این روزها قلب وین تند تر می زند،ایران و 5+1 در این شهر تاریخی در اتریش
در حال مذاکره برای رسیدن به توافق نهایی و بستن پرونده هسته ای ایران بعد
از یک دهه هستند.
به گزارش انتخاب، از زمان
اغاز اولین مذاکرات در تهران تا وین، پرونده هسته ای ایران در یک دهه گذشته
دوران پرفراز و نشیبی را طی کرد و اکنون توافق نهایی پس از انچه در ژنو در
روزهای پاییزی سوییس اتفاق افتاد،نشان از سرفرازی مذاکره کنندگان ایرانی
است.
اندکی از ریاست جمهوری حسن روحانی گذشته بود که در حاشیه مجمع
عمومی سازمان ملل رییس جمهور با گروه غربی دیدار کردند و در آخرین لحظات
نیز باراک اوباما درخواست گفتگویی تلفنی برای یک« احوالپرسی» را داد.
مجمع
عمومی سازمان ملل آغاز گشودن پرونده هسته ای ایران در دوران اعتدال و
تدبیر بود. هرچند این دور از مذاکرات بسیار کوتاه(۳۰ دقیقه) و تنها برای
معرفی هیئت تازه ایرانی بود اما به دلیل برگزاری در سطح وزیران خارجه و
جلسه خصوصی بین جان کری و محمد جواد ظریف وزیران خارجه ایالات متحده و
ایران که پس از این دور از مذاکرات انجام شد بسیار خبرساز شد. همه شرکت
کننده ها پس از این مذاکرات ابراز امیدواری کردند تا موضوع هسته ای ایران
سریعتر حل شود.
اولین دور از مذاکرات هسته ای بین ایران و گروه 1+5 در ژنو سوییس در سال 2009 شروع شد.
شروع دوره ریاست جمهوری حسن روحانی مصادف با دهمین سال مذاکرات هسته‌ای ایران با کشورهای غربی بود.
حسن
روحانی که به عنوان اولین مسئول ارشد گروه مذاکره کننده هسته ای مقابل
گروه غربی سالها قبل نشسته بود برای آنها چهره ای آشنا محسوب می شد.
مذاکرات نیویورکقول بستن پرونده هسته ای و نیز لغو تحریمها برای روحانی و تیم دیپلماسی "قولی به عرض و طول تاریخ جمهوری اسلامی" بود.
مذاکرات بعدی در پاییز 2013 در ژنو سوییس آغاز شد، که اولین دور از نشست های ایران و 5+1 در دولت جدید بود و به «ژنو 4» مشهور شد.
این مذاکرات در ۲۳ و ۲۴ مهر ۱۳۹۲ در شهر ژنو سوئیس برگزار شد و محمدجواد ظریف سرپرستی تیم مذاکره ایران را بر عهده داشت.
مذاکرات ژنو ۵این
مذاکرات که قرار بود در روزهای ۱۶ و ۱۷ ابان در سطح معاونین وزیران خارجه
گروه ۱+۵ در ژنو سوئیس برگزار شود به دلیل زمان بیشتر برای توافق احتمالی
به روز سوم یعنی ۱۸ آبان نیز کشیده شد. این دور از مذاکرات را می توان نقطه
عطفی در مذاکرات ایران با قدرت های جهان طی ده سال اخیر دانست اول به این
دلیل که این مذاکرات در سطح کم سابقه وزیران خارجه انجام شد و دوم اینکه
احتمال یک توافق اولیه در این دور از مذاکرات حداقل در دو روز اول بسیار
محتمل بود.
در حالی که به نظر می رسد، این آخرین نشست باشد، جان کری
وزیر خارجه ایالات متحده به دعوت کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه
اروپا برای دست یابی به یک توافق به ژنو آمد و سفر خود به خاورمیانه را
نیمه تمام گذاشت.
