روزگار تلخ « قم » در سال های بی آبی

 این روزها در جوار کویر تشنه قم گویی خورشید هم گرم تر از پیش می تابد و می رود که آستانه تحمل مردمان این خطه را به کمترین حد برساند.

قم به علت همسایگی با کویرهای لوت و نمک دارای آب و هوایی بیابانی است و میزان بارندگی آن بطور متوسط 150 میلیمتر درسال می باشد.

آب و هوای قم در طبقه بندی اقلیمی کشور در زمره آب و هوای نیمه بیابانی (جزو اقلیم کویری و خشک) محسوب می شود، چون نزدیک به منطقه بیابانی مرکز ایران است، تابستانهای آن گرم و خشک و زمستانهای آن کم و بیش سرد است اختلاف دمای سالانه زیاد و در اغلب اوقات خشکی هوا غلبه دارد.

به گفته کارشناسان خشکسالی سالهای اخیر و تخریب باغات درقم باعث افزایش دمای هوا و مصرف بی رویه آب شده بطوریکه باید گفت که ˈحال سفره های زیرزمینی قمˈ به هیچ وجه خوب نیست و به مرحله بحرانی رسیده است.

قم تنها وابسته به آبی است که از مناطق دیگر به این استان وارد می شود و درصورتی که آن نیز قطع و یا دچار افت شود، قم روزهای پرتنش آبی را شاهد خواهد بود.

مسوولان استان نیز بارها این خطر را گوشزد کرده اند که انتقال آب از سرشاخه های دز به عنوان آخرین راهکار رفع مشکل آب این استان است لذا تنها درصورت صرفه جویی و بهینه مصرف کردن می توان امید به آینده آبی قم داشت.

این درحالیست که روستاهای قم نیز وضعیت مناسبی از نظر میزان منابع آبی ندارد و خشکسالی هایی که طی 10 سال گذشته دراین استان روی داده و همچنان ادامه دارد، مردم روستا را نیز با مضیقه های آبی فراوانی روبرو کرده بطوریکه هم اینک برخی از روستا از طریق تانکر آبرسانی می شود و برخی روستاها نیز جیره بندی آب به اجرا درآمده و تنها ساعاتی از شبانه روز از نعمت آب برخوردارند.

از سوی دیگر حرکت کویر به سمت قم نیز اهمیت آب را برای این استان صد چندان کرده بطوریکه امروز مردم این استان این مساله را به خوبی درک می کنند که گرد و غبار و ریزگردها که درهوای قم معلق هستند، نشانه هایی است که ازپیشروی کویر به سمت شهر حکایت دارد.



** انتقال آب از سرشاخه های دز آخرین راهکار برای تامین آب قم

معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب قم دراین رابطه گفت: این استان منابع محدودی برای تامین آب شرب شهروندان دراختیار دارد.

ˈمهدی نظرزادهˈ افزود: در حقیقت تنها 10 درصد از آب شرب در قم از منابع استانی و چاه های علی آباد که در 50 کیلومتری قم قرار دارند تامین می شود.

وی ادامه داد: اکنون تامین آب قم وابسته به انتقال آب از سرشاخه های دز است که امسال 75 درصد آب شرب شهر از آب انتقالی از سدکوچری تامین می شود.

آب سرشاخه های دز در پشت سد کوچری در شهر گلپایگان که در 180 کیلومتری شمال غربی اصفهان واقع است ، ذخیره شده و سپس به قم منتقل می شود.

این سد جزء پروژه انتقال آب از سرشاخه های دز به گلپایگان، قم و دیگر شهرهای این مسیر است.

حجم سد کوچری 207 میلیون متر مکعب آب است.

وی صرفه جویی را به عنوان یک عامل مهم برای حفظ منابع موجود آبی درقم ذکر کرد و گفت: اکنون میزان سرانه مصرف خانگی در قم 160لیتر و مجموع مصارف خانگی، تجاری، صنعتی و خدماتی در این شهر به 200 لیتر می رسد.

نظرزاده افزود: بر اساس استانداردهای اعلام شده از سوی سازمان بهداشت جهانی هر نفر در طول روز می تواند با 100 لیتر آب تمام نیازهای آبی خود را مرتفع کند.

