لچز: "حرص مقام" مانع اقرار به اشتباه و عذرخواهی مسئولان است
به گزارش خبرنگار مهر، انسانی موجودی اجتماعی و دارای تعاملات اجتماعی با
همنوعان خود است. امروزه در دنیایی زندگی می‌کنیم که ناگزیر از ارتباط و
برخورد با دیگران هستیم و مسلما در زندگی امروزی هیچ کس نمی‌تواند بدون کمک
و یاری دیگران نیازهای خود را برطرف کند. در عصر حاضر ارتباط با مردم و
جلب رضایت آنها از جایگاه مهمی برخوردار است.
این پرسش مطرح است که چرا در برخی فرهنگها عذرخواهی کردن در مقابل
اشتباهات و خطاها امری رایج است ولی در برخی فرهنگها این موضوع نهادینه
نیست.
دکتر جان لچز استاد فلسفه دانشگاه وندربیلت آمریکا در مورد اینکه چرا در
برخی فرهنگها و کشورها عذرخواهی به عنوان یک فرهنگ به ویژه نزد مسئولان در
مواقع بروز اشتباه نهادینه نشده است به خبرنگار مهر گفت: در برخی کشورها
مسئولان وقتی دچار اشتباهی می‌شوند در کمال صداقت از مردم عذرخواهی
می‌کنند. در برخی فرهنگها و کشورها نیز دلایلی وجود دارد که مسئولان را از
انجام عذرخواهی باز می‌دارد.
مؤلف "ارتباط فلسفه با زندگی" تأکید کرد: در کشورهایی که مسئولان نگرانی و
ترس از پست و مقام خود را دارند فرهنگ عذرخواهی وجود ندارد. در این کشورها
مسئولان به سبب اینکه جایگاه و مناصب خود را از دست ندهند از اقرا به
اشتباه و عذرخواهی طفره می‌روند.
وی یادآور شد: مسلماً در چنین کشورهایی نهادها و سازمانهای نظارتی نیز
عملکرد درستی ندارند و هزینه عدم عذرخواهی و اقرار به اشتباه را نزد
مسئولان پائین می‌آورند.
لچز در ادامه تأکید کرد: تا زمانیکه عواقب و نتایج سوء حاصل از اشتباه
مورد توجه نهادها و سازمانهای نظارتی قرار نگیرد مسئولان فرهنگ عذرخواهی را
در خود نهادینه نخواهند کرد.
مؤلف "ذهن و فلسفه" تصریح کرد: عذرخواهی مسئولان از مردم در مواقعی که
دچار اشتباه می‌شوند در مرحله اول به صورت زبانی و کلامی می‌تواند باشد. به
عبارت دیگر گاهی تنها عذرخواهی زبانی و کلامی برای اقرار به اشتباه کفایت
می‌کند.
وی یادآور شد: اما در برخی مواقع اقرار زبانی به اشتباه کفایت نمی‌کند و پاسخگویی به نهادهای ذیصلاح باید مورد توجه باشد.
این فیلسوف تکنولوژی در پایان یادآور شد: ولی همین اقرار زبانی و کلامی به
اشتباه نیز به دلایلی که به برخی از آنها اشاره شد در برخی کشورها برای
مسئولان و مقامات امری جا نیفتاده است.
سیم: عذرخواهی غرب در خصوص استعمارگری از روی صداقت نیست
دکتر استوارت سیم استاد دانشگاه نورث آمبریا در نیوکاسل انگلستان در مورد
این موضوع تصریح کرد: در برخی کشورها از جمله انگلستان گاهی مردم و مسئولان
برای مسائل کوچک و کم اهمیت عذرخواهی می‌کنند.
وی افزود: اما در همین کشورها برای کارهای بزرگتر و مسائلی که تبعات وسیع
تری برای افراد دارد شاهد عذرخواهی نیستیم. برای نمونه در تصادفات رانندگی و
یا حتی وقتی صدمه جسمی به افراد وارد می‌شود ما شاهد این فرهنگ عذرخواهی
نیستیم.
مؤلف "دیکشنری لیوتار" تصریح کرد: از اینرو به طور کلی در غرب به مانند
آنچه در کشوری مانند ژاپن مشاهده می شود فرهنگ عذرخواهی، فرهنگی رایج نیست.
