اوج دوباره راست افراطی در آلمان چگونه رخ داد؟

یورو نیوز: بر خلاف باور بسیاری از آلمانی‌ها که معتقد بودند کشورشان پس از مقابله با وحشی‌گری نازی‌ها، امروزه از طریق آموزش و ایجاد قوانینی برای منع آزار، مصون ازهرگونه اظهارات ناسیونالیستی است، اما بر اساس نظرسنجی‌ها اگر امروز انتخاباتی برگزار شود، حزب «آلترناتیو برای آلمان/ AFD» دومین حزب بزرگ آلمان خواهد بود.

هنگامی که سابین تونکه یکی از شهروندان آلمانی به تظاهرات اخیر در برلین علیه حزب راست افراطی آلمان پیوست، امیدوار بود که قدرت رو به رشد افراط‌گرایان در کشورش متوقف خواهد شد، اما در حالیکه با ناراحتی ظهور حزب راست‌گرای (AFD) را دنبال می‌کرد، در مورد طرحی برای اخراج میلیون‌ها نفر از کشورش شنید: «هرگز فکر نمی‌کردم چنین ایده‌های غیرانسانی دوباره در آلمان محبوبیت پیدا کند. من فکر می‌کردم که از گذشته خود درس گرفته‌ایم.»

نظرسنجی‌های ملی در مورد محبوبیت حزب «آلترناتیور برای آلمان» یک تقسیم بندی مهم را پنهان می‌کند: «آلترناتیو برای آلمان» از برخی حمایت‌ها در ایالت‌های شرقی سابق آلمان که کمونیست و کمتر مرفه بودند برخوردار است.

علت محبوبیت حزب «آلترناتیو برای آلمان»

پس از سقوط کمونیسم در سال ۱۹۸۹ و اتحاد آلمان شرقی وغربی یک سال پس از آن، بسیاری از مردم در پنج ایالت شرقی آلمان نه تنها شغل خود، بلکه گذشته جمعی‌شان را از دست دادند و در سیستم سرمایه‌داری سرگردان و درمانده باقی ماندند.

خشم آن‌ها نسبت به تورم و مهمتر از همه افزایش مهاجرت باعث رشد «آلترناتیو برای آلمان» شده است. اتحادیه اروپا ۱.۱ میلیون درخواست پناهندگی را در سال ۲۰۲۳ دریافت کرد که بالاترین میزان از سال ۲۰۱۵ است. در این میان کشور آلمان بیشترین تعداد درخواست (بیش از ۳۰۰ هزار) را عمدتا از سوریه، افغانستان و ترکیه داشته است. این کشورهمچنین بیش از یک میلیون پناهجوی اوکراینی را که در اثر تهاجم روسیه آواره شده اند، پذیرفته است.

رأی دهندگان در آلمان و سراسر اروپا به طور فزاینده‌ای با رای خود به احزاب ناسیونالیست راست افراطی آن‌ها را قدرتمند می‌کنند، چرا که این احزاب قول به محدودیت مهاجرت و در برخی موارد محدودیت آزادی دموکراتیک مذهبی، آزادی بیان و حق اعتراض را داده‌اند. طرفداران این احزاب علاوه بر آلمان در فرانسه، ایتالیا، هلند و اتریش نیز تجمع کرده‌اند.

درس‌هایی از جنگ جهانی دوم

پس از سال ۱۹۴۵، شهروندان آلمانی غربی با این اصل بزرگ شدند که «دیگر نباید» دیکتاتوری در خاک آلمان وجود داشته باشد. رهبران آلمان غربی از اسرائیل بازدید کرده و از کشور‌های تحت اشغال نازی‌ها عذرخواهی کردند، در همین حال دانش‌آموزان مدرسه‌ای را نیز به بازدید اردوگاه‌های کار اجباری یا یادبود‌های هولوکاست بردند.

اما در شرق آلمان، جامعه‌ای که خود را ضد فاشیست معرفی می‌کرد، به جوانان آموختند که آن‌ها تنها نوادگان قربانیان نازی‌ها هستند و نه بیشتر!

