زنگنه: به آمریکایی ها هم نفت می فروشیم

گزارش رضا زندی، خبرنگار اعزامی به وین از نشست 164 اوپک که در هفته نامه آسمان منتشر شد.

اوپک 800 هزار بشکه ای! می توان و باید در زمانه "دولت راستگویان" چشمان واقع بین جامعه را باز کرد. وقتی قرار باشد مسوولانه واقعیت ها را نقل کنیم اینطور خبر می نویسیم: "این سخت ترین اوپکی است که یک هیات نفتی ایرانی در آن حاضر شده است." در سازمان اوپک، بیش از جملات بشکه ها سخن می گویند. بیش از هر ابزار دیگری هم آمار تولید و ظرفیت مازاد تولید هر کشور تصمیم سازی می کند. نشستن پشت میز ایران آنهم در شرایطی که کشور براساس آخرین گزارش اوپک، در اکتبر گذشته، روزانه 2 میلیون و 621 هزار بشکه تولید کرده سخت است. سخن گفتن از صندلی ایرانی که حدود 800 هزار بشکه نفت خام در روز صادر می کند دشوار تر است. غرور شکن است.

ظرفیت تولید نفت ایران هشت سال پیش اما، 4 میلیون و 200 هزار بشکه بود و کشور بیش از 4 میلیون بشکه در روز تولید واقعی نفت داشت. از این میزان حدود 2 میلیون و 500 هزار بشکه در روز صادر می شد. آنسوی همه اخبار اوپک، این واقعیت ها نهفته است. وگرنه که وزرای اوپک، در اجلاس صد و شصت و چهارم، هم سقف 30 میلیون بشکه ای تولید این سازمان را تثبیت کردند هم به ادامه دبیرکلی عبدالله سالم البدری برای یکسال دیگر رای دادند. عربستان در ماه اکتبر (دو ماه پیش) روزانه 9 میلیون و 839 هزار بشکه نفت تولید کرده است. اگر وزن ها در اوپک با بشکه های نفت سنجیده می شود پس واقعیت آن است که بدور از هیاهوی خبر، ایران امروز وزن زیادی در اوپک ندارد. مگر "ژنو" و مذاکرات آقای ظریف! با شش قدرت جهانی بند از پای ایران در وین بگشاید. بقیه داستان اوپک حرفها و حدیث هاست. تا روزی که ایران نتواند به تولید 4 میلیون بشکه ای قبلی اش برسد، تا روزی هدف برنامه پنجم توسعه برای افزایش یک میلیون بشکه ای تولید نفت محقق نشود، ایران بازیگر مهمی در اوپک نیست.

چهارشب است. ساعت از نه و نیم به وقت وین گذشته است. زنگنه که بعد از پایان اجلاس اوپک با همراهی سفیر ایران در سازمان های بین المللی مستقر در وین به بیرون از هتل رفته بود به محل افامتش در طبقه دهم هتل اینترکنت می آید. "آسمان" در یک گفت و گوی اختصاصی از او می پرسد:

+ آقای زنگنه، چه احساسی داشتید وقتی پشت میز کشوری نشسته بودید که 800 هزار بشکه نفت خام صادر می کند؟

-آروز نمی کنم که این وضع حتی برای یک ماه هم ادامه پیدا کند. من تولید حداقل 4 میلیون بشکه ای را برای کشور ضروری می دانم. الان حتی کشورهای کوچک اوپک هم روزانه تا 2 میلیون و 500 هزار بشکه صادر می کنند.

+ شما در حاشیه اجلاس اوپک در محل دبیرخانه اوپک با وزیر نفت عربستان هم دیدار داشتید؟

-بله. با وزیر نفت عربستان هم دیدار داشتم و صحبت کردم. آقای النعیمی هم از بازگشت ایران به بازار نفت

حمایت کرد.

+ آقای النعیمی دقیقا به شما چه گفت؟

"ایشان گفت شما هر چقدر تولید کنید ما در بالاترین سطح حمایت می کنیم."

زنگنه باید به اتاقش می رفت . پس فرصت نبود از زنگنه بپرسم آیا احتمال نمی دهد وزیر نفت عربستان این موضع را برای دوره ای گرفته است که فعلا ایران نمی تواند تولیدش را با میزان قابل توجهی افزایش دهد؟! آیا احتمال نمی دهد که عربستان نمی خواهد بصورت زود هنگام بازار را تحت تاثیر قرار دهد؟! تا هر وقت تولید ایران افزایش یافت در این باره صحبت کند؟!

