پیمان عشقی روز سه شنبه در نشست خبری ویدیو کنفرانس که از وزارت بهداشت برگزار شد در پاسخ به سوال خبرنگار سلامت ایرنا درباره زمانی که بهبود یافتگان کرونا می‌توانند پلاسما اهدا کنند، افزود: بر اساس استانداردهایی که اکنون در بانک خون‌های معتبر جهان در مورد کرونا مورد تایید است، سخت گیرانه استاندارد را ما در ایران انتخاب کرده‌ایم.
وی ادامه داد: استاندارد دیگر می‌گوید کسانی که ۲۸ روز از بهبود علائم بالینی آنها گذشته و حال او خوب شده و اگر بستری بوده مرخص شده یا اگر در منزل مورد مراقبت بوده و بهبود یافته، آخرین روزی که فرد به یاد می‌آورد که بهبود یافته ملاک قرار می‌گیرد و ۲۸ روز پس از آن از فرد سوال می‌شود. بر اساس استانداردهای موجود، در این شرایط دیگر فرد به تست هم نیاز ندارد و می‌تواند اهدای خون انجام بدهد. حالا ما از بیماران می‌خواهیم که خون اهدا نکنند و پلاسما اهدا کنند.
عشقی گفت: اکنون بهبود یافتگان کرونا می‌توانند به ۱۴ مرکز در سراسر کشور برای اهدای پلاسما مراجعه کنند.
مدیرعامل سازمان انتقال خون بیان کرد: اگر افراد بعد از دو هفته مراجعه کنند، باید تست مولوکولی از آنها گرفته شود و اگر بعد از یک ماه مراجعه کنند دیگر به هیچ تستی نیاز ندارند. بنابراین اهدای پلاسما بعد از دو هفته، شرط منفی شدن تست مولکولی کرونا دارد و بعد از ۲۸ روز هیچ شرطی ندارد.
کدام گروه‌های خونی بیشتر مبتلا به کرونا شدند؟
عشقی در پاسخ به سوالی در مورد گروه‌های خونی که بیشتر مبتلا به کرونا شدند، اظهار کرد: بیماران کرونا مثل بقیه بیماران از همه گروه‌های خونی هستند. برخی مقاله‌های منتشر شده در این زمینه اعتبار علمی زیادی ندارد. همان توزیع گروه خونی در سطح جامعه در میان مبتلایان به کرونا نیز وجود دارد.
جمع آوری پلاسمای بهبود یافتگان
وی در پاسخ به سوالی در مورد جمع آوری پلاسما گفت: هرگز نگفته‌ایم که جمع آوری پلاسما به بخش خصوصی واگذار می‌شود. در یک کارآزمایی بالینی مثل بسیاری از کارآزمایی‌های دیگر، بخش خصوصی در زمینه جمع آوری پلاسما اظهار آمادگی کرده که کمک کند. در جمع آوری پلاسمای بهبود یافتگان کرونا فقط سازمان انتقال خون فعال است و این وظیفه سازمانی ما محسوب می‌شود که خون و فرآورده‌های خونی مراکز درمانی را تامین کند.
مدیرعامل سازمان انتقال خون افزود: پیش بینی این است که پلاسمای بیماران بهبود یافته می‌تواند نقش مهمی در بهبود بیماران داشته باشد. مباحثی که در زمینه تولید دارو در آینده می‌شود موضوع دیگری است.
فعلا کمبود ذخیره خونی نداریم
عشقی در پاسخ به سوالی درباره کمبودهای ذخیره خون گفت: بحران کووید ۱۹ در جهان و ایران منجر به کمبود شد، اما فعلا به بحران نرسیده و ذخایر خونی کشور در حد قابل قبولی است. ذخیره خونی کشور به طور روزانه رصد می‌شود و با توجه به رسیدن ماه مبارک رمضان و شروع اعمال جراحی و فعالیت‌های روتین بیمارستان‌ها نیاز به همکاری مردم برای نجات جان هموطنان و بیماران داریم.