سابین تونکه که در شرکت آب برلین کار می‌کند، در ایالت بایرن -که پیش از اتحاد دو آلمان در سال ۱۹۹۰ بخشی از آلمان غربی بوده است- بزرگ شده است. او با پدربزرگ و مادربزرگش که از نسل نازی‌ها بودند در مورد آنچه در دوران رایش سوم رخ داده صحبت نکرده است، اما در مدرسه درباره به قدرت رسیدن آدولف هیتلر و هولوکاست آموخته است.

از نظر وی امروزه راست افراطی نیز با سواستفاده از ترس مردم از تاکتیک‌های مشابهی برای جلب اعتماد و رای آن‌ها بهره می‌گیرد.

او می‌گوید: «من درک می‌کنم که بسیاری از مردم از بسیاری از این بحران‌ها همچون همه‌گیری کرونا، جنگ در اوکراین، مهاجران زیاد و تورم فرسوده شده و می‌ترسند که اوضاع بدتر شود، اما باید بدانند که راه حل‌هایی که «آلترناتیو برای آلمان» ارائه می‌دهد هیچ یک از این مشکلات را حل نمی‌کند.»

میزان محبوبیت «آلترناتیو برای آلمان» بر اساس نظرسنجی‌ها در میان جوانان

نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که «آلترناتیو برای آلمان» به عنوان برترین حزب در ایالت‌های شرقی زاکسن و تورینگن است که تقریباً ۳۵ درصد از حمایت‌ها را از آن خود دارد. هر دو ایالت در پاییز امسال، همراه با ایالت شرقی براندنبورگ، که انتظار می‌رود «آلترناتیو برای آلمان» نیز در آن به موفقیت‌های بزرگی دست یابد، انتخابات برگزار می‌کنند.

جذابیت «آلترناتیو برای آلمان» به ویژه در میان مردان و به طور فزاینده‌ای در میان رای دهندگان جوان بیشتر است.

در آخرین انتخابات ایالتی که در ماه اکتبر در هسن و بایرن برگزار شد، «آلترناتیو برای آلمان» دستاورد‌های قابل توجهی در میان رای دهندگان ۲۴ ساله و کمتر به دست آورد که کارشناسان آن را به ناامیدی رای دهندگان جوان از مهاجرت و حضور هوشمندانه این حزب در اینترنت نسبت دادند. حدود دو سوم رای دهندگان این حزب مرد هستند.

این حزب از ناامیدی عمیق رأی دهندگان از صدراعظم اولاف شولتس سود برده است. دولت او بیش از دو سال پیش با یک برنامه مترقی و مدرن به قدرت رسید، اما اکنون از نظر بسیاری ناکارآمد و ناتوان است.

افراط در افراط: شاخه حزب «آلترناتیو برای آلمان» در ایالت تورینگیا

شاخه‌ای از حزب آلترناتیو برای آلمان در ایالت تورینگیا به شدت رادیکال است و چهار سال پیش تحت نظارت رسمی سرویس اطلاعاتی داخلی به عنوان یک گروه «تندرو با عقاید ثابت شده دسته راستی» شناخته شد.

بیورن هوکه، رهبر حزب «آلترناتیو برای آلمان» در تورینگن، در زمان‌های مختلف از دیدگاه‌های تجدیدنظرطلبانه درباره گذشته آلمان نازی حمایت کرده است. در سال ۲۰۱۸، او بنای یادبود هولوکاست در برلین را «یادبود شرم» نامید و از آلمان خواست تا «چرخشی ۱۸۰ درجه‌ای» را به شیوه‌ای که یادآور گذشته‌اش باشد، انجام دهد.

کریستین واگنر، مورخ آلمانی و رئیس یادبود اردوگاه بوخن‌والت (Buchenwald) -اردوگاه کار اجباری در تورینگن، که در آن نازی‌ها بیش از ۵۶هزار نفر را کشتند- در این‌باره گفت: ««آلترناتیو برای آلمان» یک حزب ناسیونالیست است و ناسیونالیست‌ها می‌خواهند به تاریخ خود افتخار کنند، اما هرکسی که می‌خواهد به تاریخ آلمان افتخار کند، باید شرم جنایات نازی‌ها را به حداقل رسانده، کم اهمیت جلوه دهد یا حتی انکار کند.»

