کولرها چطور کرونا را به گردش در می‌آورند؟

گرمای تابستان امسال با سال‌های قبل قدری متفاوت است و این تفاوت به خاطر ویروس کروناست که در صورت حضور یک فرد مبتلا به این ویروس در فضای سربسته و وجود نداشتن تهویه مناسب، می‌تواند سایر افراد را هم مبتلا کند.

به گزارش ایرنا، وجود هرگونه آلودگی مثل ویروس کرونا در فضای سربسته می‌تواند به وسیله فن کویل به چرخش در آمده و سایر افراد حاضر در اتاق هم در معرض آلودگی قرار بگیرند زیرا ویروس کرونا از طریق قطرات تنفسی به ویژه هنگام عطسه و سرفه و حتی صحبت کردن قابل انتشار است.

ویروس کرونا می‌تواند در فاصله یک تا دو متری از طریق عطسه و سرفه منتقل شود و تعداد ذرات آلوده که از این مسیر از بدن فرد ناقل خارج می‌شود بر اساس نوع و شرایط انتقال می‌تواند بین ده تا صدها هزار ذره آلوده باشد.

هرچند این ویروس از طریق تماس دست با محیط یا سطح آلوده به ویروس مثل تجهیزات، دستگیره درها، میز و صندلی، شیرآلات، نرده پله، پریز و کلید برق که به طور عمومی و مشترک استفاده می‌شود هم قابل انتقال است. حتی مواردی مثل اسکناس، کاغذ، اسناد که در اداره‌ها دست به دست می‌شود هم قابلیت انتقال ویروس کرونا به دست افراد و سپس در صورت تماس با چشم، دهان و بینی، ابتلا به این ویروس را به دنبال خواهد داشت.

حسین کیوانی ویروس شناس و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران پیش از این درباره انتقال ویروس کرونا به ایرنا گفته بود، ویروس‌های تنفسی از جمله کرونا خود به‌ خود حرکت نمی‌کنند؛ به عبارتی آنها نه پای حرکت و نه امکان جابه‌جایی دارند و این ما هستیم که زمینه جابه‌جایی و ورود ویروس به بدن را فراهم می‌کنیم. ویروس های تنفسی معمولا در اثر عوامل مکانیکی مانند باد، ذرات گرد و غبار، حرف زدن و دست زدن به جاهای آلوده به بدن منتقل می‌شوند و به عبارتی هیچ ویروس تنفسی نمی‌تواند خودش حرکت کند.

این ویروس شناس بیان کرد: درحال حاضر شواهدی مبنی بر اینکه ویروس از طریق هوا ممکن است منتقل شود مطرح شده که در فضای بسته به دلیل استفاده از وسایل سرمایشی و گرمایشی مانند کولر و پنکه، ویروس به چرخش در آمده و احتمال ابتلای افراد بالاتر می‌رود. هرچند رعایت فاصله گذاری و استفاده از ماسک احتمال انتقال را به شدت پایین می‌آورد، اما حضور طولانی مدت در فضاهای بسته پرتجمع می‌تواند تعداد ویروس را به سرعت افزایش دهد.

چرا تهویه مناسب اهمیت دارد؟

بر اساس راهنمای مبارزه با کووید ۱۹ که در زمینه بهداشت دستگاه‌های تهویه در منازل و اماکن عمومی توسط معاونت بهداشت وزارت بهداشت منتشر شده، تهویه هوا یکی از ملزومات جلوگیری از انتقال ویروس محسوب می‌شود. تعداد پاتوژن‌ها و عوامل بیماری‌زا در فضاهای سربسته می‌تواند به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کند. در نتیجه تهویه منظم و مناسب می‌تواند خطر عفونت را کاهش داده و تامین هوای تازه یا افزایش مقدار هوای تازه یک اقدام ارزشمند برای کنترل عفونت است.

در فصل‌های گرم سال، تهویه با استفاده از سیستم‌های خنک کننده مثل کولرهای گازی، کولرهای آبی، چیلر و پنکه انجام می‌شود که هر کدام از این موارد در جای خود قابل بررسی است.

بر اساس توصیه انجمن سرمایش و گرمایش آمریکا، فضاهای بدون تهویه ممکن است باعث اضطراب حرارتی شده و در نتیجه مقاومت افراد نسبت به عفونت را کم کند. بنابراین استفاده نکردن از وسایل خنک کننده هوا برای جلوگیری از انتشار ویروس کرونا پیشنهاد نمی‌شود. در این شرایط بهتر است توصیه‌های بهداشتی مثل فاصله گذاری فیزیکی، استفاده از ماسک، شستن مداوم دست‌ها، گندزدایی سطح‌ها جهت کاهش خطر انتقال ویروس کرونا جدی گرفته شود.

