افزایش قابل توجه مصرف مواد مخدر، دغدغه جدید حاکمان ریاض / آیا میزان اعتیاد در عربستان، با اصلاحات اجتماعی بن سلمان ارتباط دارد؟

فارین پالیسی در مطلبی به قلم نوشته انچال وهرا نوشت: سه کشف متوالی مواد مخدر در یک ماه گذشته، گستره مشکل مواد مخدر عربستان سعودی را آشکار کرده است. ابتدا، در اقدامی نادر از همکاری، دولت سوریه بیش از ۵۰۰ کیلوگرم آمفتامین اعتیادآور معروف به کاپتاگون را که در یک محموله ماکارونی به مقصد ریاض، پایتخت عربستان سعودی مخفی شده بود، مصادره کرد. چند روز بعد مقامات سعودی بیش از ۳۰ میلیون قرص از این ماده مسکر را که در هل وارداتی پنهان شده بود، کشف و ضبط کردند. سپس، در اواسط دسامبر، نیرو‌های امنیت داخلی لبنان تلاشی برای قاچاق چهار میلیون قرص کاپتاگون به ریاض از طریق اردن را، این بار در کیسه‌های قهوه، خنثی کردند.

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: استفاده از کاپتاگون در داخل عربستان سعودی به یک امر عادی تبدیل شده است. تحقیقات نشان می‌دهد که این قرص‌ها با اندازه کوچک و ساخت آسان در سوریه و لبنان با تقاضای عربستان به صورت انبوه تولید می‌شوند. عربستان سعودی به بازاری پرسود برای قاچاقچیان مواد مخدر تبدیل شده و به عنوان پایتخت مصرف مواد مخدر در منطقه ظهور کرده است.

کاپتاگون نمود خشم جدید در ثروتمندترین ملت عرب است. این ماده شما را بیدار و سرخوش نگه می‌دارد، اما خطراتی به لحاظ سلامتی برای افراد دارد. بر اساس گزارش دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد، بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ بیش از نیمی از کل کاپتاگون ضبط شده در خاورمیانه در عربستان سعودی بوده است.

این ماده اولین بار در طول بحران سوریه در منطقه محبوب شد. ... همین سال گذشته، ارزش قرص‌های کشف شده که منشا آن سوریه بود، ۳.۴۶ میلیارد دلار برآورد شد. در مقابل، در سال ۲۰۱۹ مجموع صادرات سوریه و لبنان کمتر از ۵ میلیارد دلار بود.

تقاضای کاپتاگون در عربستان سعودی، کشوری که مکان‌های کمی برای تفریح دارد، چند برابر شده است. اما جذابیت فزاینده‌ی این ماده‌ی مخذر باعث کاهش تقاضا برای ماری جوانا و خات نشده است. ماری جوانا از مسیر‌های متعددی به عربستان می‌آید. مثلاً از افغانستان... این ماده از لبنان و سوریه نیز اغلب از طریق اردن به عربستان می‌رسد. اخیراً ماری جوانا از طریق یمن وارد می‌شود و خات هم تقریباً به طور کامل از یمن می‌آید.

با این حال، کاپتاگون اولین بار در آلمان برای درمان افسردگی تولید شد. در دهه ۱۹۸۰ زمانی که پزشکان به این نتیجه رسیدند که معایب اعتیاد آور بودن آن بیشتر از مزایای آن است، ممنوع شد. در ابتدا، باند‌های تبهکار در بلغارستان و ترکیه به تولید مواد مخدر ادامه دادند. در نهایت این ماده راه خود را به دره بقاع لبنان و سوریه پیدا کرد. اکنون از طریق اردن و مصر به ریاض می‌رسد.

دولت سعودی می‌ترسد که این مواد مخدر به شبه نظامیان و کسانی که آن‌ها را شبکه‌های تروریستی می‌داند، کمک مالی کند. ...

اکثر مصرف کنندگان مواد مخدر سعودی در گروه سنی ۱۲ تا ۲۲ سال قرار دارند و ۴۰ درصد از معتادان سعودی از کاپتاگون استفاده می‌کنند.