نظرزاده هشدار داد: این میزان مصرف برای قم به عنوان شهری کم آب چندان مناسب نیست و در آینده این استان با مشکلاتی مواجه خواهد شد.

وی تاکید کرد: باید فرهنگسازی لازم در این جهت صورت گیرد که صرفه جویی نیاز به کم مصرف کردن ندارد بلکه با مصرف صحیح و جلوگیری از هدررفت آب می توان میزان مصرف را کاهش داد.

وی درعین حال گفت: باید راهکارهای مختلف برای کاهش مصرف را شناسایی و اطلاع رسانی لازم را برای جامعه انجام داد.

نظرزاده تصریح کرد: اگر منابع کنونی آب قم ( سرشاخه های دز )قطع شود دیگر هیچ آبی برای پاسخگویی به نیاز مردم حتی در مصارف اضطرار وجود ندارد و چاه های موجود دراستان نیز به دلیل برداشت بی رویه کیفیت آن به شدت کاهش یافته است.

نظرزاده در ادامه سخنان خود به میزان 20 درصدی هدررفت در قم اشاره کرد و افزود: میزان هدررفت واقعی در قم 10 درصد و هدر رفت ظاهری نیز 10 درصد از میزان کل آب تولیدی است.

وی اضافه کرد: مصادیق هدررفت آب بسیار زیاد است که حتی آب دادن به درختی که خشک شده نیز از موارد اتلاف آب محسوب می شود.

وی یکی از روش های هدر رفت آب قابل شرب در شهر را استفاده برای فضاهای سبز عنوان کرد و افزود: آبی که اکنون برای شرب مردم استان مورد استفاده قرار می گیرد بسیار گران قیمت است لذا استفاده از آن برای آبیاری فضاهای سبز امری نادرست، غیرمنطقی و غیراقتصادی است.

وی اجرای طرح جداسازی آب شرب از آب برای مصارف آبیاری فضای سبز را لازم و ضروری دانست.

وی در ادامه سخنان خود با اشاره به قیمت بسیار پایین آب به نسبت زحمات و هزینه هایی که برای در دسترس بودن آبی شیرین و باکیفیت در اختیار مردم، گفت: افزایش بهای آب متناسب با هزینه ای که برای تولید آن می شود می تواند در صرفه جویی درمصرف آب تاثیرگذار باشد.

نظرزاده با تاکید بر اینکه بحران آب در آینده جدی است، افزود: قم شهری است که تامین آب آن وابسته به منابع دوردست است و با حذف و یا قطع آن آب قم غیرقابل استفاده خواهد بود.

نظرزاده در بخش دیگری از سخنان خود به میزان مصرف آب در بخش کشاورزی اشاره کرد و افزود: 9 برابر آب های مصرفی در بخش خانگی در بخش کشاورزی استفاده می شود که باید دراین رابطه درخصوص بهینه سازی مصرف آب در کشاورزی فکری اساسی شود.



**بحران آب درقم جدی است

سرپرست گروه پیش بینی اداره کل هواشناسی قم نیز بحران آب درقم را جدی دانست و گفت: میزان بارندگی استان نسبت به سال گذشته 10 درصد کاهش داشته است.

ˈمحمدرضا قاضیˈ با اشاره به شرایط جوی نامناسب و کم باران در سطح جهان افزود: قم به عنوان شهری کویری از بارش پایینی برخوردار است که باید نسبت به این مساله توجه ویژه داشته باشیم.

وی ادامه داد: با توجه به میزان پایین بارش ها در استان بحران کم آبی چندان دور از انتظار نیست و باید برای رفع آن برنامه ریزی کرد.

وی میزان بارش ها طی سال گذشته تاکنون را 112 میلیمتر ذکر کرد.

این درحالیست که متوسط بارندگی های قم در گذشته 150 میلیمتر بوده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست قم نیز گفت: وضعیت آب و هوایی استان به طور کلی خشک و نیمه بیابانی و میانگین بارش در آن از میانگین بارش کشور تا حدود 40 درصد کمتر است.

ˈمحمود علی رکنی: افزود: میانگین بارندگی در سطح استان از 100 میلی متر در دشت های شمالی تا 300 میلی متر در ارتفاعات تغییر می کند که این میزان در شهر قم 150 میلی متر است.

