ایسنا متن
کامل پیام حجت الاسلام و المسلمین روحانی ریاست جمهوری اسلامی ایران به
این نشست مشترک که به زبان انگلیسی توسط حسام الدین آشنا، معاون فرهنگی
رییس جمهور، قرائت شد را منتشر کرد:
«بسم الله الرحمن الرحیم
خانم‌ها، آقایان؛
اقدام شما در تشکیل این اجلاس مشترک، گامی موثر برای ارتقای سطح فعالیت هر دو گروه در تعاملات بین‌المللی و تشویق و تقویت روحیه چند جانبه‌گرایی است که، به نوبه خود، اسباب هم‌افزایی هرچه بیش‌تر توانایی‌های ملت‌ها و دولت‌ها و هموار کردن راه مشترک برای حل مشکلات مشترک خواهد شد.
نگاهی به اصول و اهداف بنیادین جنبش غیرمتعهدها و نیز گروه 77 و چین، نشان می‌دهد که تشکیل اجلاس مشترک این دو گروه در حاشیه اجلاس کنفرانس عمومی یونسکو چقدر با معنا و به‌جاست. زیرا روح حاکم بر دغدغه‌هایی که موجب تشکیل این سازمان یونسکو در 1945 میلادی شد عمدتا مقدمه موثری است بر تمهید زمینه‌های تحقق اهداف تشکیل جنبش غیرمتعهدها و گروه 77 و چین.
در واقع، اقدامات اساسی یونسکو در تدوین و تصویب ابزارهای حقوقی و آموزشی و فرهنگی در سطح بین‌المللی، می‌تواند به مثابه تکیه گاهی محکم برای پیشبرد همان اهداف کاربرد داشته باشد.
تأثر ناشی از کشتار و ویرانی‌های وسیع ناشی از جنگ‌های جهانی و نیاز عمومی جامعه بشری، اندیشمندان و به تبع دولت‌ها را به این نتیجه رساند که صرف ترتیبات سیاسی و اقتصادی در سطح بین‌المللی نمی‌تواند از این فجایع پیشگیری کند. باید تحولی در نگاه‌ها و اندیشه‌ها به وجود آورد و دیوارهای توهم و جدایی میان ملت‌ها را برداشت.
گسترش کمی و کیفی آموزش، علم، ارتباطات و آشنایی‌های متقابل فرهنگی میان ابناء بشر می‌تواند به استقرار ارزش‌های مشترک برای درک و تامین کرامت انسانی، صلح ، آزادی و احترام متقابل میان ملت‌ها و فرهنگ‌های گوناگون کمک کند و خالی از وجه بودنِ حس دشمنی و جدایی و بیگانگی میان آنان را تشویق و تبیین کند.
به تصریح اساسنامه‌ی یونسکو، فلسفه وجودی این سازمان برآمده از این ضرورت است. در این منشور آمده است که در طول تاریخ، بیگانگی مردمان ملل مختلف به شیوۀ زندگی و مبانی فرهنگی و ارزشی یکدیگر اسباب رشد بی‌اعتمادی و سوء‌ظن شده و بسیاری اوقات توجیه کنندۀ جنگ‌ها و ویرانی‌ها بوده است.
بسیاری از اسناد و کنوانسیون‌ها و قطعنامه‌های بین‌المللی که در یونسکو به تکوین و تصویب رسیده‌اند می‌توانند ابزارهای پرقدرت و موثری برای فعالیت مضاعف اعضای جنبش غیرمتعهدها و گروه 77 و چین در این سازمان باشند.
برای مثال در همین دوران اخیر، به پیشنهاد یونسکو، سال پایانی قرن بیستم، سال 2000، در مجموعۀ ملل متحد، سال جهانی فرهنگ صلح نام گرفت و وقتی به پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران، سازمان ملل سال آغازین قرن بیست و یکم، سال 2001 را سال گفت‌وگوی تمدن‌ها دانست، یونسکو فعالیت‌های گسترده‌ای را در این زمینه‌ها سازمان داد و آن را در استراتژی میان مدت و نیز برنامه‌های دوساله خود به شکل بارزی جای داد. اعلام دهه 2013 تا 2022 به عنوان دهه تقارب فرهنگ‌ها از سوی یونسکو نیز همین اهداف را دنبال و همین زمینه را تعقیب می‌کند.
