چیزهایی که درباره «پسر شجاع» نمی دانیم؛ از اسم واقعی پدر پسر شجاع تا خانم کوچولو و خرس قهوه‌ای

کارتون‌های بسیاری در دهه شصت از تلویزیون پخش می‌شدند که یکی از آنها «پسر شجاع» نام داشت.

 دهه شصت دوران بی تکراری است. پای جعبه جادو تازه به خانه ها باز شده بود و پخش برنامه های کودک برای کودکان جایگاه ویژه ای داشت. هرچند که تلویزیون ها اغلب سیاه و سفید بودند و زمان برنامه های کودک کم. اما هنوز طعم و مزه لذت بخش این کارتون ها زیر دندان کودکان دهه شصتی هست.

از جمله این کارتون ها که هنوز هم گاهی اوقات از تلویزیون پخش می شود، «پسر شجاع» است. داستان یک سگ آبی که با دوستان خود در یک دهکده زندگی می کند.

باز هم پای چشم بادامی ها درمیان است

این انیمیشن دو بعدی در سال 1973 میلادی اواخر دهه چهل شمسی در استودیو Knack ساخته شد و تا پایش به ایران باز شود، چند سالی طول کشید. جالب اینجاست که این کارتون نام اصلی اش دون چوک مونوگاتاری است و اولین‌بار در سال 1975 از کانال 12توکیو پخش شد و تا پایش به ایران برسد چند سالی از تولدش گذشته بود و اوایل دهه60 بالاخره روی آنتن رفت. این کارتون 26 قسمت داشت که هرکدام 40 دقیقه زمان داشت اما از آنجایی که تلویزیون ما هیچ‌وقت قسمت‌های ۴۰ دقیقه‌ای پخش نمی‌کرد تقریبا هر اپیزود آن با ممیزی در دو قسمت به مدت یک ربع از تلویزیون پخش می‌شد.

بالاخره اسم پدر پسر شجاع چه بود؟

طراحی اولیه شخصیت های کارتون پسر شجاع در بهار 1973 شکل گرفت و در نهایت پدر و پسر که شخصیت های اصلی کار بودند، طراحی شدند. پسر «دان چاک» و پدر چاک «دون ارسطو» نام گذاری شدند. برای کارتون هم نام «دوستان جنگلی زاوازاوا» انتخاب شد. در جنگل زواواوا که همان صحنه است، اتفاقات و حوادث مختلفی رخ می دهد و داستان های زیادی وجود دارد که چاک و دوستانش آن ها را حل می کنند.

پسر شجاع و پدرش در کنار رودخانه جابجاب در مرکز جنگل زاواوا زندگی می کنند. در نسخه ژاپنی خرس مهربون دایگو نام دارد. خانم کوچولو اسمش لارا است. یک خرگوش هم بود که نامش میمی است. اسم شیپورچی هم ترومپت نام دارد که احتمالا نام فارسی او هم برگرفته از همین موضوع است. روباه اسمش کانتور است و خرس قهوه ای هم clapperboard نام دارد.

جهانگردی پسر شجاع پیش از ورود به ایران

نام «پسر شجاع» را ایرانی ها روی این کارتون گذاشتند و شخصیت اصلی آن که یک سگ آبی بود گذاشتند. اما جالب است بدانید که این انیمه پیش از ورود به ایران و در دهه 80 میلادی در کشورهای عربی هم پخش شده بود و آنجا هم حسابی گرفته بود. البته آنها این کارتون را با دوبله و اسم «سنان» روانه آنتن تلویزیون‌هایشان کردند.

این انیمیشن برای اولین بار در خاورمیانه در سال 1982 از تلویزیون عراق و سپس در تلویزیون کویت و الجزایر در سال 1984 پخش شد.

شاید جالب باشد که بدانید، در دوبله عربی هم اسامی شخصیت ها کاملا تغییر یافته بود و در نسخه عربی نام پسر شجاع سنان نام داشت. پدر او رحمان نام دارد. به پزشک دهکده نعمان می گویند و خانم کوچولو نامش لالا است. برای خرس مهربون نام بنان را انتخاب کرده اند و شیپورچی نامش زبور است. روباه کوسه روباه و خرس قهوه ای فورفور نام دارد.

نام فرانسوی پسر شجاع و خانم کوچولو

پسر شجاع حتی در کانادا هم شهرت دارد و به زبان فرانسوی و با نام «بیور کوچولو» روانه آنتن شده است. این نمایش همچنین به زبان فرانسوی در کبک کانادا توسط Radio-Canada در دهه 1970 پخش شد.

از نکات قابل توجه این است که همان طور که در ایران نام پسر شجاع برای این سگ آبی انتخاب شده، در فرانسه هم نام های متفاوتی برای شخصیت های این انیمیشن انتخاب شده است.

به عنوان مثال نام جنگلی که آنها در آن زندگی می کنند، کلرفونتین نام دارد و به پسر شجاع، بیور کوچولو می گویند. نام خرس مهربون که دوست صمیمی پسر شجاع بود نیز، نانورس است. خانم کوچولو همبازی پسر شجاع و خرس مهربون نیز لی لی نام دارد.

همه کسانی که این کارتون را دیده اند می دانند که پسر شجاع یک پدر داشت که بیشتر اوقات خود را در خانه سپری می کرد. او اغلب پیپ می کشید، کتاب می خواند و به علوم طبیعی و نقاشی روی بوم علاقه مند بود. پدر پسر شجاع همسر خود را سالها قبل از دست داده بود و به تنهایی فرزندش را بزرگ می کرد.