بعد از او وزیران خارجه کشورهای آلمان،فرانسه و
بریتانیا نیز به این مذاکرات پیوستند.در شب اول حضور جان کری در ژنو
مذاکرات سه جانبه ای بین محمد جواد ظریف و جان کری و کاترین اشتون برگزار
شد که ۵ ساعت به طول انجامید.
این مذاکره اولین جلسه بعد از انقلاب
ایران بود که بین وزیران خارجه دو کشور ایالات متحده و ایران برگزار شد.
همه چیز تا این موقع بسیار امیدوار کننده بود و همه چیز برای توافق اولیه
فراهم بود تا اینکه در صبج روز ۱۷ ابان وزیر خارجه فرانسه بین خبرنگارها
آمد و اظهار داشت که اختلافات جدی هنوز پابرجاست و ایران باید امنیت
اسراییل را نیز در توافق نامه پیشنهادی اش لحاظ کند!
پس از اظهارات
فابیوس، همه به اتفاق معتقد بودند که در این نشست توافقی حاصل نخواهد شد و
مذاکرات بیش از ۲ روز به طول نیانجامید و همچنین سرگئی لاوروف وزیر خارجه
فدراسیون روسیه و قائم مقام وزارت خارجه چین هم برای کاستن از اختلافات به
ژنو آمدند اما حضور انان نتوانست اختلافات و انتظارات فرانسه را برطرف کنند
و پس از سه روز مذاکره فشرده بدون هیچ نتیجه ملموسی پایان یافت و مذاکرات
به ۱۰ روز بعد موکول شد.
در پایان مذاکرات کنفرانس مطبوعاتی با
حضور وزیر خارجه ایران و مسوول هماهنگی سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزار
شد که هردو در این کنفرانس مذاکرات را سازنده و مفید خواندند.
در
ضمن انجام این مذاکرات بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسراییل با عصبانیت بین
خبرنگاران آمد و توافق احتمالی ایران با گروه ۱+۵ را معامله قرن برای ایران
و اشتباه بزرگ برای غرب خواند و گفت در صورت توافق در مذاکرات این کشور
هیچ تعهدی به توافق نامه نخواهد داشت و برای امنیت کشورش هر کاری می کند.
اندکی
بعد جی کارنی سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد که این اظهارات عجولانه بوده و
هنوز توافقی با ایران نشده است، به باور بسیاری سنگ اندازی فرانسه در این
مذاکرات نتیجه فشار لابی های اسراییلی و عربستانی بر فرانسه بود تا مذاکرات
بدون نتیجه خاتمه یابد.
مذاکرات ژنو ۶10
روز بعد، طبق قرار قبلی، نشست هسته ای، پیرو مذاکرات پیشین از تاریخ ۲۹
آبان تا ۳ آذر ۱۳۹۲ در هتل اینترکنتیننتال ژنو برگزار گردید. در نهایت
ایران بعد زا گفتگوهای فشرده و پشت درهای بسته، با ۵ کشور دیگر گروه ۵+۱ به
توافق نهایی رسیدند. باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا این توافق تاریخی را
آغازی مهم خواند.
در نهایت پس از این توافق، سندی بین ایران و 5+1
که «توافقنامه ژنو» مشهور شد، بسته شد و در آن حقوق هسته ای ایران به رسمیت
شناخته و غرب نیز متعهد به لغو تدریجی تحریمهای ایران و آزادی سازی 4
میلیارد دلار از پولهای بلوکه شده ایران در طی 6 ماه شد.
فشار لابی
های عربی و صهیونیستی در منطقه و امریکا و همچنین تندروهای داخلی در ایران،
بیم آن می رفت که اجرای این توافق با مشکل مواجه کند، بازرسی های سرزده
آژانس از تاسیسات هسته ای جمهوری اسلامی ایران بر هر چه بیشتر پابیندی
تهران به توافق نامه صحه گذاشت.
وزیر امور خارجه در گزارشات فیس
بوکی خود علیرغم همه فشارها به مردم اطمینان داد که با « اقتدار مذاکره
کرده و از حقوق ملت کوتاه نخواهد آمد».