رکنی ادامه داد: میزان تبخیر در استان قم بسیار بالا بوده و تا چهار هزار میلیمتر یعنی 30 برابر میزان بارش است که نشان از پایین بودن میزان رطوبت هوا و شدت گرما و تابش خورشید و بادهای شدید تابستانی در این استان دارد.

وی گفت: چهار تالاب عمده در سطح استان شامل دریاچه نمک، تالاب شکار ممنوع حوض سلطان، تالاب مره و تالاب غدیر وجود دارد که بیش از 200 هزار هکتار مساحت و ساختاری نمکی و رسی داشته که کاهش بارندگی و عدم تامین حقابه ، زمینه خشک شدن آنها را فراهم کرده که این مساله می تواند تهدید عمده ای در انتشار ریزگردها باشد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست قم، خشکسالی های دریاچه های قم را یکی از معضلات جدی زیست محیطی دانست و گفت: به دلیل خشکسالی های متوالی این دریاچه ها به عنوان جاذبه های مهم گردشگری خشک شده اند و ریزگردهای نمکی و رسوبی با توجه به خشک شدن دریاچه ها و تالاب ها افزایش چشمگیری در هوا داشته است.

رکنی ادامه داد: ریزگردها به دلیل در اختیارداشتن نمک و گازهای آلاینده لطمات فراوانی به استان وارد می کند و تا عمق دستگاه تنفسی و ریه ها می نشیند و منجر به بیماری های خطرناکی همچون تنگی نفس و آسم و ... می شود.

مدیرکل جهاد کشاورزی قم نیز دراین رابطه گفت: افزایش دما در شهر قم، توسعه نامتوازن و قطع حقابه های استان، سبب افزایش چشمگیر مصرف آب به ویژه در بخش کشاورزی و کمبود شدید منابع آبی شده است.

ˈرضا سیارˈ افزود: بر اساس آمار هواشناسی استان ، طی 25 سال گذشته معدل دمای قم بیش از پنج درجه گرمتر شده است.

وی خاطرنشان کرد: قم درگذشته دارای 11 هزار هکتار باغ پیرامون شهر بوده در حالی که فقط 10 هزار هکتار بافت مسکونی داشته است، اما امروز قم به بیش از 30 هزار هکتار وسعت رسیده و فضای سبز پیرامون شهر به کمتر از پنج هزار هکتار کاهش یافته است.



**حال روستاهای قم از نظر وضعیت آبی خوب نیست

از سوی دیگر کاهش بارندگی و خشکسالی و مصرف بی رویه آب روستاهای های قم را نیز با مخاطرات جدی روبرو کرده است بطوریکه

برخی مناطق روستایی قم ساعتی از شبانه روز دارای آب آشامیدنی هستند و برخی دیگر نیز به وسیله تانکر آبرسانی می شود.

این درحالیست که درفصل تابستان ، این مشکل حادتر شده وبخشی از برنامه ریزی استانی به سمت رفع مشکلات آبی در مناطق روستایی سوق داده می شود.

دراین رابطه بخشدار کهک قم مشکل کم آبی را دراین بخش جدی دانست و آن را به دلیل بارندگی پایین دانست.

ˈعلیرضا گلچین پورˈ گفت: هم اکنون مردم برای تامین آب مزارع و باغات خود با کمبود آب مواجه هستند و در برخی از روستاها مشکل تامین آب شرب وجود دارد.

وی گفت: شهر چهار هزار نفر کهک قم با بحران آب مواجه است اما امیدوار می باشد که خط انتقال آب از سرشاخه های دز بهره ای برای این بخش نیز داشته باشد.

وی ادامه داد: اکنون424 واحد مسکن مهر در شهرک کهک احداث شده است و اگر ما بخواهیم این تعداد واحد مسکونی را وارد شبکه آب کهک کنیم، مردم شهر کهک با مشکل کم آبی مواجه خواهند شد.

از سوی دیگر به این نکته نیز باید اشاره کرد که اکنون90 درصد چشمه ها و قنات های قم با افت شدید آب مواجه شده اند و بسیاری از چشمه ها نیز دراین استان خشک شده اند.

درهمین حال تلاش خبرنگار ایرنا بعد از گذشت یک هفته برای گفت وگو با مسوولان آب و فاضلاب روستایی استان قم درخصوص وضعیت کم آبی در مناطق روستایی به جایی نرسید.