وی افزود: درخواست خون در این بحران کاهش یافت، اما اهدای خون بیشتر کاهش داشت. در دو هفته نوروز میزان درخواست خون نسبت به سال گذشته حدود ۴ تا ۵ درصد کاهش داشت، اما اهدای خون حدود ۲۰ درصد کاهش یافت. این موضوع دربرخی کشورهای پیشرفته دنیا فاجعه بار بود و اهدای خون حدود ۷۵ درصد در برخی کشورها کاهش پیدا کرد. در برخی کشورها استانداردهای پذیرش اهداکننده را بسیار پایین آورده و امنیت خون را کم کردند تا خون اهدا شود، اما در ایران این اتفاق نیفتاد.
مدیرعامل سازمان انتقال خون بیان کرد: ذخایر خون در کشور بین ۵ تا ۷ روز است. در تمام ایام بحران کرونا بالای ۹۰ درصد درخواست خون‌ها پاسخ داده شده که مربوط به بیماران تالاسمی، سرطان، شیمی درمانی، تروماها، بیماران دیالیزی و فوریتی بوده است. الان نگران این هستیم که با وجود اینکه اهدای خون امیدوارکننده است، با افزایش درخواست خون، دچار مشکل نشویم. در نتیجه از مردم می‌خواهیم که برای اهدای خون مراجعه کرده و همکاران ما در بیمارستان‌ها هم تقاضای خون را مدیریت کنند.
امنیت خون در ایران در شرایط کرونا
مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: دریافت کنندگان خون نیز این باور را دارند که خونی که ما می‌دهیم امن‌ترین خون است. بسیاری از کشورها استانداردهای اهدای خون را پایین آوردند، اما در ایران این اقدام را انجام ندادیم. ۲۰ درصد اهداکنندگان شرایط اهدای خون ندارند. شرایط ما این است که اگر کسی در یک ماه گذشته کوچکترین علائم تب و سرفه داشته، از او خون گرفته نمی‌شود. بنابراین خون‌هایی که در اختیار بیماران قرار می‌گیرد با سخت‌گیرانه‌ترین استانداردهای جهانی قابل بررسی است.
نگرانی از کمبود خون در ماه رمضان
مدیرعامل سازمان انتقال خون اظهار کرد: هر سال در ماه مبارک رمضان نگرانی کمبود خون هستیم. امسال با توجه به اینکه اعمال جراحی همزمان با ماه رمضان شروع می‌شود، درخواست خون بالا می‌رود و اهدای خون هم ممکن است به حد قابل قبول نرسد. در نتیجه از مردم می‌خواهیم در ماه رمضان نیز برای اهدای خون مراجعه کنند.
وی افزود: تلاش ما این است که پایگاه‌های سیار با کمک شهرداری‌ها فراهم کنیم و در اختیار مردم بگذاریم تا بدون اینکه بخواهند به پایگاه‌های انتقال خون مراجعه کنند، به این پایگاه‌های سیار برای اهدای خون بروند.
هزینه مراکز درمانی برای خون‌های فرآوری شده
عشقی گفت: اهدای خون در ایران بدون چشم داشت انجام می‌شود و هزینه‌ای به اهدا کننده پرداخت نمی‌شود و خون کامل نیز به صورت رایگان در اختیار مراکز درمانی قرار می‌گیرد. البته عمده خون‌های مصرفی و فرآورده‌های خونی، فرآوری شده است. یعنی جداسازی و فیلتر شده است. این فرآورده‌های فرآوری شده بر اساس مصوبه شورای عالی انتقال خون و شورای عالی بیمه سلامت، تعرفه دولتی و قانونی دارد که در ازای آن باید مبلغی از طرف مراکز درمانی به سازمان انتقال خون پرداخت شود.
وی افزود: این هزینه منجر به مدیریت مصرف خون در بیمارستان می‌شود. بنابراین به دلیل فرآوری و هزینه‌های سازمان انتقال خون و فیلترها، این منابع باید از طرف مراکز درمانی جبران شود که این اقدام در بسیاری از کشورها هم در حال حاضر اتفاق می‌افتد.
