سال رویارویی مرد نفتی ایران با عربستان

زنگنه كه در ابتداي سال بازار خبري رسانه‌ها را گرم كرده بود با شديدتر شدن تحريم‌ها وعده افزايش ظرفیت تولید نفت را در سال جدید با حفظ سهم خود در اوپک داد و با ابراز اميدواري؛ مطرح كرد كه میزان توليد نفت را در سال ٩٣ به سطح سال ٨٤ یعنی ٤ میلیون ٢٠٠ هزار بشکه در روز مي رساند.

به گزارش تجارت امروز؛ با روي كار آمدن دولت يازدهم سكانداري نفت در حالي به دست بيژن زنگنه رسيد كه اثرات سنگين خود تحريمي و سوءمديريت صنعت نفت را به چالش كشيده بود. در اين شرايط سخت او مبناي تلاش خود را در رساندن نفت به دوران طلايي سال 84 گذاشت.

هرچند ديپلماسي اين مرد نفتي كه در طول عمر وزارت خود با فراز و فرودهاي متعددي مواجه بوده مورد طعنه منتقدين قرار گرفته ولي وي از موضع خود پا پس نكشيد. به گواه بخش خصوصی و برخی فعالان این صنعت، وي بسيار تلاش كرد تا مافیاهای نفتی را كه بر روي پيكره نفت بويژه واردات دكل‌ها چنبره زده بودند حذف كند و اينگونه عرصه را بر دلالان نفتي تنگتر كرد. در شرايطي كه شدت يافتن تحريم‌ها راه را براي گردش نظام مالياتي ايران ناهموارتر مي كرد وي را به فكر چاره اي ديگر براي اتخاذ يك سياست پولي انقباضي انداخت تا در كنار افزايش درآمدهاي مالياتي، تاثير كاهش قيمت نفت را جبران و پروژه‌ها را به ميزان بهره وري اجرا كند.

زنگنه دوره صدارت خود را در سال 93 با بازديد نوروزي از مهمترين اولويت‌هاي كاري خود يعني فازهاي پارس جنوبي كه به نوعي توسعه زيرساخت‌هاي اقتصادي – سياسي كشور به آن گروه خورده، آغاز كرد. پس از نشستن هواپيما در فرودگاه عسلويه زنگنه به همراه گروه معاونان خود در برنامه اي فشرده و زمانبندي حدودا 6 ساعته از فازها بازديد كرد.

پس از بازديد از عسلويه نوبت به ديدار نوروزي با کارکنان وزارت نفت رسيد. زنگنه چشم انداز نفتي سال 93 را با استناد به نامگذاری آن با عنوان "سال اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی" از سوی رهبر معظم انقلاب با تاكيد بر پیش بردن کار توسعه میدان‌های مشترک در سه محور: 1- بخش گاز، میدان مشترک پارس جنوبی 2- بخش نفت، میدان آزادگان و میادین غرب کارون 3- احداث پالایشگاه ستاره خلیج فارس و اهتمام برای افزایش ظرفیت پالایش میعانات گازی مشخص كرد.

زنگنه كه در ابتداي سال بازار خبري رسانه‌ها را گرم كرده بود با شديدتر شدن تحريم‌ها وعده افزايش ظرفیت تولید نفت را در سال جدید با حفظ سهم خود در اوپک داد و با ابراز اميدواري؛ مطرح كرد كه میزان توليد نفت را در سال ٩٣ به سطح سال ٨٤ یعنی ٤ میلیون ٢٠٠ هزار بشکه در روز مي رساند.

برای تشریح اقدام‌های وزارت نفت در بخش اقتصاد مقاومتی نوزدهم فروردين به كميسيون انرژي دعوت شد. پس از پایان جلسه در جمع خبرنگاران از افزایش قیمت بنزین و گازوییل با شیب ملایم خبر داد و تاكيد كرد كه مردم نگران گراني نباشند.

به فاصله يك هفته پس از حضور زنگنه در كميسيون انرژي، قرار شد 26 فروردين مجددا عازم مجلس شود اما اين بار براي پاسخ به سوال سه نماينده مجلس.

