خروج اولین ساخته دست بشر از منظومه شمسی

فضاپیمای وویجر1 که 36 سال پیش برای ملاقات با غول‌های گازی منظومه شمسی پرتاب شد، هم‌اکنون یک سال است که خارج از مرزهای منظومه شمسی و در فضای میان‌ستاره‌ای به سر می‌برد.

بالاخره انتظار دانشمندان به سر رسید و نخستین ابزار ساخته دست بشر توانست به فضای خارج منظومه شمسی وارد شود. وویجر1، فضاپیمای 36 ساله ناسا که 19 میلیارد کیلومتر از خانه‌اش دور شده، یک سال است که از مرزهای خارجی منظومه شمسی خارج و وارد فضای میان‌ستاره‌ای شده است.

به گزارش بی‌بی‌سی، فضاپیمای وویجر1 در سال 2004/1383 به مرز منظومه شمسی که از آن به هلیوپاز یاد می‌شود، رسیده بود. اینجا جایی است که پلاسمای خورشیدی با پلاسمای میان‌ستاره‌ای به تعادل رسیده و سرعت بادهای خورشیدی در آن به‌شدت افت می‌کند. وویجر1 به ابزاری مجهز بود که می‌توانست عبور از این منطقه را با دقت مشخص کند، اما این ابزار در سال 1980/1359 از کار افتاد و به همین دلیل، کسی نمی‌دانست چقدر طول می‌کشد تا وویجر1 از این منطقه عبور کند. اکنون دانشمندان با انتشار مقاله‌ای در نشریه ساینس اعلام کرده‌اند که این فضاپیما در آگوست 2012/مرداد 1391 از منظومه شمسی خارج و به فضای میان‌ستاره‌ای وارد شده است.

این کشف به کمک یکی از طوفان‌های بزرگ خورشیدی اتفاق افتاده است. در مارس 2012/اسفند 1390، فوران عظیمی در سطح خورشید اتفاق افتاد که طوفانی از ذرات باردار و پرانرژی را به سوی وویجر1 روانه کرد. این طوفان 13 ماه بعد به وویجر رسید و کامپیوتر این فضاپیما اطلاعات اندازه‌گیری‌شده را به سوی زمین مخابره کرد. این اطلاعات رادیویی پس از 17 ساعت به زمین رسید و دانشمندان با تحلیل آنها متوجه شدند چگالی این ذرات 40 برابر بیشتر از مقداری است که اگر در وویجر در هلیوپاز قرار داشت، می‌بایست اندازه‌گیری می‌کرد. پژوهشگران به جستجوی اطلاعات دریافتی از وویجر در ماه‌های قبل پرداختند و توانستند اثرات مشابهی را در اکتبر و نوامبر 2012 / مهر و آبان 1391 مشاهده کنند. با مقایسه این پدیده‌ها، آنها به این نتیجه رسیدند که وویجر1 در 25 آگوست 2012/4 شهریور 1391 از منظومه شمسی خارج شده و در آن زمان، فاصله‌اش از ما 121 واحدنجومی بوده است. (واحد نجومی معادل فاصله متوسط زمین از خورشید در طول یک سال یا تقریبا 150 میلیون کیلومتر است).

وویجر1 در سپتامبر 1977/شهریور 1356 و 16 روز پس از فضاپیمای وویجر2 پرتاب شد. وویجر1 در مارس 1979/اسفند 1357 به سیاره مشتری رسید و با استفاده از گرانش عظیم این سیاره خود را به سوی سیاره زحل پرتاب کرد. این فضاپیما در نوامبر 1980/آبان 1359 از کنار زحل گذشت و رهسپار مرزهای خارجی منظومه شمسی شد. اگر تغییری در مدار وویجر1 ایجاد نشود، حدود 40هزار سال دیگر از فاصله 1.6 سال‌نوری ستاره‌ای در صورت‌فلکی زرافه عبور خواهد کرد.

فضاپیمای دیگر یعنی وویجر2 در جولای 1979/تیر 1358 به مشتری رسید و در آگوست 1981/شهریور 1360 از کنار زحل عبور کرد؛ اما ماموریت وویجر2 این بود که با استفاده از جاذبه زحل، خود را به سیارات اورانوس و نپتون برساند که در ژانویه 1986/بهمن 1364 و آگوست 1989/شهریور 1368 از کنار آنها عبور کرد و سپس مسیر خود را به سوی خارج منظومه شمسی ادامه داد. وویجر2 قرار است حدود 296هزار سال دیگر از فاصله 4.3 سال‌نوری شباهنگ، پرنورترین ستاره آسمان شب بگذرد. روی این دو فضاپیما لوحی طلایی به همراه یک مجموعه اطلاعات دیجیتالی قرار دارد که حامل پیام دوستی مردم زمین، موقعیت زمین و منظومه شمسی نسبت به ستارگان اطراف و نمونه‌هایی از صدا و تصویر موجودات زنده روی زمین و آثار برجسته فرهنگی انسان‌های روی زمین است.

مهندسان ناسا امیدوارند ژنراتورهای هسته‌ای نصب‌شده روی این دو فضاپیما تا سال 2020/1399 دوام بیاورند و خصوصا وویجر1 بتواند اطلاعات ارزشمندی از فضای میان‌ستاره‌ای برای ما ارسال کند.