ذخیره خون در حال حاضر 6 روز است
مدیرعامل سازمان انتقال خون اظهار کرد: اسفند ۹۸ نسبت به اسفند ۹۷ اهدای خون حدود ۳۵ درصد در کشور کاهش یافت، اما در برخی کشورها این کاهش حدود ۷۵ درصد بود. در ۱۷ اسفند ۹۸ ذخیره خون به چهار روز رسید، اما فعالیت‌های ما که قبل از بحران کرونا شروع شده بود جواب داد. در حال حاضر ذخیره خون کشور ۶ روز است. این در حالی است که بین ۵ تا ۷ روز قابل قبول است و بیش از ۷ روز مازاد است.
نوبت دهی اینترنتی برای اهدای خون
عشقی بیان کرد: یکی از اقدامات ما این بود که سامانه نوبت دهی اینترنتی که از قبل فعالیت می‌کرد را در این ایام فعال‌تر کردیم تا این سامانه در همه مراکز استانی فعال باشد. البته برخی کشورهای غربی این کار را کرده بودند که اگر کسی نوبت اینترنتی نگرفته، نمی‌تواند خون اهدا کند، اما در ایران این طور نیست.
سالانه از چند نفر خون گرفته می‌شود؟
مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: سالانه دو میلیون و ۵۰۰ هزار نفر برای اهدای خون مراجعه می‌کنند که از دو میلیون و صد هزار نفر خون گرفته می‌شود و شرمنده ۴۰۰ هزار نفر دیگر می‌شویم. این خون نگرفتن باعث سلامت اهدا کننده و گیرنده خون است.
آخرین وضعیت زمین پالایشگاه خون
عشقی در پاسخ به سوالی در مورد زمین پالایشگاه خون اظهار کرد: مسئله زمین پالایشگاه کاملا حقوقی است. وزارت بهداشت در مجموعه دولت نسبت به تقدم و تاخر انجام وظیفه شرکت پالایش و پژوهش پلاسما بر تصاحب این زمین اعتراض جدی و پافشاری کرد. در دوره‌ای یک واگذاری انجام و قراردادی نوشته شد. شرکت پالایش و پژوهش پلاسما که به بخش خصوصی واگذار شد، تعهدات خود را ایفا نکرده و خواست سند زمین زودتر به این شرکت واگذار شود. این موضوع نه از نظر وزارت بهداشت و نه از نظر سازمان انتقال خون منطقی نیست. تا وقتی تعهدات به معنی استقرار پالایشگاه و تحویل تولیدات صنعتی به جامعه انجام شود، موضوع واگذاری زمین قابل بحث است.
وی افزود: باید پالایشگاه و داروی مربوطه دیده شود و سپس زمین واگذار شود. باید مسائل حقوقی و حق دولت در این زمینه رعایت شود.
مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: در حال حاضر سند این زمین در اختیار دولت است. این شرکت مسائلی مانند عدم همکاری وزارت بهداشت در گذشته و تحریم‌ها را برای توقف فعالیت مطرح می‌کنند و می‌گویند نمی‌توانند تعهدات خود را انجام بدهند.
پلاسما درمانی برای بیماران کرونایی
عشقی در پاسخ به سوالی درباره پلاسما درمانی برای بیماران کرونایی گفت: پلاسما درمانی به معنی استفاده از پلاسمای بیماران بهبود یافته برای بیماران بدحال است. این روش سابقه علمی در دنیا دارد که به صد سال قبل بر می‌گردد. این روش در دو دهه اخیر در زمینه سارس و مرس و ابولا نتیجه خوبی داشت. حتی سازمان جهانی بهداشت هم برای ابولا توصیه‌نامه‌ای در این زمینه دارد و مبنای کار چین شد. بعد از چین، ایران این کار را با کارآزمایی بالینی آغاز کرد. کارآزمایی بالینی جز اصول ورود یک روش درمانی به درمان مورد تایید یک کشور است.
