معنای اظهارات روحانی درمورد امکان «بازگشت تدریجی» امریکا و ایران به تعهدات برجام / تهران پس از توقف اجرای پروتکل الحاقی با چه شرایطی مواجه می‌شود؟

مدیر کل سابق خاورمیانه وزارت خارجه تاکید بر این مساله دارد که باتوجه به شرایط خطیر فعلی، ایران و طرفین برجام بهتر است هرچه زودتر به توافق برسند.

قاسم محبعلی در گفت‌وگو با «انتخاب» با اشاره به اظهارات امروز حسن روحانی درباره بازگشت تدریجی واشنگتن و تهران به برجام، گفت: واقعیت این است که دیپلماسی مانند یک کوه یخ است که همیشه اتفاقات جاری دیده نشده و در نهایت آن چیزی به چشم می‌آید که از آب بیرون آمده باشد. امروز نیز ایران این مواضع را بعد از رایزنی که قطری‌ها و سوییسی‌ها با مقامات ایرانی داشتند، مطرح کردند. احتمالا در این میان هم برخی کشورها به صورت علنی و غیرعلنی با ایران مجددا مذاکره و رایزنی خواهند کرد و مجموع این رایزنی‌ها ایران را به این موضع‌گیری مجاب کرده است.

مدیر کل سابق خاورمیانه وزارت خارجه همچنین در پاسخ به این پرسش که سفر قریب الوقوع مدیرکل آژانس بین‌المللی چقدر در تغییر تصمیمات و مواضع ایران درباره برجام موثر خواهد بود و هدف از این سفر چیست، تصریح کرد: این سفر در واکنش به اظهارات مقامات ایران و طرح مجلس درباره تعلیق احتمالی پروتکل الحاقی در دستور کار قرار گرفته است. ما باید به این مساله توجه داشته باشیم که خروج از پروتکل الحاقی به عنوان یکی از الزامات و تعهدات اصلی ایران در برجام مصداق خروج ایران از برجام خواهد بود. ایران باید طی 8 سال پروتکل الحاقی را تا سال 2023 اجرا کند. بنابراین مدیرکل آژانس در این سفر قطعا درباره این موضوع صحبت خواهد کرد.

وی افزود: اگر تصمیم و اراده ایران بر خروج از پروتکل الحاقی باشد، قطعا آژانس این موضوع را به شورای حکام و امنیت گزارش خواهد کرد و این در حالی است که برای ادامه برجام باید قطعنامه جدیدی صادر شود. بنابراین، صدور گزارش از سوی آژانس به این دو شورا مبنی بر تعلیق پروتکل الحاقی توسط ایران، ممکن است باعث شود قطعنامه برجام کنار گذاشته شود و دوباره 6 قطعنامه سابق علیه ایران فعال شود.

محبعلی در پاسخ به این پرسش که موضوع تعلیق پروتکل الحاقی از سوی ایران بیشتر ماهیت تهدیدی و فشار برای چانه‌زنی با 1+5 دارد یا یک رویکرد و تصمیم قطعی از سوی ایران در قبال برجام خواهد بود، گفت: ما امیدواریم که این موضوع برای چانه‌زنی و امتیازگیری از طرف مقابل در برجام باشد و این مساله تا قبل از سوم یا پنجم اسفند به توافق طرفین رسیده و موضوع حل و فصل شود و کار به اجرای مصوبه و طرح خطرناک مجلس درباره برجام و تبعات خروج از برجام نرسد.

مدیر کل سابق خاورمیانه وزارت خارجه در پاسخ به این پرسش که از تنفس 2 روزه ایران برای تعلیق احتمالی پروتکل الحاقی چه برداشتی می‌توان داشت، گفت: به هرحال ایران اعلام کرده که اگر طرف مقابل تحریم‌ها را لغو نکند و به تعهدات برجامی برنگردد سوم یا پنجم اسفند پروتکل الحاقی را به حالت تعلیق درآورده و از آن خارج می‌شود. 48 ساعت فاصله زمانی خیلی مهمی نیست ولی اگر مساله و بحث خودمان را ناظر بر منافع ملی قرار بدهیم و روی آن اهتمام داشته باشیم، قطعا هر ساعت و دقیقه هم مهم خواهد بود و باید هرچه زودتر این مساله با توافق طرفین حل و فصل شود.

وی همچنین در پاسخ به پرسشی در مورد اینکه چین اخیرا پیشنهادی برای احیای برجام مطرح کرده که مورد استقبال روسیه قرار گرفته و ظاهرا در همین راستا، آقای رابرت مالی با چین مذاکراتی انجام داده است، گفت: این رویه نشان‌دهنده آن است که همه طرفین برجام بر روی بازگشت ایران به برجام اتفاق نظر دارند. البته احتمال دارد که چین و روسیه با دیگر اعضای گروه 1+5 بر سر نحوه برخورد با ایران اختلاف نظراتی داشته باشند ولی آنان روی 2 اصل، یکی عدم دستیابی کشور جدید به سلاح هسته‌ای و دیگری حفظ امنیت اسراییل اتفاق نظر دارند.

محبعلی ادامه داد: پرونده هسته‌ای ایران از جمله مواردی است که با هر دو اصل مورد توافق اعضا، درگیر است. بنابراین اعضا تلاش دارند که برجام را به نحوی با بازگشت ایران به تعهدات برجامی در مسیر احیا و اجرای آن قرار بدهند.

مدیر کل سابق خاورمیانه وزارت خارجه  با اشاره به اهمیت بحث پروتکل الحاقی گفت: مساله پروتکل الحاقی کاملا واضح و مشخص است و بندها و مواردی درباره نحوه اجرای آن توسط ایران، در برجام از سوی 1+5 قید شده است. بنابراین ایران برای اجرای پروتکل الحاقی می‌بایست تمامی موارد آن را به صورت کامل اجرا کند.

وی ادامه داد: اگر ایران در اجرای هرکدام از موارد پروتکل الحاقی، تعهدات خودش را نادیده بگیرد برای طرف مقابل نقض برجام محسوب می‌شود. شاید از نظر ایران برداشت‌های دیگری درباره پروتکل الحاقی مطرح باشد ولی معیار سنجش درباره این مساله نظرات طرف مقابل است. آنان هستند که باید این موضوع را تایید کنند. در واقع آژانس بین المللی اگر نتواند از طریق تعهدات ایران در بحث پروتکل الحاقی به صحت برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران اعتماد و اطمینان پیدا کند و به این نتیجه نرسد که فعالیت ایران کاملا صلح‌آمیز است یا اگر کمترین سوالی درباره نحوه فعالیت هسته‌ای ایران برایش ایجاد شود، ایران از نظر اعضا متهم به نقض برجام خواهد بود. چراکه تمام فعالیت هسته‌ای ایران باید تحت نظارت آژانس باشد و غیر از این را طرف مقابل نمی‌پذیرد.