جالب اینجاست که در دوبله فرانسوی هم این شخصیت که در نسخه ژاپنی دون ارسطو نام دارد، اسم خاصی ندارد و به نام آقای بیور شناخته می شود. البته مادر خرس مهربون هم با نام مادر نانورس و مادر خانم کوچولو هم با نام مادر لی لی شناخته می شوند. دکتر بز هم پزشک دهکده بود که در نسخه غیرفارسی با نام دکتر بوک شناخته می شود و 70 سال سن دارد.

بدمن هایی به نام های شیپورچی، خرس قهوه ای و روباه

اما همان طور که می دانید محوریت قصه پسر شجاع داستان هایی بود که در جنگل می گذشت و دردسرهایی که یک گرگ، روباه و خرس برای او ایجاد می کردند. ما در نسخه فارسی آنها را به نام های شیپورچی، روباه و خرس قهوه ای می شناختیم.

اما جالب است که بدانیم در دوبله فرانسوی نام شیپورچی، گرو است. او باهوش ترین عضو این گروه است و اغلب ایده هایی برای خنثی کردن نقشه های بیور کوچولو یا اخاذی غذا از ساکنان جنگل کلرفونتین یا حتی ایجاد اختلاف به منظور از بین بردن رقیبش مطرح می کند.

بد نیست بدانیم که خرس قهوه ای هم که در کارتون می بینیم، اصلا خرس نیست! او یک گورکن است که لوردود نام دارد و خدمتکار گرو یا همان شیپورچی است. اسم روباه هم فاینود است.

موسیقی متن جذاب این کارتون ساخته هیروشی یامازاکی بود که البته ترانه روی تیتراژش برای پخش از تلویزیون حذف شد.

دوبله ای که به سریال جان داد

این سریال را غلامعلی افشاریه در اوایل دهه شصت خورشیدی برای شبکه اول سیما دوبله کرد.

صداپیشگان نقش پسرشجاع، نادره سالاری و مهوش افشاری بودند. ناهید امیریان به جای خرس مهربون و مهین برزویی به جای خانم کوچولو صحبت می‌کردند. از بین دوبلورها صدای پرویز نارنجی‌ها برای نقش دکتر (بز)، اصغر افضلی برای نقش روباه و جواد پزشکیان برای نقش خرس قهوه‌ای مشهور شدند.

افشاری: برای دوبله پسر شجاع حالت فکم را تغییر می دادم

مهوش افشاری در گفت و گویی درباره دوبله کارتون پسر شجاع گفته است: من اول خرس مهربون را می‌گفتم و بعد از آن‌که برای خانم سالارپور سفری پیش آمد، دوبله پسر شجاع را هم بعد از چند جلسه اول به عهده گرفتم. به همین دلیل آن پدر گفتن معروف را هم در همان قسمت‌های اول خانم سالارپور عنوان کرده بود و در ادامه من سعی کردم آن را طوری پیش ببرم که کسی متوجه تغییر صدای او نشود. به همین خاطر همان تیپ را ادامه دادم. آن‌موقع‌ها ما سعی می‌کردیم برای هر شخصیتی تیپ ویژه‌ای بسازیم، موضوعی که همیشه به بچه‌هایی که با آن‌ها کار می‌کنم، توصیه می‌کنم. مثلا ما برای نقش خرگوش یا همان خرس‌ها و پسر شجاع حالت فک‌مان را تغییر می‌دادیم و دندان‌های‌مان را جلوتر می‌آوردیم. همین باعث می‌شد که آن فرم پدر گفتن شکل بگیرد و برای خیلی‌ها جالب باشد. در زمان صداپیشگی این شخصیت و برخی دیگر از کارها، آن‌قدر تیپ ویژه‌ای برای آن ساخته بودم که اغلب مردم با صدای عادی هم نمی‌توانستند حدس بزنند که من مثلا پسر شجاع هستم. ما شنبه‌ها برای این مجموعه کار می‌کردیم و به یاد دارم که آقای افشار مدیر دوبلاژ بودند. از آن جا که تعداد زیادی در استودیو جمع می‌شدیم یادم است که فضای شادی داشتیم و خیلی شوخی می‌کردیم و خوش‌حال بودیم. همین پشت صحنه و حس و حال خوبی که وجود داشت هم باعث می‌شد که هر کس نقشش را با بیشترین انرژی ایفا کند.

تورج نصر: شیطنت های شیپورچی همچنان ادامه دارد

تورج نصر دوبلور شیپورچی نیز در مصاحبه ای راجع به دوبله کارتون پسر شجاع عنوان کرده است: اگر بخواهم برای شیپورچی اسم بگذارم به آن تورج نصر می‌گفتم، چون او بچگی من است. زمانی که بیشتر از پنج بار مدرسه عوض کردم و هر بار با مادرم پرونده به دست به دنبال جای تازه‌ای بودیم. این شیطنت‌ها همچنان ادامه دارد، برای همین اغلب نقش‌های پرشیطنت به من پیشنهاد داده می‌شود. در مورد این مجموعه خاطرات زیادی وجود دارد که در آن لحظه خیلی جالب بود، اما با گذر زمان قدیمی شده و تعریفش لطف چندانی ندارد. با این حال به گفته او فضای شاد پشت صحنه باعث می‌شد تا گذشت زمان را حس نکنند و این اتفاقی بود که در کمتر کاری رخ می‌داد.

منبع: ایرنا