شهر ژنو، در طی مذاکرات هسته
ای ایران و5+1 تبدیل به قلب تپنده جهان شده بود و روزهای پاییزی خود را
هرگز فراموش نمی کند.قرار شد مذاکرات بعدی در شهر تاریخی وین در اتریش
برگزار شود.
پس از توافق نامه موقت بین ایران 5+1 که به «برنامه
اقدام مشترک» مشهور شد، قرار شد، برای اعتمادسازی متقابل و دستیابی به
توافق نهایی در شهر وین، پایتخت اتریش، و در مقر سازمان ملل در این کشور و
نیز هتل "پاله کوبورگ"، محل استقرار تیم‌های مذاکره کننده ایرانی و شش قدرت
جهانی، برگزار شود.
مذاکرات وین 1اولین
دور از مذاکرات ایران و 5+1 در وین بعد از توافق هسته ای ژنو، در مقر
سازمان ملل در این کشور و نیز هتل "پاله کوبورگ"، محل استقرار تیم‌های
مذاکره کننده ایرانی و شش قدرت جهانی، برگزار شد.
در این دور از
مذاکرات که به مدت سه روز از 29 بهمن تا 1 اسفند 1392 به طول انجامید طرفین
درباره درباره برنامه کاری و چارچوب مذاکرات جامع برای گام نهایی توافق
کردند.
وزیر امور خارجه ایران و مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا
در یک کنفرانس خبری مشترک در پایان مذاکرات ضمن سازنده و مثبت خواندن
مذاکرات اعلام کردند که به توافق رسیده‌اند تا در چهار ماه آینده مذاکرات
را برای رسیدن به یک راه‌حل نهایی ادامه دهند. گزارش‌ها حاکی از این بود که
یکی از مفاد مورد توافق برگزاری ماهانه یک نشست بین ایران و گروه 1+5 است.
در این نشست زمان مذاکرات بعدی (وین 2) روزهای 26 تا 29 اسفند اعلام شد.
مذاکرات
کارشناسی ایران و گروه 1+5 در روزهای 14 تا 16 اسفند به ریاست حمید بعیدی
نژاد و هیات کارشناسی 1+5 به ریاست استفان کلمنت دستیار ویژه مسئول سیاست
خارجی اتحادیه اروپا و در حاشیه نشست شورای حکام آژانس انرژی بین‌المللی به
میزبانی وین برگزار شد. آنگونه که سید عباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکره
کننده هسته‌ای عنوان کرد مباحثی چون غنی‌سازی، رفع نگرانی درباره رآکتور
آب سنگین اراک و همکار‌های هسته‌ای مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت. این
مذاکرات مقدمه‌ای بود برای مذاکرات اصلی که قرار بود از روز 27 اسفند در
مقر سازمان ملل در وین آغاز می‌شد.
مذاکرات وین 2محمد
جواد ظریف وزیر امور خارجه با هیأت همراهش در 26 اسفند 1392 برای شرکت در
دور دوم مذاکرات وین عازم این شهر شد، ابعاد برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران
به ویژه غنی سازی، آب سنگین اراک و همکاری‌های بین‌المللی در حوزه فناوری
صلح آمیز هسته‌ای و رفع تحریمها را از محورهای مذاکرات وین اعلام کرد.
همکاری‌های
مورد نظر ایران در حوزه فناوری صلح آمیز هسته‌ای از جمله تعهدات 1+5 در
برنامه اقدام مشترک و نیز در چارچوب بند 2 ماده 4 معاهده منع تولید و گسترش
سلاح‌های هسته‌ای (NPT) است.
وزیر امور خارجه پس از ورود به
فرودگاه اتریش در جمع خبرنگاران اعلام کرد که امیدواریم با جمع شدن این
مباحث در این دور (وین 2) و دورهای بعدی مذاکرات، آماده آغاز تدوین راه‌حل
جامع شویم.