روز موعود فرا رسيد؛ زنگنه با حضور در صحن علني مجلس در دفاع از خود كه به سياه نمايي متهم شده بود سخنان خود را ايراد كرد. ماجرا از اين قرار بود كه سخنان حاشیه ای در ديدار زنگنه با امير قطر در خصوص اينكه اين شيخ گفته بود من به کشور شما غبطه می خورم، به سبب آنچه شما در پارس جنوبی دارید".... صحبت‌هايي كه با درز كردن از محفل خصوصي اين دو مقام و بر روي خروجي قرار گرفتن چند سايت جنجال آفرين شده بود پاي زنگنه را به مجلس كشاند. زنگنه قاطعانه اتهامات وارده را رد كرد و همچنين آنچه را كه برخي مدعي شده بودند او سه بار استعفا داده است را تكذيب كرد و گفت اهل استعفا نيست مگر آن که مجلس یا رییس جمهوری او را از ادامه كار معاف کنند. سرانجام نمايندگان بويژه حمید رسایی يكي از سه نماينده سوال كننده از پاسخ وزير قانع شدند.

اواخر فروردين بود و مراسم تقدیر از کارکنان و مديران صنعت گاز. زنگنه با حضور در اين مراسم ضمن تقدير از پرسنل و عوامل اين صنعت محوري ترين سخن خود را مطرح كرد و خبر از افزایش ظرفیت تولید گاز روزانه کشور را به سقف یک میلیارد متر مکعب را داد، پروژه اي كه به مدت سه سال زمان مي برد.

بعد از ظهر همان روز زنگنه در وزارت كشور به منظور حمايت وزارت نفت از اجرای پروژه‌های نوسازی ناوگان حمل و نقل به خصوص مترو و تاكيد بر ضرورت استقرار سامانه‌های CHP در ساختمان‌ها، پاي تفاهمنامه همکاری دو وزارتخانه نفت و کشور را امضاء كرد.

وي در اين مراسم از بي قاعدگي مصرف انرژی در ایران گفت و اعمال سیاست‌های قیمتی را براي بهبود اين روند بي فايده عنوان كرد. او گفت: سال گذشته با درنظر گرفتن اختلاف قیمت حامل‌های انرژی کشور با قیمت‌های خلیج فارس، بالغ بر ٨٠ میلیارد دلار یارانه انرژی پرداخت کرده ایم، در صورتی که می توان با کمی صرفه جویی از این درآمد به نحو شایسته تری استفاده کرد.

وضعيت استان‌ها نيز از فارس تا ايلام ازنظرش دور نماند، با تشكيل جلسات مختلف به بررسي مشكلات و كمبودهاي آن‌ها پرداخت و با توجه به قابلیت‌های استان در زمینه پالایشگاه و مخازن نفت و گاز قول مساعد براي حمايت مالي از پروژه‌هاي نيمه كاره داد.

در بررسي ابعاد مختلف حوزه نفت با خالي ديدن جاي زنان در اين صنعت، در آیین بزرگداشت مقام زنان جذب نکردن بانوان در دانشگاه صنعت نفت را طی سالهای گذشته نادرست خواند و گفت: اين امر نيازمند فرهنگ سازی است چون اگر این مسائل تنها با دستور حل می شد من دستور آن را صادر می کردم.

در تلاطم مشخص شدن قيمت بنزين و دو راهي تك نرخي يا دو نرخي شدن قيمت آن به كميسيون برنامه و بودجه رفت و تك نرخي شدن بنزین را منتفي كرد.

سال رویارویی مرد نفتی ایران با عربستاندر ادامه سفر نفتي وي به عسلويه براي بررسي مشكلات پارس جنوبي بود كه دستور وي، مبني بر خلع يد و بركناري پیمانکار چینی طرح توسعه میدان آزادگان جنوبی، ابلاغ شد. با دادن اخطار به وقت كشي و عدم پايبندي به تعهدات اين پيمانكار، پس از فرجه ٩٠ روزه ، رسما اين شركت را كنار گذاشت.

نوزدهمین نمایشگاه صنعت نفت در اريبهشت ماه با حضور سفيران 33 كشور و 1800 شركت خارجي و خارجي از راه رسيد. زنگنه در افتتاحيه نمايشگاه با بيان مانيفست صنعت نفت رايج شدن رانت در سال‌هاي اخير را به شدت محكوم كرد و آن را پديده اي تحميلي به صنعتگران واقعی دانست. از جمله ويژگي‌هاي وزارت زنگنه مبارزه با فساد اقتصادي است به تعبير او امروز مبارزه با فساد کفش آهنین و اراده فولادین می خواهد.