وی تأکید کرد: در برخی از کشورهای استعمارگر شاهد عذرخواهی به سبب استعمار
در دوران گذشته بوده‌ایم. برای نمونه انگلستان چندین بار به سبب
استعمارگری در گذشته از ملتهای تحت استعمار عذرخواهی کرده است.
این فیلسوف سیاسی معاصر یادآور شد: اما پرسش این است که چنین عذرخواهی
ساده چه سود و منفعتی برای کشورهایی که سالها تحت استعمار بوده و عواقب
استعمار هنوز هم گریبانگیر آنها بوده است و از عوامل توسعه نیافتگی آنهاست،
دارد.
وی افزود: در واقع باید توجه داشت که عذرخواهی برای چنین اقداماتی منجر به
بهبود وضعیت و شرایط اجتماعی و بهبود زندگی آنها نشده است.
سیم تصریح کرد: آنچه باید به آن توجه داشت این است که چه نیاتی در پس این
عذرخواهی وجود دارد! آیا عذرخواهی از اقدامات استعماری صرفاً برای سبب جلب
توجه افکار داخلی و بین‌المللی نیست؟!
این فیلسوف سیاسی معاصر تأکید کرد: اقدامات بعدی این کشورها نیز نشان
می‌دهد که عذرخواهی به سبب اقدامات استعماری چندان از روی صداقت نیست. چرا
که همان کارها در سطحی دیگر از سوی این کشورها انجام می شود.
استاد دانشگاه نورث آمبریا تصریح کرد: مسئولان در کشورهای غربی به سبب
برخی اقدامات اشتباه ممکن است عذرخواهی کنند. اما پرسش این است که این
عذرخواهی تا میزان از سوی مردم مورد پذیرش قرار می‌گیرد و تا چه اندازه می
تواند جبران خسارات وارده به آنها باشد.
سیم در پایان یادآور شد: همچنین این پرسش مطرح است که آیا برای هر عمل اشتباهی صرفاً عذرخواهی ساده کفایت می کند؟!
دیویسون: "آموزش" رکن مهم فرهنگ‌سازی اقرار به اشتباه است
دکتر اسکات دیویسون استاد فلسفه دانشگاه ایالتی مورهد در کنتاکی آمریکا در
این خصوص معتقد است: این پرسشی است که دلایل بنیادی برای پاسخ به آن وجود
دارد.
وی در ادامه افزود: مسائل فرهنگی موضوعاتی نیستند که بتوان آنها را زود ایجاد کرد و یا اینکه بتوان آنرا زود از بین برد.
دیویسون در ادامه یادآور شد: مسائل و موضوعات فرهنگی نیاز به گذشت زمان
زیادی دارند تا در درون مردم یک کشور نهادینه شوند. برای نهادینه شدن یک
موضوع اجتماعی و فرهنگی نیاز به جامعه پذیری است.
وی تصریح کرد: افراد از رهگذر گذشت زمان و از طریق آموزش، جامعه‌پذیر
می‌شوند. بنابراین آموزش از ارکان مهم نهادینه کردن مسائل فرهنگی از جمله
شهامت عذرخواهی در مواقع ارتکاب اشتباه است.
این استاد دانشگاه در ادامه تأکید کرد: در مورد عذرخواهی نیز باید توجه
داشت که زمانی افراد یک جامعه و مسئولان برآمده از آن می‌توانند در مقابل
اشتباهات صورت گرفته عذرخواهی کنند که این فرهنگ از ابتدا و از اوان کودکی
به آنها آموزش داده شود.
اسکروتن: اسلام تأکید زیادی بر اخلاق عذرخواهی دارد/اقدامات بعثی‌ها از خاطرات پاک نخواهد شد
پروفسور راجر اسکروتن فیلسوف بریتانیایی و استاد فلسفه دانشگاه آکسفورد
نیز یادآور شد: این موضوع درست است که شما از ژاپن به عنوان کشوری نام
می‌برید که در آن فرهنگ عذرخواهی کردن وجود دارد. در واقع من هم با این
موضوع موافق هستم.
وی افزود: اما همه قصه این نیست. در عین حال که شما این موضوع را در مورد
ژاپن مطرح می‌کنید ولی باید توجه داشت که ژاپنی‌ها به سبب عذرخواهی از
اقدامات جمعی بد خود شهره نیستند.
مؤلف "فرهنگ اندیشه سیاسی" تصریح کرد: ژاپنی ها به سبب بد رفتاری خود با
اسیران چینی که غیر نظامی هم بودند در جنگ جهانی دوم شهره هستند و به سبب
این رفتارهای بد خود عذرخواهی نیز نکرده‌اند.