رآکتور آب سنگین اراک از موضوعات محوری در این دور از
مذاکرات بود که با برگزاری چهار نشست تخصصی در سطح معاونان وزیران خارجه
مورد بحث قرار گرفت.
در این دور از مذاکرات همچنین دو دیدار دوجانبه
از سوی هیات ایرانی با هیات های روسیه و آمریکا برگزار شد که به گفته مقام
ارشد دولت آمریکا، این دیدارها نقش بسیار مهمی در نزدیک کردن دیدگاه های
دو طرف ایفا کرده است.
محمدجواد ظریف و کاترین اشتون روسای هیات های
مذاکره کننده دو طرف نیز در ابتدا و انتهای این دور از مذاکرات دیدارهای
دو جانبه ای داشتند و درخصوص محورهای مورد مذاکره در طول دو روز با یکدیگر
تبادل نظر کردند.
وزیر امور خارجه در پایان این دور از مذاکرات (27
اسفند 92) گفت: " دستاورد دوم و مهم این مرحله از مذاکرات هم این بود که در
همه چهار موضوعی که قرار بود گفت و گو شود که همان غنی‌سازی، تحریمها،
همکاری‌های بین‌المللی هسته‌ای و آب سنگین اراک بود، امروز دیدگاه‌ها روشن
شده است."
یکی از نکات مذاکرات وین 2، برگزار نشدن شام کاری بین ظریف و اشتون در شب قبل از مذاکرات بود.
براساس
تصمیم طرفین مذاکره، دور بعدی مذاکرات هسته‌ای 18 تا 20 فروردین ( 7تا 9
آوریل) در وین برگزار می‌شود و پیش از مذاکرات اصلی نیز در روزهای سوم تا
پنجم آوریل، مذاکرات کارشناسی در این شهر انجام می‌شود.
مذکرات
کارشناسی بین ایران و گروه 1+5 به ریاست حمید بعیدی نژاد و هیات کارشناسی
گروه 1+5 به ریاست استفان کلمنت دستیار ویژه کاترین اشتون مسول سیاست خارجی
اتحادیه اروپا از روز پنجشنبه (14 فروردین ماه) به مدت سه روز انجام شد.
به
گفته سیدعباس عراقچی در این مذاکرات «همه موضوعات فنی که به بررسی های
کارشناسی بیشتری نیاز داشته، از سوی مدیران سیاسی به کارشناسان ارجاع شده
است، در این دور از مذاکرات کارشناسی بررسی شد».
وی تصریح کرد:
"موضوع راکتور آب سنگین اراک و ابعاد فنی آن، و چگونگی از بین بردن نگرانی
ها با حفظ ماهیت آب سنگین، یکی از موضوعات فنی است که جزئیات آن توسط
کارشناسان بحث خواهد شد." این مذاکرات کارشناسی در چارچوب گام نهایی توافق
ژنو برای رسیدن به راه حل جامع صورت گرفت.
کارشناسان در آخرین روز
از این سطح مذاکرات، گفت وگوهای سه روزه خود را برای ارایه به مدیران سیاسی
هفت کشور و نیز محمد جواد ظریف مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران و کاترین
اشتون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا جمع بندی کردند.
مذاکرات وین 3وزیر
امور خارجه کشورمان و تیم همراه روز 18 فروردین برای شرکت در سومین دور از
مذاکرات وین، ایران را به مقصد اتریش ترک کرد. بنا بر گزارش‌ها در این دور
ازمذاکرات قرار بود درباره همه مسائل از جمله چهار محور مذاکرات قبلی بحث و
گفت و گو شود. رفع تحریمها، غنی‌سازی ، همکاری‌های بین‌المللی در زمینه
فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای و راکتور آب سنگین اراک از موضوعات دور قبلی
مذاکرات (وین 2) ایران و کشورهای 1+5 بود.
