نظر «شهید مطهری» درباره «عبدالباسط»

فارس نوشت:

تاکنون نظرات بسیاری را از عموم مردم درباره تلاوت‌های زیبای مرحوم استاد عبدالباسط شنیده‌ایم اما دانستن نظر علامه شهید آیت‌الله مرتضی مطهری با عنوان فردی قرآن‌شناس درباره وی خالی از لطف نیست.

«ابوالفضل علّامی» در کتاب آداب تلاوت قرآن کریم، در خلال بحث تأثیرات زیباخواندن قرآن کریم جمله‌ای را از زبان استاد شهید آیت‌الله «مرتضی مطهری» در رابطه با عمق تأثیر زیباخواندن قرآن کریم و نظر ایشان درباره استاد مرحوم «عبدالباسط» ذکر کرده است.
شهید مطهری در این باره می‌گوید: من خودم ... واقعاً از شنیدن قرآن لذت می‌برم... واقعاً زیبایی قرآن را حس می‌کنم مخصوصاً وقتی که با آهنگ لطیف و زیبایی خوانده شود. این قرآن‌های عبدالباسط... بعضی قسمت‌ها که مخصوصاً آهنگی که انتخاب کرده با موضوعی که در آن آیه است تناسب دارد، تأثیرش عجیب است مثل آیه یا «یَا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ» یا سوره «إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ» غالباً هر چه خوانده اینجور است سوره «إِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ» را با آهنگی متناسب با معنی آن خوانده است، مخصوصاً وقتی با این آهنگ‌ها می‌شنوم خیلی لذت می‌برم. این حلاوت و شیرینی قرآن و اینکه هر چه تکرار می‌شود از شیرینی‌اش کاسته نمی‌شود از وجوه اعجاز قرآن کریم است.
علّامی در کتاب خود می‌افزاید: قاری در سایه دانستن دستور زبان عربی و معانی لغات به اندازه توان، پیام آیاتی را که می‌خواند می‌فهمد و لحن خود را با معنی آیات هماهنگ می‌کند؛ به عبارت دیگر، هر آیه را با درنظر گرفتن معنی آن با آهنگی مناسب می‌خواند، می‌توان گفت که اینگونه قرآن خواندن نمونه روشن سخن رسول بزرگوار اسلام(ص) است که فرمود: «قرآن را با لحن‌ها و آواز عرب بخوانید و از لحن‌های فاسقان و گناهکارانی که گناه کبیره انجام می‌دهند بپرهیزید».
اگر قرآن با لحن عربی و در حد کمال آن خوانده شود، یک آهنگ خاص و ویژه‌ای دارد که با آهنگ‌های دیگر تفاوت دارد. عده زیادی از زبانشناسان عرب و قرآن‌پژوهان اعتقاد دارند که قرآن کریم دارای موسیقی و آهنگ مخصوصی است و هیچ متن عربی را نمی‌توان با آهنگ قرآن خواند.
استاد مطهری در این زمینه می‌گوید: مسئله دیگری که مربوط به سبک قرآن است و از قدیم مورد توجه بوده است مسئله آهنگ‌پذیری قرآن است، این خیلی عجیب است تا آنجا که نشان داده‌اند در زبان‌ها جز شعر چیز دیگری آهنگ نمی‌پذیرد. آهنگ واقعی که یک نفر موسیقی‌دان بتواند برای آن آهنگ بسازد، شعر است که آهنگ می‌پذیرد... قرآن از طرفی ما می‌بینیم شعر نیست... قرآن یگانه نثری است آهنگ‌پذیر و این همان مطلبی است که از صدر اسلام به آن توجه بوده است.
نتیجه اینگونه تلاوت هم شامل حال قاری است و هم استماع کننده قرآن، هنگامی که قاری چنین قرآن بخواند احساس می‌کند مخاطب آیات الهی خود او است، این حالت تأثیر شگرفی در قاری قرآن می‌گذارد تا جایی که این حالت را تا ساعت‌ها پس از تلاوت در وجود خویش احساس می‌کند و شنوندگانی هم که با معنای آیات آشنا باشند همین احساس را پیدا می‌کنند و خود را مخاطب کلام حق احساس می‌کنند و این حالت در نهایت، موجب تأثیر عملی در اعمال شنوندگان می‌شود.
این نوع تلاوت، مصداق کامل عربی خواندن قرآن است. امید است تلاوت همه قاریان عزیز کشور ما به این پایه برسد که اثرات پایان‌ناپذیر و مبارکی برای جامعه در پی دارد.