وی ادامه داد: تاکنون ۴۰۰ پلاسما دریافت شده که هنوز روی تعداد کافی بیمار برای کارآزمایی بالینی استفاده نشده است. از وقتی وارد کارآزمایی بالینی شدیم از ساوه، گناباد، اردبیل، ایرانشهر، زاهدان، سبزوار، سمنان، قائمشهر از ما پلاسما خواسته‌اند.
مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: دیروز در نیویورک هزار نفر اهدای پلاسما انجام داده‌اند، اما این روش هنوز برای مردم ما جا نیفتاده است. این تلاش باید از طرف سازمان انتقال خون و روابط عمومی و رسانه‌ها انجام شود که حرف‌های ناصحیح منتشر نشود. گاهی می‌گویند پلاسمای مردم را می‌گیرند و می‌فروشند که این موارد اصلا ارزش پاسخ دادن هم ندارد. از افرادی که کرونا گرفته و بهبود یافته‌اند می‌خواهیم به شکرانه بهبود، به مراکز تعیین شده مراجعه کنند و حتی هزینه رفت و آمد هم توسط سازمان انتقال خون تقبل می‌شود تا پلاسما اهدا کنند.
وی افزود: هنوز باور اهدای پلاسما در بهبود یافتگان کرونا وجود ندارد و این باور باید ایجاد شود.
کرونا بین هیچ گروه خونی تفاوت نمی‌گذارد
عشقی گفت: کرونا وقتی وارد یک کشور می‌شود دیگر هیچ گروه خونی خاصی را نمی‌شناسد. چند مقاله در این زمینه منتشر شده که هنوز کسی آنها را جدی نگرفته است. امکان دارد چند محقق گفته باشند که یک گروه خونی بیشتر مبتلا به کرونا می‌شود.
هزینه درمانی پلاسما درمانی
مدیرعامل سازمان انتقال خون اظهار کرد: یکی از چیزهایی که در فضای مجازی منتشر شد این بود که گفتند پلاسما درمانی روش پرهزینه و سختی است. این مورد هم حتی ارزش پاسخ دادن نداشت، اما تیم اقتصاد درمان برای این موضوع گذاشتیم تا محاسبه کنند که هزینه تامین و نگهداری و حتی پول برق فریزر و پرسنل خدماتی را هم حساب کنند. این هفته قرار است در شورای پژوهشی طب انتقال خون این موضوع به بحث گذاشته شود و عدد آن بعد از محاسبه اعلام خواهد شد.
وی افزود: تامین پلاسما برای برخی کشورها مشکل است و تامین آن برای ما ساده است. اگر این روش پرهزینه باشد، این قدر در دنیا گسترش پیدا نمی‌کرد. سازمان غذا و دارو آمریکا اجازه استفاده از این روش را داده است. فرانسه، ایتالیا و انگلستان هم این کار را انجام داده‌اند. این روش پرهزینه نیست و ساده و در دسترس است.
تلاش برای استفاده از آنتی بادی خاص ویروس کرونا
عشقی در پاسخ به سوالی درباره استفاده از آنتی بادی خاص ویروس کرونا که از پلاسما جدا شده باشد، گفت: همه ویروس‌ها شبیه هم نیستند و پاسخ ایمنی بدن در مقابل ویروس‌ها هم شبیه هم نیست. هنوز درباره نوع آنتی بادی و سطح حداکثری و سطح حداقلی آنها در ویروس کرونا، اتفاق نظر وجود ندارد. این موضوع در مورد هپاتیت بی کاملا شناخته شده است. بنابراین خیلی زود است که درباره رفتار ویروس و سیستم ایمنی بدن اظهار نظر کنیم. امکان اینکه آنتی بادی خاص این ویروس از پلاسما جدا شده و سپس به صورت دارو در اختیار جامعه بشری قرار بگیرد وجود دارد و در خیلی از کشورها آغاز شده است. سازمان غذا و دارو ایران همه این ادعاها را بررسی می‌کند و سپس وارد مقوله جدیدی از پلاسما درمانی خواهیم شد که دیگر پلاسما تزریق نمی‌شود و فاکتور خاص کووید ۱۹ تزریق خواهد شد.