وی یادآور شد: باید توجه داشت که در تعالیم و آموزه‌های ادیان آسمانی،
فرهنگ عذرخواهی و اقرار به اشتباه و تلاش برای جبران آن وجود دارد. برای
نمونه در مسیحیت شاهد این موضوع هستیم.
این فیلسوف برجسته معاصر در ادامه تأکید کرد: در دستورات و فرامین مسیح(ع) توجه و تأکید بر بخشش و عذرخواهی وجود دارد.
وی یادآور شد: همچنین در دین اسلام نیز توجهات جدی و عمیقی نسبت به اخلاق
عذرخواهی وجود دارد. در عرفان اسلامی و در آرای منصور حلاج شاهد وجود عمیق
اخلاق عذرخواهی هستیم.
این فیلسوف بریتانیایی در ادامه تأکید کرد: برخی از منازعات کنونی در جهان
نیز ناشی از همین رایج نبودن فرهنگ عذرخواهی است. گاهی مسئولان و رهبران
سیاسی بنا به دلایلی حاضر نیستند حتی یک عذرخواهی ساده داشته باشند.
مؤلف "معنای کنسرواتیسم" در پایان تصریح کرد: باید توجه داشت که اشکال
مشخصی از اقدامات جمعی عذرخواهی کردن را سخت و دشوار می‌سازد. برای نمونه
کارها و اقداماتی که نازی‌ها، احزاب کمونیست و حزب بعث در عراق انجام دادند
کارها و اقداماتی هستند که از خاطر هیچ انسان آزاده‌ای پاک نخواهد شد.
گلسپی: "فرهنگ عذرخواهی" مسئولان را به مردم نزدیکتر می‌کند
دکتر مایکل آلن گلسپی استاد فلسفه و علوم سیاسی دانشگاه دوک آمریکا نیز به
خبرگزاری مهر در این مورد گفت: عذرخواهی کردن در اصل به معنای دفاع کردن
از خود است.
وی تصریح کرد: عذرخواهی کردن امروزه به معنای این است که مسئولیت پذیر بودن خود در قبال چیزی را نشان می‌دهیم.
مؤلف "نهلیسم بعد از نیچه" تأکید کرد: عذرخواهی کردن تنها در مورد کارهایی
که شخصاً انجام می‌دهیم نیست. بلکه در مورد کارهایی که در آن به نوعی در
آن شخصیت حقوقی نیز داریم باید وجود داشته باشد.
وی یادآور شد: برای نمونه اگر اشتباهی از ما در مقام شخصیت حقیقی سر
می‌زند باید در قبال آن عذرخواهی صورت گیرد. گاهی اشتباه از فرد در مقام
شخصیت حقوقی او سر می‌زند که در این خصوص نیز فرد باید عذرخواهی کند.
استاد فلسفه و علوم سیاسی دانشگاه دوک افزود: عذرخواهی کردن در مقام شخصیت
حقوقی به معنای این است که از همه کسانی که از آن اشتباه متضرر شده‌اند
عذرخواهی صورت گیرد. همچنین این عذرخواهی به معنای این نیست که شخص به
خصوصی اشتباه کرده است.
وی تأکید کرد: بلکه به معنای این است که کل آن مجموعه اشتباه کرده است و
شخصی هم به عنوان سخنگوی آن مجموعه از اشتباهات رخ داده عذرخواهی می‌کند.
برنده جایزه لئواشتراس در ادامه تصریح کرد: این به معنای این است که شخص
خطاکار بودن و گناه‌کار بودن خود را پذیرفته است. فرد پیش از اینکه به
جایگاه خدا عذر و تقصیر ببرد باید ابتدا از خلق خدا عذرخواهی بکند.
گلسپی یادآور شد: اگر مسئولان یک کشور به اشتباهات خود اقرار کرده و
عذرخواهی کنند در این صورت چنین عذرخواهی باعث ارتباط نزدیکتر مسئولان با
جامعه می‌شود.
مؤلف "بنیان تاریخ" در پایان تأکید کرد: نمونه‌ای از چنین ارتباطی را
می‌توان در استقرار کمیسیون حقیقت و آشتی در آفریقای جنوبی مشاهده کرد. هدف
این نبود که کسانی را که در رژیم گذشته این کشور مرتکب اشباهی شده بودند،
مجازات کنند بلکه هدف این بود اشتباه کنندگان به حقیقت پی ببرند و با بقیه
اجتماع آشتی کنند.