يك هفته پس از اينكه در وزارت نفت ميزبان یانکو وبر، رئیس پارلمان جمهوری اسلوونی و هیئت همراه وی بود، براي حضور در چهاردهمین نشست بین المللی انرژی به مسکو رفت. نشست دو روزه اي درسطح وزارتی كه بیش از ٢٠٠ تن از مقامهای ارشد ٥٠ کشور جهان و ١٥ سازمان بین المللی، تغییر توازن در مصرف انرژی را بررسی می كردند فرصتي شد تا سفير نفتي ايران نقش كشور را در تامين امنيت انرژي جهان گوشزد كند و از اركان توسعه پايدار ايران بگويد.

12 روز پس از بازگشت از مسكو اجلاس ديگري (سيكا) در شانگهاي چين انتظار زنگنه را مي كشيد اما اينبار به همراه روحاني و هيئت همراه، كه بخش عمده اين سفر به منظور تحكيم روابط با چين انجام شد.

در خلال قضيه شكايت گازي ترك‌ها از ايران درباره گران بودن قيمت گاز خريداري شده از ايران دو نشست بين مقام‌هاي دو كشور برگزار شد. دور اول با سفر هيئت تجاري تركيه به تهران انجام شد و در دور دوم با نشستن هواپيماي زنگنه و روحاني در آنكارا. ولي زنگنه كه مي بايست براي حضور در اجلاس ١٦٥ اوپک( 21 خرداد ) آماده مي شد تركيه را زودتر به مقصد تهران ترك كرد. لحظه شماري‌ها به پايان رسيد، نشست اوپك در وين آغاز شد و نتيجه برآن شد تا سقف توليدي بدون تغيير بر روي 30 ميليون بشكه در روز ثابت بماند تصميمي كه اعضاي اوپك را بهت زده كرد.

پس از بازگشت از اتريش باز هم براي پاسخگويي به نمايندگان به مجلس احضار شد. اينبار بايد در خصوص عدم توجه به ساخت تجهیزات در داخل کشور و واردات لوله پاسخ مي داد. بعد از مجاب شدن نمايندگان از توضيحات زنگنه، قرار شد کارگروهی با حضور نمایندگان کمیسیون انرژی و کمیسون صنایع برای نظارت بر استفاده از تجهیزات ساخت داخل تشکیل شود.

از جمله دغدغه‌هاي زنگنه در وزارت نفت پررنگ كردن بخش خصوصي بود به گونه اي كه با خبر دادن از طرح جديدي برای افزایش ٥٠٠ هزار بشکه ای ظرفیت فرآورش مایعات گازی در جمع فعالان و مدیران بخش خصوصی، خواست تا آن‌ها نقش كليدي ايفاي اين طرح را به عهده بگيرند. از اقدامات ديگر وي در اين راستا عرضه نفت خام در بورس انرژي بود كه اين طرح 17 فروردين استارت خورد. زنگنه با حمايت از اين رويكرد فضاي عرضه را كاملا شفاف و رقابتي توصيف كرد و وجود رانت را منتفي... ولي 4 ماه بعد در يك گفتگوي رسانه اي توقف اين عرضه را منوط به فرآورش داخلي آن اعلام كرد. او اين نويد را داد كه علاوه بر نفت خام فراوده‌هاي نفتي نيز قابليت عرضه در بورس انرژي را دارند.

زنگنه كه مراوده خود را با اهالي رسانه باز كرده بود اواخر مرداد ماه روي آنتن شبكه يك رفت تا عملكرد و سياست وزارت نفت را در يكسال گذشته تشريح كند. در بخشي از گفتگو با اشاره به پرونده بابك زنجاني جمله اي گفت مبني بر اينكه :«زنجاني در خوردن ٨ هزار میلیارد تومان پول بیت المال تنها نبوده» بازخوردهاي آن به حدي رسيد تا مجددا براي رفع سوء تفاهم باحضور در گفتگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما مديران نفتي را از شراكت با زنجاني مبرا اعلام كند .