پیش از آغاز اجلاس یکصد و شصت و چهارم اوپک، اغلب کارشناسان پیش بینی کرده بودند که سقف تولید 30 میلیون بشکه ای اوپک در این اجلاس تغییر نخواهد کرد. تمدید دبیرکلی سالم البدری، علیرغم حضور سه کاندیدا از ایران، لیبی و عربستان هم از گزینه های احتمالی بود. وزرای 12 کشور اوپک، به این پیش بینی ها جامه عمل پوشاندند. بیانیه وزیران نفت اوپک در یکصد و شصت و چهارمین نشست  می گوید: "کشورهای عضو با در نظر گرفتن شرایط بازار و برآورد وضعیت عرضه و تقاضا در ماه‌های آینده، تصمیم گرفتند که میزان تولید نفت خود را در سطح ۳۰ میلیون بشکه در روز حفظ کنند. وزرای اوپک همچنین دوره دبیرکلی عبدالله سالم البدری را برای یک سال دیگر تمدید کردند. او تا پایان سال میلادی آینده همچنان در این سمت فعالیت می کند." عبدالله سالم البدری، از سال 2007، زمانی که وزیری هامانه، وزیر نفت ایران بود، دبیرکل اوپک است. بیژن نامدار زنگنه پس از خروج از جلسه وزرا، در جمع خبرنگاران حاضر در دبیرخانه اوپک گفت: ". در مورد دبیرکلی اوپک هم همانطور که پیش بینی می کردم معلوم بود به توافق نمی رسیم. بنابراین حتی بحثی هم نشد و دوره دبیرکلی اقای البدری یکسال دیگر تمدید شد."

ایران، لیبی و عربستان، برای دبیرکلی اوپک نامزد معرفی کرده اند. دو روز قبل از اجلاس، یکی از خبرگزاری های داخلی الجزایر به نقل از وزیر نفت این کشور از وجود یک کاندیدای چهارم برای دبیرکلی اوپک خبر داد. یوسف الیوسفی اما، ملیت این کاندیدا را اعلام نکرد. وقتی هم وارد دبیرخانه شد. درباره وجود کاندیدای چهارم از او پرسیدم. یوسف الیوسفی اما، وجود کاندیدای چهارم را تکذیب کرد. زنگنه هم گفت چیزی در این باره نشنیده است. بعد به طنز ادامه داد که اگر اینطور باشد یک نفر بیشتر به جمع کسانی که رای نمی آورند اضافه می شود. 

حضور زنگنه در اجلاس هفته گذشته اوپک خبرساز بود. رسانه ها توجه ویژه ای به وزیر نفتی داشتند که انگلیسی صحبت می کرد. حال بعد از توافق ایران با شش قدرت جهانی هوای صد وشصتمین اجلاس اوپک را به نفع ایران گرم کرده بود. زنگنه در همان بدو ورودش به وین در جمع خبرنگاران گفت: " برای من سقف تولید ایران مهم است نه سقف تولید اوپک. ایران فعلا محدودیت تحریم ها را دارد. ولی تلاش می کنیم صادراتمان را اضافه کنیم. الان محدودیت های ظالمانه و یکجانبه تحریم روی ما هست. با این وجود ما تلاش خودمان را می کنیم. امیدواریم در توافقات ایران با شش کشور این محدودیت ها به طور کامل برداشته شود تا ایران بتواند تولیدش را به سقف قبل از تحریم ها برساند." زنگنه همین آهنگ را تا جلسه کنفرانس وزرا حفظ کرد.

روز کنفرانس اوپک، در حالی که همه وزرا روی صندلی هایشان نشسته بودند، زنگنه موضع قاطعی گرفت: "من تحت هر شرایطی (بعد از رفع تحریم ها) چهار میلیون بشکه در روز را تولید می کنم. من از حق ایران تحت هیچ شرایطی برای تولید روزانه چهار میلیون بشکه نخواهم گذشت. حتی اگر قیمت نفت به 20 دلار هم برسد." بلا فاصله از زنگنه سوال شد:

+آقای وزیر، فکر می کنید اوپک باید به سقف تولید مشخص برای هر کشوری برگردد؟

-"من به این مسائل کاری ندارم. ایران (بعد از رفع تحریم ها) چهارمیلیون بشکه در روز را تولید خواهم کرد."

+اما اگر بازار با مازارد عرضه رویرو شود قمیت ها پایین می آید؟

-"این مشکل آنهایی است که نفت اضافی وارد بازار می کنند. من تحت هر شرایطی چهار میلیون بشکه در روز را تولید می کنم. من از حق ایران تحت هیچ شرایطی برای تولید روزانه چهار میلیون بشکه نخواهم گذشت. اما در هر حال فکر می کنم که اوپک عاقل است و در دفعات مختلف این تدبیر و عقلانیت خود را نشان داده است. اوپک دراین موارد رعایت تدبیر را می کند و بازار را برای کسانی که در شرایط سخت بیرون رفتنه اند باز می کند تا جای مناسبی برای تولید نفت آنها باشد. ما هرگز به شرایط حاد نخواهیم رسید. اما در هر صورت اکر نفت به 20 دلار هم برسد من از تولید چهار میلیون بشکه در روز نخواهم گذشت."

