فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها و قیمت حامل‌های انرژی

بعد از اینکه فاز اول هدفمندی یارانه‌ها در سال 1389 اجرا شد، این آمادگی ذهنی در مردم وجود دارد که فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها اجرایی شود، اضافه بر این و با توجه به بودجه سال 1392، دولت به لحاظ قانونی می‌تواند افزایش قیمت حامل‌های انرژی را انجام دهد ولی دولت دهم به لحاظ این که در پایان کار و دولت یازدهم در آغاز کار بود آن مصوبه انجام نشد اما در فضای رسانه‌ای این موضوع تبیین شد که باید قیمت‌ها افزایش پیدا کند. این افزایش قیمت برای بنزین آزاد به قیمت 950 تومان هم می‌تواند مناسب باشد و هم می‌تواند مناسب نباشد.

پیش از این قیمت بنزین آزاد 700 تومان بود و پیش‌بینی افزایش قیمت 250 تومانی معقول و منطقی است. اگر مقدار سهمیه کمتر و به جای آن قیمت بنزین آزاد نیز مقدار کمتری افزایش پیدا کند، به لحاظ جو روانی مثبت‌تر خواهدبود. در فرهنگ مردم ایران، در چند سال گذشته افزایش قیمت دو قلم کالا روی بقیه شاخص‌ها اثرگذار بوده است.

به عنوان مثال وقتی شنیده می‌شود که قیمت ارز و سکه و در کنار آن بنزین دچار نوسان شده است، این انتظار در مردم به وجود می‌آید که قیمت دیگر شاخص‌ها هم تغییر کند. بنابراین طبیعی است که چنانچه قیمت بنزین غیرمعقول افزایش پیدا کند، ما شاهد افزایش نرخ تورم باشیم. این مهم در شرایطی اتفاق می‌افتد که قیمت بنزین به صورت شوک افزایش پیدا کند. اما اگر افزایش قیمت بنزین معادل نرخ تورم سال گذشته باشد، این حکم یک شوک در اقتصاد را ندارد. به بیان دیگر دولت باید اصلاحات اقتصادی و قیمتی را تدریجی انجام دهد نه به صورت شوک چرا که اقتصاد ایران تحمل شوک جدید را ندارد. اصلاح قیمت‌ها در بلندمدت منجر به اصلاح شیوه تولید خواهد شد.

به عبارت ساده‌تر وقتی قیمت انرژی گران شود، به نفع بنگاه‌های اقتصادی نیست که تکنولوژی فرسوده با مصرف بیش از اندازه انرژی داشته‌باشد بلکه وقتی انرژی گران شد، بنگاه‌های اقتصادی سراغ تکنولوژی نو با مصرف انرژی کمتر می‌روند منتها مشکل اقتصاد را نباید به این تقلیل داد که با ابزار قیمت، مشکلات ساختاری اقتصاد حل می‌شود. یکی از مهم‌ترین مشکلات اقتصاد ایران، بهره‌وری است که در برنامه پنج ساله چهارم و برنامه پنج ساله پنجم از 8 واحد رشد اقتصادی، 5/2 واحد یا یک سوم مربوط به بهره‌وری بود و این عملا شاید به 5/0 درصد رسیده باشد، پس راهکار توسعه و حل معضلات اقتصادی ایران از جمله تورم و بیکاری در این است که بهره‌وری افزایش داده شود. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، در کنار اصلاح قیمت می‌توان شاهد افزایش تولید نیز بود.

* اقتصاددان/منبع: آرمان