جرزن: برخی نظامهای سیاسی عذرخواهی کردن بلد نیستند
دکتر مارک جرزن مشاور سازمان ملل در امور توسعه رهبری و مدیریت مناقشات
کشورهای آفریقایی و آسیایی نیز تصریح کرد: مایل هستم در مورد بحث عذرخواهی
کشورها و حکومتها نکاتی را بگویم. جالب است بدانید برخی کشورها و حکومتها
در مواقعی که اشتباه می‌کنند نمی‌دانند چگونه عذرخواهی کنند.
وی تصریح کرد: در واقع این حکومتها مردمی را دوست دارند که اقدامات آنها
را درست ارزیابی می‌کنند و با مردمی که اقدامات و کارهای آنها را اشتباه و
نادرست می‌پندارند دشمنی و عداوت دارند.
مشاور پیشین کنگره امریکا در ادامه تأکید کرد: حکومت یک سیستم و نظام است
که متشکل از افراد است. گویی سیاستمداران گاهی فکر می‌کنند که نظام سیاسی و
حکومت صرفاً یک موجود انتزاعی است.
مارک جرزن در ادامه افزود: البته این درست است که سیستم سیاسی و حکومت
مفهومی انتزاعی است ولی افرادی که قلب، احساس و وجدان دارند ظاهراً در این
سیستمهای سیاسی مشغول به کار و فعالیت هستند.
وی یادآور شد: شهروندان باید جهانی بیندیشند و دغدغه آنها همه انسانها
باشد. ولی در این مورد شاهد هستیم که حکومتها با موانعی مواجه هستند. یعنی
آنها منافع و سیاستها را در نظر می‌گیرند. این در حالی است که انسانها باید
خود را متعلق به جامعه جهانی بدانند و "درد" همه انسانها درد آنها نیز
باشد.
زنگ ویل: عذرخواهی کردن نشان قوت و اقتدار است نه ضعف
دکتر نیک زنگ‌ویل استاد فلسفه دانشگاه دورهام انگلستان در مورد اینکه چرا
در برخی فرهنگها و کشورها عذرخواهی به عنوان یک فرهنگ به ویژه نزد مسئولان
در مواقع بروز اشتباه نهادینه نشده است به خبرنگار مهر گفت: شما برای اینکه
در مورد فرهنگ عذرخواهی و نهادینه بودن آن نمونه‌ای ذکر کنید ژاپن را مثال
زده‌اید.
وی افزود: این در حالی است که من با این موضوع کمی مشکل دارم. مردم ژاپن
در برخورد با یکدیگر و در خصوص اشتباهاتی که نسبت به هم انجام می‌دهند از
یکدیگر عذرخواهی می‌کنند و این موضوعی نهادینه شده در این کشور است.
مؤلف کتاب متافیزیک زیبایی یادآور شد: اما موضوع دیگر این است که آیا این
کشور در قبال اشتباهاتی که در مورد سایرین شده هم به همین گونه رفتار و
برخورد کرده است.
وی تصریح کرد: ژاپن در قبال اشتباهاتی که در مورد چین و در سال 1937 انجام
داده هرگز عذرخواهی شایسته‌ای انجام نداده است. این کشور مردم این کشور را
قتل عام کرده و هنوز هم نسبت به آن عذرخواهی درخور و مناسبی انجام نداده
است.
زنگ ویل در ادامه یادآور شد: همچنین این کشور در قبال اشتباهاتی که نسبت به کره انجام داده نیز عذرخواهی نکرده است.
مؤلف "آفرینش زیبایی شناختی" تصریح کرد: عذرخواهی به معنای اعتراف به گناه
است و صرفاً به معنای شرمندگی نیست. در برخی کشورها عذرخواهی کردن به صورت
یک فرهنگ غالب درآمده است.
وی تأکید کرد: عذرخواهی کردن نقشهای درست اجتماعی را به نسلهای دیگر آموزش
می دهد. در کشورهایی که فرهنگ عذرخواهی نهادینه شده است عذرخواهی کردن
نشان قوت و اقتدار است و نه نشان ضعف.
فیلسوف معاصر در ادامه یادآور شد: اما در کشورهایی که فرهنگ عذرخواهی وجود ندارد عذرخواهی نشان ضعف تلقی می‌شود.
