پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) :
سرویس تاریخ «انتخاب»؛ صبح با کمال کسالت برخاستم. میرزا محمدعلیخان آمد. قدری با او صحبت کردم و رفتم به هوتل موریس. هربت در روزنامه «تان» مقالهای نوشته که خیلی در معنی بدگویی از نصرتالدوله [وزیر خارجه] است، برای ایران هم خوب نیست؛ اگرچه به عنوان دلسوزی است. عدوات هربت با نصرتالدوله به واسطه خصوصیت با ممتازالسلطنه و مخصوصا مخالفت و ضدیتی که با انگلیسها دارد گاهی اوقات برای ما مضر هم میشود.
باری ناهار با انتظامالملک و میرزا حسینخان در براسری خوردیم و برگشتیم به هوتل موریس. وثوقالدوله [رئیسالوزرا] تلگرافی مکشوفا به نصرتالدوله کرده که تلگراف بیسیم به مسکو بکند، و خوب فکری کرده و همین خیال را ما هم کرده بودیم. دیروز استمداد از مجمع ملل هم کردیم. امروز نصرتالدوله کاغذی به پالئولوگ به عنوان گله و خصوصیت نوشت. یک ابلاغیه هم به روزنامهها داد در رد مطالب و بیانات هربت که اصرار دارد بگوید ایران تحت حمایت انگلیس است و حتی اینکه حق مراجعه به مجمع ملل هم ندارد.
خلاصه بعضی میگویند این اقدام بلشویکها نتیجهاش تغییر کابینه است. به عقیده من اگر همین باشد که مسئلهای نیست و من میترسم از این خیلی بیشتر اثرها داشته باشد و حتی اگر همین قدر موثر شود که دولت ایران در مذاکره و مصالحه با بلشویکها ناچار شود یک اندازه دست انگلیسها را از ایران کوتاه کند و انگلیسها هم تمکین کنند باز این نتیجه خوبی است و خوشوقت باید باشیم، اما من میترسم به این هم اکتفا نشود و امپریالیسم روسی که صورت بلشویسم گرفته به ضمیمه فتنهجویی عناصر داخلی به کلی ایران را میدان انقلاب و هرج و مرج کند و نعوذ بالله که چه خواهد شد. بیم آن است که به کلی اساس دولت و ملیت ما متزلزل و مملکت متلاشی شود. بلشویک از یک طرف، عثمانی از طرف دیگر، طمع خرخری آذربایجانیهای قفقاز هم که هست، کردها هم که نغمات دارند، از کجا افغان هم به طمع نیفتد و در ایران هیچکس نیست که بتواند مردم را جمعآوری کند.
خلاصه شب با انتظامالملک در هتل ساووا شام خورده به سراغ میرزا محمدخان و میرزا محمدعلیخان رفتیم و نیافتیم.
منبع: یادداشتهای روزانه محمدعلی فروغی، به کوشش محمدافشین وفایی و پژمان فیروزبخش، تهران: بنیاد موقوفات دکتر افشار و سخن، چاپ هفتم، صص ۳۸۵ و ۳۸۶.