حملات به این اردوگاه کار اجباری سابق در ماه‌های اخیر به شدت افزایش یافته است. واگنر معتقد است که این به دلیل «شعار‌های تجدیدنظرطلبانه، یهودی‌ستیزانه و نژادپرستانه‌ای» است که توسط «آلترناتیو برای آلمان» ترویج می‌شود.

اوج اعتراض علیه راست‌های افراطی از ژانویه ۲۰۲۴

از ژانویه سال ۲۰۲۴، موجی از اعتراضات علیه راست‌های افراطی سراسر آلمان را فراگرفته است. آغازگر این اعتراضات گزارشی از گردهمایی افراط‌گرایان راست‌گرا بود که برای بحث درباره اخراج میلیون‌ها مهاجر، از جمله برخی با تابعیت آلمانی، گرد هم آمدند.

در این نشست اعضای «آلترناتیو برای آلمان» به همراه «مارتین زلنر» اتریشی که دارای عقایدی برای پیوند‌های نئونازی و محکوم به افراط گرایی خشونت‌آمیز است، حضور داشتند. این جلسه در ماه نوامبر شباهت وحشتناکی به کنفرانس وانزی داشت، زمانی که نازی‌ها با به اصطلاح «راه حل نهایی» موافقت کردند و در نهایت قتل ۶ میلیون یهودی رقم خورد. ملاقات اخیر درست مانند ملاقات مقامات ارشد نازی در زمستان ۱۹۴۲ بود، زمانی که نازی‌ها به طور مخفیانه در ویلایی در کنار دریاچه‌ای در خارج از برلین ملاقات کردند و اکنون جلسه «آلترناتیو برای آلمان» نیز به صورت مخفیانه در ویلایی نه چندان دور از پایتخت آلمان برگزار شد.

هفته به هفته، میلیون‌ها آلمانی برای تظاهرات شرکت کردند و در رویداد‌هایی مختلف با شعار‌هایی همچون «علیه نفرت» و «دفاع از دموکراسی» شرکت کردند. تظاهرات در شهر‌هایی مانند برلین، مونیخ، هامبورگ یا دوسلدورف صد‌ها هزار شرکت کننده را در یک زمان به خود جلب کرده است. تا حدی که مقامات مجبور شدند تا به برخی از راهپیمایی‌ها به دلیل نگرانی‌های ایمنی زودتر پایان دهند. مردم همچنین برای تظاهرات در شهر‌های کوچکتر شرکت کردند.

به گفته وزارت کشور آلمان، تاکنون بیش از ۲.۴ میلیون نفر به اعتراضات ضد «آلترناتیو برای آلمان» که از اواسط ژانویه آغاز شده است، پیوسته‌اند. سازمان دهندگان تظاهرات تخمین می‌زنند که بیش از ۳.۶ میلیون نفر در این تظاهرات شرکت کرده‌اند.

از منظر تونکه این شهروند آلمانی با عقاید ضد افراطگرایی «دولت باید راه حل‌هایی برای بحران مهاجرت بیابد، در غیر این صورت «آلترناتیو برای آلمان» به استفاده از این موضوع برای اهداف خود ادامه خواهد داد و حتی قدرتمندتر خواهد شد.»

انتخابات پارلمان اروپا

اگرچه موج‌های قبلی اعتراضات علیه جنبش ضد اسلامی و ضد مهاجرتی موسوم به «PEGIDA» سرانجام به پایان رسید، اما این جنبش به بزرگی جنبش ضد «آلترناتیو برای آلمان» که در حال ایجاد است نبود.

با این حال، علی رغم افزایش اعتراضات علیه این حزب راست افراطی، «آلترناتیو برای آلمان» در حال صعود است. نقطه عطف این صعود در ماه دسامبر و زمانی بود که نامزد آن برای اولین بار در شهر متوسط «پیرنا در ایالت زاکسن» در انتخابات شهرداری پیروز شد.

اکنون این حزب در نظر دارد تا انتخابات پارلمان اروپا در ماه ژوئن را برگزار کند. اگر معترضان «آلترناتیو برای آلمان» خواهان عقب راندن راست افراطی باشند، باید علاوه بر اعتراض با تعداد زیادی در پای صندوق‌های رای نیز حاضر شوند.