تنور جنگ سرد، گرم می شود؟

تنش ها بین دو رقیب درازمدت یعنی ایران و عربستان در آنچه تحلیلگران به سناریوی "جنگ سرد" تشبیه می کنند در حال افزایش است و این خطر ژئواستراتژیک در خاورمیانه را افزایش می دهد.در حالی که این دو قدرت مدتی طولانی است که برای برتری منطقه ای رقابت می کنند –البته بیشتر به صورت محرمانه- تحولات اخیر این دو را در میدان نبرد علنی تری کشانده است.

یک استاد دانشگاه و تحلیلگر خاورمیانه و شمال آفریقا معتقد است: " ما در حال تماشای چیزی هستیم شبیه به نوعی سناریوی جنگ سرد. به نظرم احتمالا تنش ها در سال های آینده شدت خواهد گرفت."

وی با اشاره به توافقی که بین ایران و 1+5 بر سر برنامه هسته ای ایران امضا شده است، از آن به عنوان یک عامل بالقوه بی ثبات کننده نام می برد که منجر به تغییر در سیاست [عربستان] شده است.ایالات متحده به صورت سنتی امنیت عربستان سعودی در منطقه را تضمین کرده  و مخصوصا اینکه در برابر قدرت هایی مانند ایران مانندیک سپر عمل کرده است. اما خطر گشایش روابط بین ایالات متحده و ایران این موضوع را زیر سوال می برد.

 برخی از این هراس دارند که چنانچه ایران از چشمان ناظر ایالات متحده آزاده شود سیاست خارجی فعالانه تری را در منطقه جست و جو کند.این استاد دانشگاه به سی ان بی سی می گوید: " یک نگرانی وجود دارد که ایران از متحدان خود به خصوص در لبنان و سوریه حمایت بیشتری کند."

جنگ های نیابتی

تقابل ادامه دار میان ایران و عربستان سعودی خطر شعله ور شدن درگیری در چندین کشور در سطح خاورمیانه را افزایش داده است.اسلام الطیب، تحلیلگر خاورمیانه و شمال آفریقا به سی ان بی سی می گوید: تا زمانی که تعامل سازنده ای میان ایران و عربستان سعودی برقرار نشود، درگیری های منطقه ای مانند جنگ سوریه –که به نوعی جنگ نیابتی میان این دو کشور است- بدتر خواهد شد.

همچنان که جنگ داخلی در سوریه دامه دارد، ایران و عربستان سعودی به حمایت از طرفین درگیری ادامه می دهند. ایران از بشار اسد، رئیس جمهور سوریه حمایت می کند و عربستان از شورشیان اسلامگرا پشتیبانی می کند.

یک استاد دانشگاه معتقد است: "مخاطرات در سوریه بسیار بالاست. سقوط اسد به صورت قابل ملاحظه ای توانایی ایران برای پشتیبانی از حزب الله در لبنان و تاثیرگذاری بر وقابع آنجا را کاهش خواهد داد."

درگیری ها در سوریه دهه ها نزاع داخلی در کشور همسایه لبنان را تشدید کرده است. حزب الله گروه نظامی شیعی که مورد حمایت ایران قرار دارد صراحتا از نظام بشار اسد حمایت می کند و این رابطه شکننده موحود میان مسلمان شیعه و سنی لبنان را تحت تاثیر قرار می دهد.در حالی که ایران به کمک حزب الله در لبنان فعال تر است اما نفوذ عربستان سعودی در این کشور بسیار محدود است. البته افزایش تنش ها هر دو قدرت را وارد بازی کرده است.دسامبر گذشته پس از ترور محمد شطح، سیاستمدار حامی سعودی ، این کشور وعده داد که 3 میلیارد دلار به ارتش لبنان پرداخت کند.

این رقابت تشدید نا آرامی ها در عراق را به همراه داشته است. عراق پس از جنگ که با ایران هم موضع شده است به صورت خطرناکی نزدیک مرزهای عربستان قرار دارد. عربستان سعودی برای محدود کردن نفوذ ایران در عراق، مسلمانان سنی این کشور را برای شورش علیه دولت شیعه تشویق می کنند و این کار خطر نزاع طایفه ای را در پی دارد.

ایران بر می خیزد؟

 موقعیت سیاسی ایران بهبود می یابد اما اقتصاد تحریم زده آن هنوز در حال مبارزه است.اقتصاد این کشور به سبب تحریم هایی که اتحادیه اروپا و ایالات متحده از سال 2012 وضع کرده اند تحت فشار قرار گرفته است. امکان صادرات نفت ایران به این کشورها از بین رفت و در نتیجه درآمد این کشور کاهش یافت و در عین حال تحریم های بانکی مانع از این می شد که ایران از این کشورها وام بگیرد.

به گزارش بانک جهانی، از زمانی که تحریم ها در سال 2012 علیه ایران وضع شده اند تورم در این کشور "به طور قابل توجهی شتاب گرفته است." این بدان معناست که هزینه زندگی برای هر ایرانی به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافته است و این به خصوص طبقه متوسط را تحت فشار قرار داده است.

داده های اقتصادی که با تازگی توسط بانک جهانی منتشر شده است نشان می دهد که ایران پس از انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور، در مسیر بازیابی قرار گرفته است.

در حالی که ایران در دو سال گذشته در رکود قرار داشته است اما تحلیل گران معتقدند که تولید ناخالص داخلی آن در سال 2014 یک درصد رشد خواهد داشت. این عدد در سال 2015 به 1.8 و  در سال 2016 دو درصد افزایش خواهد یافت.

این موضوع در حالی که خبری مسرت بخش برای ایران به حساب می آید اما در عین حال چالشی برای عربستان سعودی است که برای مدت طولانی از ضعف اقتصادی رقیبش سود برده است.الطیب می افزاید: "نباید نگرانی کشورهای خلیج فارس از گشایش روابط میان ایالات متحده و ایران را دست کم گرفت."

منبع: سی ان بی سی/دیپلماسی ایرانی