در سال‌های نخستین قرن بیست و یکم، دو کنوانسیون بین‌المللی مهم در یونسکو تدوین و تصویب شد. در سال 2003، کنوانسیون حفظ میراث معنوی و در سال 2005 کنوانسیون حفظ و ترویج تنوع فرهنگی و بیان‌های هنری تصویب شدند. این اسناد می‌توانند کمک کنند تا از اضمحلال فرهنگ و زبان و هویت مردمان در گردونه جهانی‌سازی پیشگیری شود. کشورهای حاضر در این نشست مشترک که همواره دغدغه حفظ هویت و استقلال فرهنگی خود را داشته‌اند، بهتر دریافته‌اند که تدوین و تصویب این ابزارها و حصول اجماع بین‌المللی بر سر آن چه دستاورد بزرگی است. من مطمئنم که شما در بیانیه مشترک خود در پایان این اجلاس، وجوه اشتراک میان اهداف و رسالت یونسکو و این دو گروه را برجسته خواهید کرد و راه را برای همکاری هرچه بیش‌تر غیرمتعهدها و گروه 77 در این سازمان خواهید گشود.
به لحاظ تاریخی، جنبش غیرمتعهدها نشان داده است که قادر است، با وجود تفاوت در دیدگاه‌ها و رویکردهای سیاسی، فرهنگی و اقتصادی میان اعضای رو به فزونی خود، برای گسترش آرمان‌های مشترک و به ویژه تفاهم و همکاری‌های کشورهای جنوب اقدام کند و پایگاهی برای مطرح شدن و حفاظت از منافع مشترک آنان باشد. به ویژه در طول سال‌های اولیه دوران جنگ سرد، جنبش غیرمتعهدها توانست برای وابستگی نداشتن به پیمان‌های نظامی یک‌جانبه، نفی استفاده از زور یا تهدید به زور در روابط بین‌الملل، پیشبرد منافع اقتصادی و علایق سیاسی کشورهای جنوب و در نهایت اشتیاق به حفظ صلح الهام بخش باشد.
دلیل آن که بسیاری از رهبران ضداستبداد و ضداستعمار جهان اصل "موازنه منفی" را مبنای سیاست خود قرار دادند این بود که بتوانند از فشار یک قدرت بزرگ برای کسب امتیازی که به ابر قدرت دیگری داده شده است مصون بمانند. فلسفه غیرمتعهدها ریشه در ضرورت همین مصونیت دارد.
عالیجنابان، خانم‌ها، آقایان؛
ما در دورانی زندگی می‌کنیم که بر اساس استراتژی تعامل بر مبنای احترام متقابل و تأمین منافع مشترک می‌توانیم به صلح پایدار دست یابیم. امکان تامین درازمدت منافع یک کشور در شرایط زیان کشورهای دیگر، زاییده توهمی است که ناشی از درک نکردن تحولات جهانی به ویژه آگاهی‌های روز افزون ملت‌هاست.
کشور من در دوره ریاست بر جنبش غیرمتعهدها، بر همین اساس تلاش خواهد کرد اصول و اهداف عالیه آن را به تحقق نزدیک‌تر کند. هم‌چنان که دفتر هماهنگی جنبش و تروییکا، در نخستین سال ریاست ما بر جنبش، فعالیت گسترده‌ای را در نیویورک سامان داد، تلاش خواهیم کرد در یونسکو نیز تحرک جنبش در ارتباط با حوزه علائق یونسکو فزونی گیرد.
تلاش برای گسترش آموزش، فرهنگ گفت‌وگو، فرهنگ صلح، حفظ و ترویج بیان‌های تنوع فرهنگی و پاسداشت از میراث فرهنگی مادی و معنوی جهانی، هم‌چنین مشارکت فعال در برنامه عمل کنوانسیون‌های فرهنگی یونسکو، ارتقای موقعیت یونسکو در مجموعۀ ملل متحد، ارتباط فعال‌تر با فعالیت‌های علمی و تحقیقی دانشگاه سازمان ملل، سرفصل‌های مندرج در سند C4 و C5 که در کنفرانس عمومی امسال در یونسکو تصویب خواهد شد، همگی طیف وسیعی از فعالیت‌هایی است که می‌تواند در دستور کار همکاری گروه غیرمتعدها و گروه 77 و چین در یونسکو قرار گیرد و بیش‌ترین تاثیر را در ارتقای موقعیت این سازمان بر جای بگذارد. به علاوه تلاش برای جذب ایده‌ها و پیشنهادهای ارزشمند دولت‌های عضو به منظور همکاری‌ها مدنظر ما خواهد بود.
عالیجنابان؛
روشن است که "توسعه" همواره یکی از عناوین برجسته در جنبش غیرمتعهدها و گروه 77 بوده است. اما آن چه مایلم در این‌جا بر آن تاکید کنم توجه به ارتباط میان توسعه پایدار و فرهنگ است. غفلت جامعه بشری از جنبه‌های فرهنگی و پرداختن صرف به ابعاد اقتصادی و صنعتی و فن‌آوری و تجارت در توسعه، زیان‌های فراوانی را به محیط زیست و جهان فرهنگ‌ها و هویت‌ها و ارزش‌ها و سنت‌ها و مواریث فرهنگی وارد آورده است.