دال مایر: فرهنگ عذرخواهی از متن جامعه به مقامات سیاسی تسری می‌یابد
پروفسور فرد دال‌مایر استاد فلسفه دانشگاه نتردام آمریکا و فیلسوف سیاسی
معاصر در مورد این موضوع یادآور شد: عذرخواهی کردن در برخی فرهنگها سخت و
دشوار است.
وی افزود: در این فرهنگها عذرخواهی به معنای اعتراف به اشتباه و عمل
نادرست است. در واقع اگر شخص عذرخواهی کند این به معنای این است که دیگران
می گویند که او اشتباه کرده است و فعل اشتباهی را مرتکب شده است.
مؤلف "هگل: مدرنیته و سیاست" در ادامه تأکید کرد: در این فرهنگها این به
معنای این است که عزت نفس و یا غرور فرد دچار خدشه می شود. در برخی فرهنگها
هر چه فعل نادرست از اهمیت بیشتری برخودار باشد در این صورت تن دادن به
عذرخواهی نیز سخت و دشوارتر خواهد بود.
وی یادآور شد: در واقع انجام فعل اشتباهی که خیلی نتایج و تبعات دارد باعث
می شود تا فرد در مقام عذرخواهی مقاومت بیشتری از خود نشان دهد. چرا که
عذرخواهی و اعتراف به اشتباه باعث خواهد شد تا آن فرد وجهه فردی خطاکار را
داشته باشد و دیگران در مورد او اینگونه قضاوت کنند که شخص بد کرداری است.
فیلسوف سیاسی معاصر افزود: در برخی موارد چون اعتراف به اشتباه دارای
تبعات حقوقی و جزایی است فرد از اعتراف به اشتباه و عذرخواهی بیشتر طفره
می‌رود.
وی در ادامه تأکید کرد: حکومتها تقریباً از انجام عذرخواهی طفره می‌روند.
اعتراف به اشتباه و عذرخواهی کردن از سوی برخی حکومتها به معنای این است که
وجهه و اعتبار آنها نزد افکار عمومی خدشه دار خواهد شد.
مؤلف "شهر و عمل: کاربردهای آن در نظریه سیاسی معاصر" افزود: از سوی دیگر
برخی از مسئولان و مقامات حکومتی به سبب حفظ جایگاه و موقعیت خود از اعتراف
به اشتباه و عذرخواهی سرباز می زنند. به این معنا که برخی از مسئولان
معتقدند که اعتراف به اشتباه و عذرخواهی باعث می شود تا آنها در مراحل بعد
از سوی مردم دوباره انتخاب نشوند و به قدرت نرسند.
وی یادآور شد: در مقابل برخی از رژیمها و نظامهای سیاسی از برخی از
اقدامات صورت گرفته عذرخواهی می کنند. این اشتباهات ممکن است در زمان
حکمرانی آنها نیز اتفاق نیفتاده باشد.
دال‌مایر در ادامه تصریح کرد: برای نمونه بعد از جنگ جهانی دوم رهبران
آلمانی به سبب کشتارهای صورت گرفته عذرخواهی کردند. همچنین رهبران ژاپن از
کره به سبب تجاوز و اشغال این کشور عذرخواهی کردند.
وی تأکید کرد: اینکه حکومت بخواهد عذرخواهی کند یا نکند به دو عامل بستگی دارد؛ یکی افکار عمومی داخلی و دیگری افکار عمومی جهانی.
وی تصریح کرد: اگر افکار عمومی داخلی مسئولان و مقامات را زیر ذره بین
خود داشته باشد و ساختارهای سیاسی، این فرهنگ سیاسی را به ارمغان آورده
باشد در این صورت اعتراف به اشتباه و عذرخواهی از سوی مسئولان دنبال خواهد
شد.
مؤلف "شهر و عمل: کاربردهای آن در نظریه سیاسی معاصر" افزود: همچنین افکار
عمومی جهانی می‌تواند رهبران سیاسی را وادار به اعتراف به اشتباهات خود
کند و آنها را به عذرخواهی وا دارد.
فیلسوف سیاسی معاصر در پایان تصریح کرد: اما آنچه به طور کلی می‌توان گفت
این است که عذرخواهی کردن و اعتراف به اشتباه در فرهنگهایی رخ می‌دهد که در
آن هنجارهای اخلاقی در جامعه بسیار غنی و تقویت شده باشد.