عربستان برنده اصلی کاهش قیمت نفت در سال ۲۰۲۰ است؟

جیسون بوردوف در فارین پالیسی نوشت: با قرنطینه و تعطیلی 4 میلیارد نفری در سراسر جهان به خاطر همه‌گیری کروناویروس، تقاضا برای بنزین، سوخت جت و سایر فرآورده‌های نفتی، همانند قیمت نفت، در حال سقوط است.

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: قیمت هر بشکه نفت خام در آمریکا به قدری کم شده که فروشندگان اخیراً حتی برای فروش آن‌ هم مجبور بودند رقمی را بپردازند. در نتیجه، اقتصادهای وابسته به نفت دوباره رو به نزول هستند. در آمریکا، بزرگترین تولید کننده نفت در جهان، تعداد دکل‌های حفاری برای نفت در طی دو ماه 50 درصد کاهش یافته است. با این وضعیت تقریبا 40 درصد از تولید کنندگان نفت و گاز احتمالا در طول سال ورشکسته شده و 220 هزار کارگر نفتی کار خود را از دست بدهند. کشورهای نفتی در سراسر جهان از نیجریه تا عراق و قزاقستان در حال تقلا هستند و سرمایه آنها در حال کاهش است. در این بین برخی کشورها مانند ونزوئلا خود با مشکلات اقتصادی و اجتماعی روبرو هستند.

اگرچه سال 2020 به عنوان سال سقوط کشورهای نفتی در اذهان باقی خواهد ماند، با این حال، حداقل یکی از آنها به احتمال زیاد از نظر اقتصادی و ژئوپلیتیکی قوی تر از دل این همه‌گیری سر بر خواهد آورد و آن کشوری نیست جز عربستان سعودی.

اول، عربستان سعودی اثبات كرده كه منابع مالی آن می‌تواند طوفانی مانند کرونا را هم قابل تحمل کند. البته قیمت پایین نفت برای کشوری که برای جبران کسری خود به حدود 80 دلار در هر بشکه نیاز دارد، دردناک است. عربستان سعودی در سه ماهه اول سال 2020، 9 میلیارد دلار کسری داشت. پادشاهی سعودی نیز مانند سایر کشورهای نفتی، شاهد کاهش درآمدهای مالیاتی است زیرا شیوع کرونا محدودیت‌های اقتصادی را بر آن تحمیل کرده است. هفته گذشته، وزیر دارایی عربستان سعودی گفت که هزینه‌های دولت باید عمیقاً کاهش یابد و برخی از بخش‌های طرح تنوع اقتصادی ویژن 2030 نیز به تاخیر بیفتد.

با وجود این عربستان برخلاف اکثر تولیدکنندگان نفت، نه تنها ذخایر مالی را کاهش نداده بلکه ظرفیت وام دادن هم پیدا کرده است. در 22 آوریل، وزیر دارایی سعودی اعلام کرد این کشور می‌تواند در سال 2020 به اندازه 58 میلیارد دلار وام بدهد. عربستان در مقایسه با اکثر اقتصادهای دیگر، با نسبت بدهی 24 درصد تولید ناخالص داخلی در پایان سال 2019 بدهی‌های به مراتب کمتری دارد. گرچه اخیراً این رقم رو به افزایش است، اما وزیر دارایی گفت که عربستان سعودی 32 میلیارد دلار از ذخایر مالی خود را می‌تواند به منظور اعطای وام اختصاص دهد.

دوم، عربستان سعودی پس از تثبیت بازار با درآمدهای بیشتر نفت و سهم بیشتری از بازار نفت دوباره پا به عرصه خواهد گذاشت، این امر به لطف کاهش تولید و فروپاشی اقتصادی ناشی از تعطیلی جهانی است. نزول قیمت فعلی نفت، زمینه را برای افزایش قیمت در سالهای آینده و متعاقب آن افزایش درآمد برای عربستان فراهم می‌کند. در حالی که چشم انداز تقاضای نفت در آینده بسیار نامشخص است، اما به محض پایان بحران تقاضا احتمالاً سریعتر از عرضه رشد خواهد کرد.

اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش‌بینی می‌کند که تقاضای جهانی نفت در پایان سال 2020 به سطح قبل از همه گیری کرونا برسد. آژانس بین المللی انرژی نیز دیدگاهی تقریبا خوشبینانه دارد و پیش بینی می‌کند تا پایان سال جاری فقط 2 تا 3 درصد از میانگین سال 2019 یعنی تقاضای 100 میلیون بشکه در روز پایین‌تر باشیم. البته در این بین اگر شاهد موج دوم شیوع کرونا باشیم این مدت احتمالا بیش از این‌ها طول خواهد کشید، در هر حال بیشتر سناریوها هنوز انتظار دارند که تقاضای نفت سرانجام بهبود یابد.