ریاض با ممنوعیت واردات محصولات کشاورزی از لبنان و تهدید به ادامه انزوای سوریه ... از فشار دیپلماتیک برای مبارزه با واردات این ماده مخدر استفاده می‌کند. اما مبارزه بزرگتر داخلی است. حال سوال اینجاست که چگونه ریاض می‌تواند تقاضای مواد مخدر را در جامعه‌ای کاهش دهد که امکانات کمی برای سرگرمی دارد و قوانین اجتماعی سختگیرانه‌ای را بر جوانان تحمیل می‌کند؟

برخی از محققان بر این باورند که محدودیت‌های اجتماعی عامل اصلی مصرف مواد مخدر در عربستان سعودی است. آنان از تغییراتی که توسط ولیعهد محمد بن سلمان به وجود آمده استقبال می‌کنند. آن‌ها می‌گویند که با باز شدن سالن‌های فیلم بیشتر که امکان حضور مختلط زن و مرد در آن وجود دارد، وابستگی به مواد مخدر کاهش می‌یابد. برخی دیگر دیدگاهی کاملاً مخالف دارند و پیشنهاد می‌کنند که تغییرات اجتماعی، مانند اجازه به زنان برای رانندگی و کنسرت‌های موسیقی، باعث تضاد فرهنگی شده که پیامد‌های ناخواسته‌ای از جمله افزایش مصرف مواد مخدر داشته است. آن‌ها معتقدند که با دور شدن جوانان سعودی از سبک زندگی اسلامی و گرایش به فرهنگ غربی که مصرف مواد مخدر را ترویج و اثرات لذت‌بخش آن را بزرگ‌نمایی می‌کند، سوء مصرف مواد افزایش می‌یابد.

اما داده‌ها حاکی از آن است که مصرف مواد مخدر قبل از انجام اصلاحات اجتماعی نیز در عربستان بیداد می‌کرد. دسترسی آسان به مواد مخدر، عدم شفافیت در مورد آنچه اسلام به طور قطعی در مورد این مسکرات می‌گوید و کمبود راه‌های سرگرمی بی شک بر این مشکل افزوده است.

رائد ۲۸ ساله، یک عرب است که در عربستان سعودی تحصیل کرده و منتظر تمدید اقامت خود است. او به شرط ناشناس ماندن با فارین پالیسی صحبت کرد و گفت: ما مواد مخدر مصرف می‌کردیم. این تنها کاری بود که می‌توانستیم انجام دهیم. ما به لحاظ ذهنی خسته شده بودیم. ما نمی‌توانستیم با دختر‌ها صحبت کنیم، یا به سینما برویم، یا برای نوشیدن آبجو به میخانه برویم. ما فقط اجازه داشتیم در استارباکس قهوه بخوریم، رانندگی کنیم و به رستوران‌های یک مرکز خرید برویم، البته به این مراکز هم به عنوان یک مرد مجرد نمی‌توانستیم برویم و باید متاهل می‌بودیم.

مجازات قاچاق مواد مخدر در عربستان سعودی اعدام است، اما در بیشتر موارد مقامات تصمیم می‌گیرند که به تنبیهات کمتر بسنده کنند. پذیرش فرهنگی خات و حشیش به حدی است که بسیاری از جوانان سعودی فکر می‌کنند مواد مخدر در اسلام قابل قبول است.

اطلاع رسانی به مردم در مورد اثرات مضر مواد مخدر در حال حاضر چالشی سخت برای مقامات سعودی است. حتی سخت‌تر از آن مبارزه با قبایلی است که در ازای تسهیل عبور و مرور و توزیع مواد مخدر پول زیادی به دست می‌آورند.

قاچاقچی‌ها هم باهوش‌تر شده اند. به عنوان مثال، از زمانی که سعودی‌ها واردات محصولات کشاورزی از لبنان را ممنوع کردند، تولیدکنندگان کاپتاگون مخفیگاه‌های مبتکرانه‌ای پیدا کردند. آن‌ها این قرص‌ها را داخل مبلمان و حتی پمپ‌های آب پنهان می‌کنند.

رائد گفت که صرف نظر از فشار‌های اجتماعی و قانونی، شاید هرگز نتوان مواد مخدر را به طور کامل حذف کرد. او تصور می‌کند که اگر جامعه عربستان باز شود، مصرف کاهش می‌یابد. او می‌گوید: من در حال حاضر در لبنان مستقر هستم، جایی که بیشتر مواد مخدری که سعودی‌ها مصرف می‌کنند احتمالاً از آنجا می‌آید، اما مجبور نیستم اینجا مواد مخدر مصرف کنم، زیرا زندگی سرگرم کننده است.