در این دور از مذاکرات
امیرحسین زمانی نیا معاون اسبق وزیر امور خارجه و دکتر جمشید ممتاز استاد
دانشگاه در رشته حقوق بین‌الملل به عنوان مشاور به تیم مذاکره کننده
هسته‌ای اضافه شدند.
ظریف پس از ضیافت کاری شام با اشتون (18
فروردین) در جمع خبرنگاران حاضر شده و گفت: "قرار شد که در مذاکرات دو روز
آینده که از ساعت 9 صبح روز سه شنبه آغاز می شود، همه موضوعات باقی مانده
مورد تبادل نظر قرار گرفته و بسته شود تا بتوانیم در نشست بعدی که اردیبهشت
ماه برگزار می شود وارد مرحله تدوین متن مشترک برای دست یابی به توافق
نهایی شویم." بدین ترتیب قطعی شد که در دور بعدی مذاکرات (وین 4؛ 24 – 26
اردیبهشت) تهیه پیش‌نویس توافق نهایی بین ایران و گروه 1+5 در دستور کار
قرار خواهد گرفت.
وزیر امورخارجه طی مطلبی در صفحه فیس‌بوک خود با
بیان اینکه گروه مشورتی حقوقی از اساتید بسیار معتبر و شناخته شده حقوق
بین‌الملل برای کمک به تیم هسته‌ای تشکیل داده است، گفت: "از دور بعد،
نگارش مشترک توافق نهایی را آغاز خواهیم کرد که کاری پیچیده، دشوار و کم
سرعت خواهد بود."
طی این مذاکرات و پس از دور اول نشست بین تیم‌ها
مذاکره کننده ایران و گروه 1+5 عباس عراقچی و مجید تخت روانچی از ایران و
هلگا اشمید و استفان کلمنت معاونان اشتون طی نشستی محورهای مذاکرات
کارشناسی را جمع‌بندی و محورهای تدوین متن مشترک را بررسی کردند.
طی
این مذاکرات عراقچی معاون حقوقی و امور بین الملل وزیر امور خارجه ایران
در نشست خبری با خبرنگاران از تشکیل نخستین کمیسیون مشترک ایران و 1+5 خبر
داد و گفت: "این کمیسیون با حضور نمایندگان همه دستگاه‌هایی که به نوعی با
اجرای توافق ژنو درگیر هستند با کارشناسان 1+5 در وین نخستین جلسه خود را
چهارشنبه (20 فروردین) برگزار می‌کنند."
اکنون دور چهارم مذاکرات
ایران و 5+1 در وین برای رسیدن به توافق نهایی و به گفته ظریف، مذاکره برای
«نگارش متن توافق نهایی» آغاز شده است؛ سید عباس عراقچی، مذاکره کننده
ارشد ایران، درباره دستور کار این دور از مذاکرات (وین 4) گفت :«در
مذاکرات گذشته درباره همه موضوعات بحث‌های مبسوط صورت گرفته و در این دور
از مذاکرات قرار است درباره همه موضوعات گفت و گو کنیم تا بحث‌های گذشته را
به صورت توافق درآوریم».
مذاکرات از روز سه شنبه با شام کاری
کاترین اشتون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و محمد جواد ظریف، وزیر امور
خارجه، آغاز شد و تاکنون ادامه دارد.گفت و گو‌ها همچنان تا فردا ادامه
دارد.
عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای گفته،«در این دور از مذاکرات وارد نگارش متن خواهیم شد».
محمد
جواد ظریف،وزیر خارجه ایران گفت:«در چهارمین دور از مذاکرات هسته ای به
میزبانی وین؛ گفت وگو و تبادل نظر درمورد نگارش متن توافق نهایی را آغاز
خواهیم کرد و آماده ایم تا با عزمی راسخ برای حفظ حقوق ملت ایران گفت و گو
کرده و از آن دفاع کنیم».
منبع: شبکه اطلاع رسانی تدبیر و امید