علیرضا رییسی معاون بهداشت وزارت بهداشت نیز پیش از این در همین رابطه گفته بود: ویروس کرونا در تجمعات شیوع بالاتری دارد. در زمستان در شهرهایی که تجمع بیشتر است شیوع بیشتر می‌شود؛ در تابستان هم چون مردم در اتاقی که کولر دارد بیشتر جمع می‌شوند، شیوع بیماری بیشتر می‌شود.

کولرهای آبی ایمن‌تر هستند

کولرهای آبی با توجه به این‌که در فضای بیرون ساختمان قرار می‌گیرند و هوا از بیرون تامین می‌شود، تهویه مناسبی را تامین می‌کنند. در واقع باید تامین هوای تازه توسط این کولرها از بیرون ساختمان و ترجیحا جایی که محل تردد نباشد انجام شده و هوای داخل محیط دوباره وارد کولر آبی نشود.

هنگام استفاده از کولرهای آبی در اماکن عمومی حداقل یک ساعت پیش از شروع ساعت کاری، باید این دستگاه‌ها جهت بهبود رقیق سازی هوا روشن شود و حداقل یک ساعت بعد از اتمام ساعت کاری خاموش شود.

همچنین باید برای برقراری جریان و عبور هوا و جایگزینی هوای تازه با هوای داخل ساختمان، چند دریچه یا پنجره باز گذاشته شود و دریچه‌های کولر هم طوری تنظیم شود که باد مستقیم به سمت افراد پرتاب نشود.

در فضاهای عمومی که از کولرهای آبی استفاده می‌شود هم توصیه شده که افراد حاضر از ماسک استفاده کنند.

افرادی که به ویروس کرونا مبتلا هستند یا افرادی که در قرنطینه خانگی به سر می‌برند باید از ماسک استفاده کرده و در اتاقی جدا از سایر افراد حضور داشته باشند و این اتاق باید پنجره‌ای به بیرون داشته تا امکان برقراری تهویه طبیعی وجود داشته باشد.

عباس شاهسونی رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت نیز درباره کولرهای آبی به خبرنگار سلامت ایرنا گفت: کولر آبی هوا را از بیرون مکش کرده و وارد فضای داخلی می‌کند. اگر کولر آبی در منازل استفاده می‌شود مشکلی ندارد. بهتر است که پنجره کمی باز باشد تا هوا به سمت بیرون هدایت شود.

وی بیان کرد: ولی اگر از کولر آبی در اداره‌ها و فضاهای عمومی استفاده می‌شود، بحث دیگری است. کولر آبی هوا را به جریان می‌اندازد و اگر کسی در این فضاها مبتلا به ویروس کرونا باشد و قطرات تنفسی او در هوا منتشر شده باشد، بهتر است همه افراد در اداره‌ها و فضاهای عمومی که از کولر آبی استفاده می‌شود، از ماسک استفاده کنند.

کولر گازی می‌تواند ویروس را جابه‌جا کند

کولرهای گازی هوای اتاق را داخل پنل به جریان انداخته و با جذب رطوبت و گرمای محیط، هوا را خنک می‌کنند. در واقع هوای داخل محیط را به گردش در می‌آورند. با توجه به این‌که انتقال ویروس کرونا از طریق قطرات تنفسی اتفاق می‌افتد، این قطرات به دلیل وزن بالا به سمت پایین حرکت کرده و به دلیل این‌که هوای ورودی کولر گازی از بالا گرفته می‌شود، عمدتا در داخل کولر گازی نمی‌چرخد، اما هوایی که کولر گازی جابه‌جا می‌کند ممکن است باعث جابه‌جا شدن ویروس کرونا شود.

بر اساس راهنمای مبارزه با کووید ۱۹ که در زمینه بهداشت دستگاه‌های تهویه در منازل و اماکن عمومی توسط معاونت بهداشت وزارت بهداشت منتشر شده، برای استفاده از کولرهای گازی در این دوران بهتر است دما بین ۲۴ تا ۳۰ درجه سانتی گراد و رطوبت بین ۴۰ تا ۷۰ درصد تنظیم شود. همچنین در زمان استفاده از این کولرها نیز باید پنجره‌ها به میزان کمی باز گذاشته شود تا چرخش هوای خنک توسط دستگاه‌ها با ورودی هوای آزاد از طریق پنجره انجام شده و در واقع به نوعی هوا در جریان باشد.

