گزارشی از دائمی شدن جریان برق در تهران ۸۳ سال پیش؛ نعمتی که دو روز است از پایتخت‌نشینان دریغ می‌شود!

سرویس تاریخ «انتخاب»؛ روزنامه اطلاعات در تاریخ یکم خرداد ۱۳۱۷ طی گزارشی از دائمی شدن جریان برق در تهران خبر دارد، نعمتی که حالا دو روز است از پایتخت‌نشینان دریغ می‌شود. مشروح این گزارش را در پی می‌خوانید:

کشیدن سیم‌های زیرزمینی (کابل) برای روشنایی شهر به پایان رسیده است و همین که تیر‌های سیمانی که چندین هزار از آن سفارش داده شده است متدرجا تحویل گردید، به تدریج آن‌ها را نصب نموده و روشنایی خیابان‌های پایتخت از کارخانه برق تهران تامین می‌گردد چنان‌چه فعلا نیز خیابان‌های بخش شمال غرب و غرب و یک قسمت از خیابان‌های شمالی و خیابان سپه نیز به واسطه تیر‌های سیانی و سیم کابل چراغ‌هایش روشن می‌شود و به این ترتیب یک بر صد بر زیبایی پایتخت هنگام شب افزوده خواهد شد. به علاوه این‌که هیچ‌گونه وقفه و تعطیلی تا هنگام صبح برای روشن بودن چراغ‌ها در میان نخواهد بود. در همان حال که شهرداری تهران سفارش ساختمان چندین هزار تیر سیمانی نظیر آنچه را که تاکنون در نقاط نام‌برده نصب نوده، داده و متدرجا تحویل گرفته و نصب می‌شود در عین حال برای سیم‌کشی هوایی نیز اقدام لازم شده و در بخش‌های مختلف اقدام به سیم‌کشی و تشکیل شبکه‌های هوایی داده شده است.
سیم‌های هوایی یا شبکه‌های مزبور را طوری ترتیب داده‌اند که هر وقت مقتضی باشد می‌توانند آن‌ها را تبدیل به شبکه‌های زمینی بنمایند. این سیم‌های هوایی مخصوص برای کوچه‌ها و محل‌هایی است که سیم زیرزمینی به واسطه موقعیت محلی نمی‌توانسته از آن‌جا عبور داده شده باشد. سیم‌های زمینی همین که به یک نقطه‌ای منتهی گردیده که دیگر عبور آن از زیر زمین امکان‌پذیر نبوده از همان نقطه اقدام به سیم‌کشی هوایی شده است؛ بنابراین هروقت آن نقطه برای عبور سیم زمینی (کابل) وضع مناسبی پیدا کرد سیم هوایی را تبدیل به سیم زمینی می‌نمایند و به این ترتیب شبکه‌های سیم هوایی تبدیل به شبکه‌های زمینی (کابل) می‌گردد.
یکی دیگر از خصوصیات سیم‌کشی و تامین روشنایی شهر موضوع نصب دستگاه‌های تقسیم قوه (ترانسفورماتور) است. از این نوع دستگاه‌های تقسیم برق ۲۴ دستگاه در ۲۴ نقطه مختلف شهر نصب گردیده است. به واسطه دستگاه‌های مزبور قوه برق از کارخانه گرفته شده و به اندازه احتیاج آن نقطه که یکی از این دستگاه‌ها در آن‌جا نصب می‌باشد تقسیم می‌گردد. فایده این ترتیب و تقسیم قوه این است که همیشه برای هر نقطه از نقاط ۲۴ گانه به اندازه احتیاج قوه برق داده شده و چراغ‌ها دارای روشنایی کافی و یک‌نواخت هستند به عکس سابق که در یک کوچه دیگر چراغ‌ها آن‌قدر کم‌نور بود که مانند شعله ضعیف کبریت به نظر می‌آمد.
فایده عمده و مهم دیگر این دستگاه‌ها این است که اگر احیانا حریقی به واسطه برق حادث گردد حریق را در نقطه معینی محدود و محصور نموده و از خطر‌های بزرگ و عمده آن جلوگیری می‌کند، زیرا مرکز تقسیم قوه از دستگاه‌های مزبور می‌باشد، همین که اتفاقا در یک نقطه حریقی به واسطه جریان برق حادث گردید، فورا جریان برق را قطع نموده از سرایت آن به نقاط دیگری جلوگیری می‌شود، در صورتی که هرگاه دستگاه‌های مزبور نباشد، در صورت وقوع چنین حادثه‌ای خطر فوق‌العاده خواهد بود و باز برای این‌که کاملا مراقبت شده باشد هر یک از دستگاه‌های تقسیم قوه دارای یک نفر مامور مراقب است که پیوسته مراقب جریان تقسیم قوه به سیم‌های مربوطه به همان نقطه می‌باشد.
به طوری که شهرداری آگهی داده است جریان برق دائمی و کارخانه ۲۴ ساعت دایر است و بنابراین در تمام مدت شبانه‌روز می‌توان از جریان برق استفاده کرد، و بهای هر کیلوواتی را نیز در ساعت ۲ ریال تعیین کرده‌اند. دائمی بودن جریان برق خیلی کمک به امور زندگانی مخصوصا در آینده خواهند نمود. امروز می‌توان از جریان دائمی برق در روز‌های تابستان برای بادبزن برقی استفاده کرد و شاید بعضی از بنگاه‌های صنعتی از آن استفاده کنند و لیکن با ترقی و پیشرفتی که در تمام شئون زندگانی و اوضاع اجتماعی مشهود است دیری نخواهد کشید که پخت و پز و گرم کردن اتاق‌ها در زمستان و روشنایی و امور دیگر زندگی به وسیله برق انجام می‌شود. در واقع ما در عصر برق زیست می‌کنیم اگر قسمتی از زندگانی انسان متمدن بر پایه آهن و فولاد استوار گردیده و عصر آهن را به وجود آورده است بدون شک قسمت عمده دیگر آن امروز بر بنیان برق استوار می‌باشد.
امروز قوه برق به قدری در زندگی انسان نفوذ پیدا کرده است که تصور عدم وجود آن باعث وحشت انسان متمدن می‌شود. چه، برق هم مانند آب و هوا و غذا جزو ضروریات حیات اجتماعی بشر شده است و تاسیس کارخانه برق تهران و اقدام سریعی که برای تامین روشنایی پایتخت شده از جمله آرزوی ساکنین تهران بود و اینک وضع روشنایی شهر از آن صورت سابق بیرون آمده و مناسب با شئون پایتخت کشور شاهنشاهی گردیده است.