید کننده نفت اوپک که تا چندی پیش از مخالفان کاهش تولید نفت توسط اعضای این سازمان به منظور جلوگیری از سقوط قیمت‌ها بود، برای چندمین بار آمادگی خود را برای افزایش قیمت نفت اعلام کرده اما گفته که این کشور به تنهایی برای احیای ثبات بازار نفت و ارتقاء قیمت‌ها اقدام نخواهد کرد،‌در چنین شرایطی باید دید که آیا اعضای اوپک اقدام به برگزاری نشست اضطراری خواهند کرد و یا منتظر نشست ژوئن خواهند ماند.

به گزارش ایسنا، یکصد و شصت و ششمین جلسه اوپک در اواخر نوامبر 2014 در حالی با بیشترین حجم انفعال اعضای این سازمان نسبت به سقوط قیمت نفت روبه رو شد که برخی کارشناسان نفتی چنین برخوردی را بی سابقه عنوان و حتی اعلام کردند که اوپک تاثیر خود را در بازار نفت از دست داده است.

بر این اساس با آغاز روند کاهشی قیمت نفت از ژوئن سال میلادی گذشته انتظار می رفت که اوپک اقدام به برگزاری جلسه اضطراری کند اما نه تنها این اتفاق به رغم در خواست برخی اعضا رخ نداد بلکه در نشست سالانه این سازمان نیز هیچ گونه تصمیمی برای کاهش سهمیه تولید اعضا گرفته نشد و در نتیجه بازار نفت با اضافه عرضه موجود به کار خود ادامه داد تا شاهد کاهش بیشتر قیمت نفت باشیم.

در آن زمان اعراب اوپک به رهبری عربستان عزمشان را برای تغییر ندادن سیاست‌های تولید اوپک جزم کرده‌ بودند و در نتیجه روز به روز شاهد فاصله بیشتر از نفت 100 دلاری بودیم. النعیمی، وزیر نفت عربستان در آن زمان حال خود را بهتر از همیشه عنوان کرد و وزیر نفت کشورمان در دیداری که با النعیمی در آستانه اجلاس اوپک داشت دیدگاه نفتی ایران را نزدیک به عربستان اعلام کرد.

به هرحال عربستان که به دنبال خروج نفت شیل از بازار نفت بود بر موضع خود برای تولید روزانه 10 میلیون بشکه نفت پافشاری کرد و سعی نکرد که قیمت نفت به سطح سابق برگردد.

اکنون قیمت نفت اوپک به سطح 60 دلار رسیده است و عربستان طی یک ماه گذشته با تاکید بر این که تولید نفت این کشور احتمالا در محدوده 10 میلیون بشکه در روز باقی خواهد ماند، اعلام کرده که آماده افزایش قیمت نفت است ولی در صورتی که دیگر تولید‌کنندگان خارج از سازمان کشور‌های صادر‌کننده نفت (اوپک) نیز به این حرکت بپیوندند.

دولت عربستان همچنین اعلام کرده که مایل به مشارکت در احیاء ثبات بازار نفت و ارتقاء قیمت‌ها به شکلی منطقی و پذیرفتنی است، اما این کار تنها با مشارکت تولید‌کنندگان و صادر‌کنندگان بزرگ نفت انجام شدنی است و این روند باید شفاف باشد.

عربستان تاکید کرده از نفت برای اهداف سیاسی علیه هیچ کشوری استفاده نمی‌کند و در حال رقابت با نفت شیل یا دیگر منابع نفتی پرهزینه نیست.

علاوه بر عربستان، بنا به اعلام وزیر نفت کشورمان اکنون بیش از ١٠ کشور عضو سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) در یک طرف قرار دارند، و درحالی که در نشست ١٦٦، هشت کشور خواستار کاهش سقف تولید اوپک و چهار کشور موافق تثبیت سقف تولید بودند و از این چهار کشور هم اکنون ٢ و نیم کشور به جمع ٨ کشور پذیرفتند که صلاح نیست نام این کشورها عنوان شود.

اما این پیشنهاد عربستان در شرایطی مطرح شده که در پی تفاهم صورت گرفته بین ایران و 1+5 کلیه تحریم های اعمال شده علیه ایران از 11 تیرماه به بعد و با اجرای تعهدات توافق هسته‌ای برطرف می شود و در بین این تحریم ها برطرف شدن تحریم نفتی ایران و افزایش صادرات نفت ایران از اهمیت بسیاری برخوردار است، چرا که امکان افزایش صادرات نفت ایران فراهم خواهد شد؛ به طوری‌که بیژن زنگنه، وزیر نفت تاکید کرده که ایران طی چند ماه قابلیت افزایش یک میلیون بشکه‌ای صادرات نفت را خواهد داشت.

بر این اساس برخی کارشناسان بر این باورند که با ورود یک میلیون بشکه نفت ایران به بازار قیمت نفت باز هم کاهش خواهد یافت، اداره اطلاعات انرژی آمریکا نیز در گزارشی اعلام کرده در صورتی که تحریم‌های ایران پس از توافق هسته‌ای نهایی لغو شوند قیمت جهانی نفت سال آینده 15 دلار در هر بشکه کاهش خواهد یافت.

اما زنگنه بر این باور است که با رفع تحریم‌ها اتفاقات دیگری نیز می‌افتد و افزایش تولید نفت ایران نمی‌تواند بر کاهش قیمت نفت تاثیرگذار باشد.

زنگنه همچنین با تاکید بر این‌که سهممان را از اوپک می‌گیریم برای اعضای این سازمان خط و نشان کشیده است.

باید دید که آیا اعضای اوپک اکنون با رهبری بزرگترین تولید کننده این سازمان بر سر کاهش میزان تولید به منظور افزایش قیمت نفت به تفاهم می‌رسند؟

در شرایطی که اعضای اوپک در حساس ترین شرایط بازار نفت هیچ گونه اقدامی برای جلوگیری از کاهش بیشتر قیمت نفت انجام نداده و با یکدیگر یک صدا نشدند، باید دید که آیا این سازمان می تواند با تصمیمی جدید به تقویت جایگاه خود کمک و بار دیگر در بازار نفت نقش آفرینی کند؟