حکایت تفاوت فاحش نظرسنجی های رسمی با نتیجه انتخابات

عصر ایران: پیروزی قاطع دکتر حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری و اختلاف فاحش آرای او با دیگر نامزدها این پرسش را به میان می آورد که اگر واقعیت این است - که دیدیم چنین است – چرا  نظر سنجی برخی دستگاه ها و نهادها  روایت دیگری داشت؟

هر قدر نظر سنجی های پایگاه های خبری – تحلیلی مستقل با واقعیت انطباق یافت دیگر نظر سنجی ها که بعضا از جانب نهادهای رسمی تهیه شده و البته همه هم  به قصد انتشار عمومی و علنی انجام نشده بود ، جامه واقعیت نپوشید. درباره این پدیده چند نکته را می توان یادآور شد:

-برخی از نظر سنجی ها در واقع بیان آرزوی تهیه کنندگان است. گاه اطرافیان یک کاندیدا و فعالان یک ستاد تبلیغاتی برای ترغیب نامزد خود  چه بسا اطلاعات نادرست دراختیار او قرار دهند تا احتمال انصراف و کناره گیری کاندیدایی را که  تصور می کند پیشتاز است منتفی کنند.

- موسسات نظر سنجی مستقل در ایران فعالیت نمی کنند و مادام که این اتفاق نیفتد نمی توان به آمارها و پیش بینی ها اطمینان کامل داشت.

- برخی از پاسخ دهندگان ، نظر واقعی خود را ابراز نمی کنند . ایرانیان  معمولا به این توصیه مولانا در مثنوی عمل می کنند که می گوید درباره دیدگاه خود با دیگران سخن نگو .( در بیان این سه کم جنبان لبت/ از ذهاب و از ذهب و از مذهبت)- به این معنی که سه موضوع را کمتر با دیگران در میان بگذار: میزان درآمد، به جاهایی که رفت و آمد داری و نظر و دیدگاهت.

بر این اساس از دیرباز نوعی پنهان کاری در فرهنگ ایرانی نهادینه شده و گاه آنچه بر زبان می آید نظر واقعی نیست.

- شماری از رای دهندگان در روز آخر و حتی ساعت های واپسین تصمیم می گیرند و این امر را در انتخابات اخیر هم دیدیم. قطعا نظرات این دسته در نظرسنجی ها ی دستگاه های رسمی مجال انعکاس نداشت.

- ایران ، سرزمینی گسترده و کثیرالاقوام است.آنچه در پیرامون ما می گذرد الزاما همه واقعیت را بازنمی تاباند . مشکل نظر سنجی برخی از دستگاه ها این است که گمان می کنند همه مانند منطقه مورد نظر آنان می اندیشند.

مجموع این عوامل سبب شد خروجی انتخابات با تصور و تصویری که برخی از دستگاه ها با نظرسنجی ارایه دادند تفاوت داشته باشد. در این میان پایگاه های خبری و تحلیلی که ارتباط نزدیک تری با مردم دارند ارزیابی درست تری انجام دادند.(آخرین نظرسنجی دو پایگاه خبری عصرایران و انتخاب نشان می داد که روحانی در مرحله اول برنده خواهد شد.)

در رسانه های مستقل این اصل رعایت می شود که آرزو را نباید در قالب خبر ارایه داد. در غیاب موسسات مستقل نظر سنجی دست کم همان توصیه رسانه ای می تواند به  حفظ اعتبار موسساتی که کار نظرسنجی را نیز انجام می دهند یاری رساند.