همچنین فیلترهای کولر گازی در فضاهای عمومی باید به طور روزانه شست‌وشو و تمیز شود و دریچه به شکلی تنظیم شود تا باد مستقیم به طرف افراد پرتاب نشود. در فضاهای عمومی که از کولرهای گازی استفاده می‌شود، باید افراد حاضر در این مکان‌ها ماسک بزنند. در فضاهایی که هیچ پنجره یا دریچه‌ای برای تامین هوا از بیرون وجود ندارد، وضعیت انتقال ویروس کرونا خطرناک است و نباید از این نوع دستگاه‌ها استفاده کرد.

شاهسونی درباره کولرهای گازی نیز بیان کرد: کولر گازی هوای داخل را مکش کرده و خنک می‌کند و دوباره در همان فضا پخش می‌شود. بنابراین اگر ویروس در فضا وجود داشته باشد، ممکن است ویروس منتشر شود.

عبدالمحمد خواجه‌ئیان معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی بوشهر نیز پیش از این درباره احتمال انتشار ویروس کرونا در فضاهای سربسته به وسیله کولرهای گازی به ایرنا گفته بود: کولر گازی خانگی یک وسیله خنک‌کننده داخلی است و تا زمانی که فرد بیمار در محیط آن خانه حضور نداشته باشد، این وسیله به‌ هیچ‌ عنوان نقشی در انتقال بیماری نخواهد داشت، اما در صورتی که در یک محیط پرتراکم عمومی مانند اداره، فردی مبتلا وجود داشته باشد، کولر نقش موثری در انتقال ویروس از فرد مبتلا به دیگران دارد. اگر در یک محیط عمومی که به وسیله کولرهای گازی خنک می‌شود یک فرد بیمار وجود داشته باشد به دلیل وجود ویروس در بازدم و عطسه این افراد، با گذشت زمان تراکم ویروس در محیط افزایش می‌یابد و تعویض هوا می‌تواند به کاهش این تراکم کمک کند.

دبیر ستاد مبارزه با کرونا در استان بوشهر اظهار کرد: بهتر است در محیط‌های عمومی از یک سیستم تهویه مطبوع استفاده شود که قادر باشد هر پنج دقیقه یک‌ بار حجم هوای محیط را تعویض کند.

کولرهای گازی را سرویس کنید

در پنل کولرهای گازی قطعه‌ای به نام اپراتور وجود دارد که شامل لوله‌های مارپیچ و تعداد زیادی ورقه فلزی در کنار هم است. وظیفه آن جذب حرارت محیط و انتقال از طریق گاز یا همان مبرد به بیرون است. با توجه به این‌که دمای این مبدل بسیار پایین است، گرما و رطوبت هوایی که از میان لوله‌ها عبور می‌کند را جذب کرده و سرمایش لازم را ایجاد می‌کند. حال اگر از قبل گرفتگی و آلودگی میان این لوله‌ها وجود داشته باشد، گرفتگی‌ها باعث ماندگاری رطوبت و ذرات میان کویل‌های اپراتور شده و در نهایت فضایی برای رشد قارچ، ویروس و باکتری فراهم خواهد شد. بنابراین توصیه می‌شود کولر گازی را قبل از شروع استفاده در فصل جدید، برای سرویس دوره‌ای و گندزدایی به کارشناس مربوطه بسپارید.

هنگام استفاده از پنکه هم پنجره را باز بگذارید

اگر فرد آلوده به ویروس کرونا در فضای سربسته حضور داشته و برای خنک کردن آن فضا از پنکه استفاده شود هم باید در یا پنجره باز گذاشته شود. پنکه‌ها در صورتی که در یا پنجره باز نباشد و فرد آلوده به ویروس کرونا در آن فضای سربسته حضور داشته باشد، می‌توانند ویروس و عوامل پاتوژن هوابرد را منتشر کنند.

بنابراین بهتر است بدانیم که خود کولر باعث انتقال ویروس کرونا از خارج از فضا نمی‌شود و این حضور فرد آلوده به ویروس کرونا در محل سرپوشیده و وجود نداشتن پنجره یا تهویه در آن محل است که می‌تواند منجر به چرخش و انتشار ویروس در فضا و در نتیجه ابتلای سایر افراد به ویروس کرونا شود. هرچند استفاده از ماسک و رعایت فاصله گذاری می‌تواند تا حد زیادی این خطر را کم کند، اما بهتر است افراد از حضور یا تجمع در محل‌های سرپوشیده برای مدت طولانی خودداری کرده و تا حد امکان در این محل‌ها پنجره‌ای را برای گردش مناسب هوا باز بگذارند. رعایت این نکته‌های کوچک است که می‌تواند از میزان ابتلای افراد به ویروس کرونا در جامعه کم کند. نکته‌هایی که بسیاری به آن توجه نکرده و بار سنگین جانی و مالی را به خود و نظام سلامت وارد می‌کنند.