تغییرات سبک زندگی می‌تواند تقاضای آینده نفت را کاهش دهد، اما داده‌ها نشان می‌دهد که باید نسبت به پیش بینی تغییرات دائمی شک کرد. به عنوان مثال، در چین اگرچه مسافرت هوایی که 8 درصد از تقاضای جهانی نفت را تشکیل می‌دهد به شدت کاهش یافته، اما حمل و نقل با اتومبیل تقریباً در حال بازگشت به سطح سال گذشته است. اگر بیشتر افراد تصمیم بگیرند که خودروهای شخصی باعث شوند احساس امنیت بیشتری نسبت به حمل و نقل انبوه داشته باشند، تقاضای نفت می‌تواند به طرز چشمگیری افزایش یابد. انتظارات مبنی بر اینکه تقاضای نفت به واسطه سیاست‌های اقلیمی کاهش یابد نیز چندان محتمل نیست. پریشانی اقتصادی تحمیل شده به واسطه همه گیری کرونا، خطرات سیاسی برای محیط زیست را نیز تضعیف می‌کند، همانطور که تغییر کنونی به سمت انزواگرایی و دور شدن از نوع همکاری جهانی مورد نیاز برای سیاست‌های مؤثر در حوزه اقلیم است.

در عوض با از بین رفتن تولید، سرمایه گذاری در عرضه جدید خنثی می‌شود و سرعت انقلاب نفت شیل آمریکا کند می‌شود، با این شرایط بازگشت نفت به شرایط عادی بیشتر طول می‌کشد.

سرانجام، عربستان سعودی با تثبیت اتحاد متلاشی شده خود با آمریکا و ایفای نقش مجدد به عنوان تولیدکننده پر نوسان بازار جهانی نفت، موقعیت ژئوپلیتیکی خود را تقویت می‌کند. از آنجا که تولیدکنندگان و مصرف کنندگان عمده برای جلوگیری از هدر رفت بیش از حد نفت از تأسیسات ذخیره سازی جهان استفاده می‌کنند، سرانجام عربستان و اوپک موافقت کردند که تولید خود را کاهش دهند. برای بحث در مورد سهمیه تولید نفت در تگزاس یا ایجاد کارتل جدید جهانی نفت از طریق جی 20، تماس با ریاض تنها گزینه واقعی در دسترس سیاستگذاران است. دلیل این امر این است که عربستان سعودی برای مدت طولانی تنها کشوری است که ذخایر استراتژیک قابل توجهی دارد. این موضع منحصر به فرد که اخیراً دوباره برای جهانیان آشکار شد به پادشاهی سعودی نه تنها قدرت نفتی بلکه تأثیر ژئوپلیتیکی قابل توجهی می بخشد. در بازار جهانی، این امر تا زمانی ادامه خواهد یافت كه کشورها از نفت كمتری استفاده كنند و این همچنان یك هدف مهم سیاست‌های اقلیمی است.

عربستان سعودی با پیشبرد تلاش برای قطع تولید اوپك پلاس، به مسكو یادآوری كرد كه روسیه نمی‌تواند به تنهایی این كار را انجام دهد، ریاض پیشتر این کار را در جریان جنگ قیمت هم کرده بود. مسکو بیشتر به روابط با ریاض وابسته است.

علاوه بر این، عربستان سعودی موقعیت خود در واشنگتن را بهبود بخشیده است. پس از فشارهای شدید کاخ سفید و سناتورهای قدرتمند، تمایل عربستان سعودی برای تلافی از طریق قطع تولید، برخی از خسارت‌های وارده به ریاض را جبران کرد. عربستان سعودی همچنین ممکن است نقشه‌های قانونگذاران آمریكا را برای مقابله با قوانین ضد اوپك خدشه دار كند.

تنها چند هفته پیش به نظر می‌رسید که چشم‌انداز پیش روی ریاض تیره و تار است، اما با گذشت چند هفته همه چیز تغییر کرد. جدا از بحران و تاثیر فوری، همه‌گیری کرونا، موقعیت ژئوپلیتیکی عربستان و نقش محوری آن در بازارهای نفت را تقویت می‌کند. در ضمن عربستان در آینده احتمالا سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص خواهد داد.