وزیر نفت عربستان، سرخوش در اجلاس صد و شصت و چهارم حاضر شد. از همان ابتدا هم موضعش معلوم بود. "همه چیز خوب است." وقتی خبرنگاری از علی النعیمی پرسید: " اگر تولید نفت ایران افزایش یابد چه تغییری در بازار ایجاد می شود؟" وزیر سعودی سریع جواب داد: "اگر، اگر، اگر، اگر. ما در مورد اگر ها سناریویی نداریم." او البته در حین اجلاس به خبرنگاران گفت: " نگرانی درباره مازاد عرضه نفت ایران به بازار ندارم  اما تاکید می کنم اگر قیمت ها کاهش یابد تنها سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) نیست که تحت تاثیر قرار می گیرد.بازار نفت با ورود نفت ایران تطبیق خواهد یافت." وقتی خبرنگاران جملات زنگنه را درباره افزایش تولید ایران تا سقف چهار میلیون بشکه حتی با وجود کاهش قیمت نفت تا 20 دلار به وزیر نفت عربستان منقل کردند النعیمی با تعجب گفت: "وافعا." یعنی که زنگنه چنین گفته است؟. بعد هم ادامه داد:"می دانید اگر نفت 20 دلار شود جه می شود؟ " او سپس تاکید کرد که با کاهش قیمت نفت، تولید شیل و نفت های نامتعارف مقرون به صرفه نخواهد بود. النعیمی و زنگنه بیشترین نگاهها را به خود معطوف  کرده بودند.

بی تردید حضور زنگنه چهره ای متفاوت از ایران در اوپک نشان داد. چهره ای که با هشت سال گذشه متفاوت بود. او از کمپانی هایی که تمایل داشت در ایران بعد از تحریم در ایران کار کنند نام برد. بی آنکه نامی از شرکتهای چینی و روسی ببرد.شل، توتال، کونکو فیلیپس، شورون، اکسان موبیل، استات اویل، انی. وقتی هم که از زنگنه  پرسیدم: آقای وزیر، ایا ممکن است بعد از تحریمها به آمریکا هم نفت صادر کنید؟ او جواب داد: " ما مشکلی برای حضور شرکتهای آمریکایی در صنعت نفت ایران و فروش نفت به آنها نداریم. دولت آمریکا ایران را تجریم کرده است."

زنگنه وقتی از جلس وزرای اویک خارچ شد به چند نکته مهم اشاره کرد: اول: "برای سال 2014 برآورد می شود میانگین قیمت نفت سبد اوپک بالای 100 دلار باقی بماند." دوم: "گزارش گروه کارشناسی اوپک درباره شیل ها حاکی از این بود که در این زمینه تولید نفت بالا خواهد رفت. البته نه به شکلی که بعضی ها در موردش اغراق می کنند. وقتی تولید شیل به سرعت بالا می رود بعد افت می کند. یعنی دوره پایداری اش بالا نیست. تغییر تهدید کننده ای که اوپک را تهدید کند در بازار نخواهد بود." سوم: "فکر می کنم بودجه را روی 100 دلار ببندیم. فعلا این رقم معقول است. 29 درصد  درآمد حاصل از نفت هم به صندوق توسعه ملی می رود. و فکر می کنم رقم صادرات سال آینده در بودجه کمتر از یک میلیون و پانصد هزار بشکه در روز نباشد." و وقتی از او پرسیده شد که : بهبود امارات که به نظر می رسد در هر حال انجام است آیا باعث تغییر شرایط کرسنت نمی شود؟ پاسخ داد : "همه چیز در حال تغییر است."

مهمترین هدف زنگنه در این اجلاس تاکید بر حفظ سهمیه ایران از تولید اوپک بود. تا زمانیکه تولید نفت ایران بالا رفت و اگر قیمت ها پایین آمد اوپک از ایران نخواهد تا تولیدش را کاهش دهد. ایران و عراق از دوران جنگ هشت ساله، هر کدام 14 درصد از سقف تولید نفت اوپک را در اختیار داشته اند. آسمان هفته آینده، پرونده کاملی درباره ماجراهای اوپک و اجلاس صد و شصت و هشتم منتشر خواهد کرد. فعلا زنگنه چهره خوبی از ایران در اوپک ساخته است. تا جایی که دبیرکل اوپک هم زبان به تمجید او گشود. که او فردی زیرک و باهوش  است و تحول خواه است. با این همه اما، وزن ایران را در اوپک بشکه های تولید و صادرات نفت تعیین می کند. و این به تنهایی از عهده زنگنه بر نمی اید. هم روحانی، هم ظریف و هم همه کشور باید برای این مهم جاره گنند. حل مشکل روابط ایران با شش قدرت جهانی شاه کلید ماجراست.