پس از گذشت 5 ماه از سفرها و بازديدهاي نفتي، نشست و همايش و... نوبت به قدرداني رئيس جمهوري از وزير نفت رسيد. افزایش ظرفیت تولید نفت ایران، هوای پاک و توزیع بنزین یورو ٤ و... از اقداماتي بود كه سبب شد به عنوان يكي از سه وزير برتر انتخاب شود. پس از اين تجليل مجددا نبض كاري زنگنه زده شد.

وزير نفت با ديدارهاي خارجي براي بسط سياست‌ها و همكاري‌ها در عرصه بين الملل و همچنين ديدارهاي داخلي با حوزه‌هاي مختلف به منظور ريشه يابي معضلات در صنعت نفت و به تحقق رساندن سياست‌هاي اقتصادي كارنامه كاري خود را سنگين‌تر كرد.

 وي با همتايان خود از كشورهايي چون تركمنستان، آذربايجان، تركيه، ارمنستان، عراق بويژه روسيه ديدار كرده بود. در اين ديدار ضمن عقد 4 تفاهمنامه سنگين تجاری-اقتصادی بين دو كشور زمزمه‌هاي تهاتر نفتي با روس‌ها به گوش مي رسيد كه زنگنه با شايعه دانستن آن، خبر را تكذيب كرد.

در ديدارهاي داخلي نيز او بيكار ننشست و با محوريت قرار دادن مسائل مربوط به حوزه‌هاي مربوط همچون ديدار با دبیرکل و اعضای خانه کارگري، نشست با وزارت راه و شهرسازي،فعالان بخش خصوصي و فرماندهان و مدیران قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا (ص)... وارد عمل شد.

با توجه به ضعيف شدن جایگاه ایران در اوپك طي سال‌های گذشته حضور زنگنه چه در نشست نخست اوپک و چه در اجلاس دوم حاكي از اين بود كه قصد دارد ايران را به جايگاه واقعي خود در اين سازمان برساند. در آستانه اجلاس 166 وي پس از سفر به كويت و قطر، تهران را به مقصد وين ترك كرد. هرچند او خود را همسو با تصميم اوپك مبني بر تثبيت سقف توليد نشان داد ولي گفت در كاهش توليد نفت ايران عقب نشيني نمي كند اين درحالي بود كه سقف توليد روزانه 5/2 ميليون بشكه اي نفت ايران به يك ميليون بشكه در روز تقليل يافت.

او كه اواسط آذر ماه به خاطر مسولیت سنگین خود در وزارت نفت از عضويت هیات مدیره نظام مهندسی استان تهران استعفا داده بود چند روز بعد برای شرکت در شانزدهمین نشست وزارتی مجمع کشورهای صادر کننده گاز (جی یی سی اف)، به قطر سفر كرد.

تلاش‌هاي مستمر وزارت نفت برای افزایش ظرفیت تولید و پالایش گاز طبیعی، سبب شد تا ٤ فاز جدید از طرح‌های پارس جنوبی با ظرفیت تولید روزانه ١٠٠ میلیون مترمکعب وارد مدار شود، اما با بالا بودن مصرف گاز در بخشهای اداری، تجاری و خانگی باعث شد تا براي مديريت مصرف در دونامه جداگانه به استانداران و رئيس سازمان صدا و سيما اولتيماتوم دهد تا شايد اين آمار مصرف كمي كاهش يابد.

همچنين براي نخستين بار در دوره وزارت او بود كه مطالعات تولید نفت به دانشگاه‌ها سپرده شد و در مهر ماه با 8 دانشگاه معتبر كشور موافقتنامه علمي- همكاري 10 ساله امضاء كرد.
سفر‌هاي نفتي سال 93 به عسلويه باهمراهي نمايندگان مجلس در ديماه پايان يافت. وي كه به دليل شرايط بحراني اوپك و بازار نفت و دوري از پس لرزه‌هاي تحريك بازار در روزهاي اخير كمتر در صدر اخبار قرار مي گرفت آخرين حضور رسانه ايش اواسط بهمن ماه در شبكه خبر رقم خورد.

با نگاهي اجمالي بركارنامه كاري سال 93 وزير نفت اينگونه استنباط مي شود كه با پشت سر گذاشتن اوج و فرودهاي بسيار علي‌رغم شرايط پرچالش اقتصاد داخلي منشعب از بي مهري‌هاي نفتي سردمداران بازار جهاني همچنان راه ناهموار و پرسنگلاخي پيش رو دارد.