با آگاهی ضرورت گریز از این غفلت بود که یونسکو در 1998 میلادی، کنفرانس مهم استکهلم را برگزار کرد که حاصل آن در سند ارزشمندی برجای مانده است که از قدرت مولفه فرهنگ و جایگاه آن در توسعۀ پایدار حکایت دارد. امیدوارم همکاری اعضای جنبش غیرمتعهدها و گروه 77 و چین در یونسکو، بیش از پیش، به تدوین مدالیته‌های مناسب برای جامع‌نگری در حوزۀ ارتباط فرهنگ و توسعه در یونسکو بیندیشند و اقدام کنند.
در میان بخش‌های مختلف سازمان ملل متحد، یونسکو توجه ویژه‌ای به "اخلاق" دارد. در اساسنامه‌ی این سازمان که برج مراقبت فکری ملل متحد است، به صراحت آمده است که سنگرهای صلح را می باید در اندیشه‌های آدمیان مستقر ساخت و نتیجه می‌گیرد که شرط قطعی امکان تحقق آن همبستگی اخلاقی و فکری میان ابناء بشر است.
امیدوارم اجلاس شما بتواند زمینه توجه به مولفه این همبستگی اندیشگی و اخلاقی را تقویت کند. به همین منظور بود که در سی و دومین کنفرانس عمومی یونسکو، به پیشنهاد ایران و تقبل اعطای آن، تاسیس "جایزه جهانی اخلاق در علم" به نام "جایزه ابن سینا" در این سازمان به تصویب رسید تا مشوقی باشد برای عالی‌ترین تحقیقات دانشگاهی در ارتباط میان علم و اخلاق. حاکمیت عدالت و کرامت انسانی و ارزش های اخلاقی و معنوی در سطح بین‌المللی، پیش شرط حفظ و اعتلای صلح جهانی است. یکی از مهم‌ترین پیش‌شرط‌های استقرار چنین فضایی در جهان، به‌کار بردن زبان گفت‌وگو و کنار نهادن زبان تهدید است. حمایت از برابریِ حقوق کلیه ملت‌ها و احترام به هویت‌های ملی، محلی و بومی حل صلح‌آمیز منازعات را به ارمغان خواهد آورد.
یکی از شیوه‌های تهدید و اعمال فشار، تحریم‌های یک‌جانبه غیرقانونی و غیرانسانی علیه کشورهاست که جنبش غیرمتعهدها همواره با آن مخالفت کرده است. بهتر است به روش‌های خلاقانه‌ای بیندیشیم که به جای تحریم ملت‌ها گفت‌وگوی با آن‌ها را تقویت کند. اگر به تحقق آرمان‌های یونسکو می‌اندیشیم، احترام به حقوق اساسی مردمی که تحت اشغال به سر می‌برند از اساسی‌ترین گام‌هاست.
بر همین اساس بوده است که جنبش غیرمتعهدها، از ابتدا ی تاسیس خود، برخورد با ستم‌های وارده بر مردم فلسطین را که تحت اشغال غیرانسانی و ستمگرانه به سر می‌برند، از اولویت‌های خود دانسته است. من خوشحالم که یونسکو در سی و ششمین کنفرانس عمومی خود در سال 2011 فلسطین را به عضویت این سازمان پذیرفت که امیدوارم مقدمه محکمی باشد برای عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل.
آقای رییس، خانم ها و آقایان؛
این‌جا خانه اندیشه صلح، خانه گفت‌وگوی فرهنگ‌ها، خانه آموزش و علم و فرهنگ و ارتباطات است. چه جایی بهتر از این‌جا که پیشنهادی را که به نام جمهوری اسلامی ایران اخیرا در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح کردم تکرار کنم و از شما نیز بخواهم تا از منظر یونسکو نیز برای تحقق آن، یعنی تحقق "جهان علیه خشونت و افراطی‌گری" تلاش کنید.
عصاره‌ی این طرح همان جوهر رسالت این سازمان است. بیایید از راه آموزش، فرهنگ و علم و ارتباطات، مدارا را جایگزین خشونت کنیم، و تعادل را جایگزین افراطی‌گری، و پیشرفت را جایگزین خونریزی و انهدام، و عدالت را جایگزین تبعیض، برخورداری را جایگزین فقر، و آزادی را جایگزین استبداد، و سر انجام نور را جایگزین ظلمت.»
