هیچوقت درباره زنان فیلم نساخته‌ام/ اوج فیلمسازی در سادگی است

سهیل بیرقی کارگردان «عامه پسند» در نشست خبری این فیلم بیان کرد که هیچوقت نخواسته فیلمی درباره زنان فیلم بسازد.

نشست خبری فیلم سینمایی «عامه پسند» به کارگردانی سهیل بیرقی شامگاه ۱۲ بهمن ماه در سالن رسانه‌های پردیس سینمایی ملت برگزار شد.

در ابتدای این نشست آنتونیا شرکا منتقد سینما گفت: من خیلی منتظر فیلم سوم سهیل بیرقی بودم. در این فیلم با زن میانسالی رو به رو هستیم که در زندگی خود شکست خورده است. با یک زندگی معمولی رو به رو هستیم. این زن می‌توانست در خانه همسر خود باقی بماند، شهر و وضعیت زندگی خود را عوض نکند ولی برای اینکه شأن خود را حفظ کند سختی‌هایی را به جان می‌خرد.

وی ادامه داد: در فیلم به غیر از شخصیت اصلی مرد که از جایی شراکت خود را با زن قصه آغاز می‌کند، مردهای دیگر هم داریم ولی چهره آنها دیده نمی‌شود. ما چهره هیچکدام از مردها را نمی‌بینیم و واکنش‌های زن اصلی قصه را با ترکیبی از حس‌های مختلف است.

شرکا افزود: درواقع کارگردان، ما را در جایگاه مردهایی می‌گذارد که در مقابل این زن قرار دارند و باید از خودمان بپرسیم چه سهمی در حمایت از یک زن تنها داریم؟ این جایگاه ما را وادار به این پاسخ می‌کند که سهم ما در مواجه با سیل زنانی که در این وضعیت هستند، چیست؟ یکی از ویژگی‌های آقای بیرقی خلق روابط غیرمتعارف است برای مثال زن‌هایی که نمایانگر قدرت هستند، زن‌هایی که حرف بدنه را می‌زنند و در مواجه با زن‌هایی هستند که در موضع ضعف قرار دارند. این به طریقی به مؤلفه‌های مشترکی تبدیل شده که مثل نخ تسبیحی سه فیلم او را به هم نزدیک می‌کند.

وی افزود: به نظر می‌رسد حتی روایت فیلم به صورت زنانه است یعنی به جای اینکه روایت خطی باشد بیرقی این ریسک را به جان خرید که این ساختار را تغییر بدهد و نگاه زنانه در ورای خود داشته باشد.

باران کوثری بازیگر این اثر هم گفت: همکاری با سهیل بیرقی خیلی لذت بخش است. هر بازیگری باید خوشحال باشد در ۲ فیلم پشت هم با او همکاری کند، شیوه بازی گرفتن او به شکلی است که چاره‌ای به جز ارائه بازی متفاوت نداری، ما تمرین‌های طولانی داشتیم. همکاری با هوتن با اینکه یک سکانس با هم داشتیم بسیار خوب بود. من مادربزرگم را در خلال این فیلم از دست دادم و اگر هوتن و خانم معتمدآریا نبود نمی‌توانستم ادامه بدهم.

هوتن شکیبا هم اظهار کرد: در این فیلم انقدر همه چیز سر جای خود بود که هیچ نگرانی نداشتم. پارتنرهای بسیار خوب و البته عوامل پشت دوربین خوبی داشتیم.

بیرقی عنوان کرد: از باران کوثری و هوتن شکیبا ممنونم. نمی‌خواهم نان به هم قرض بدهیم اما جزو خوشبختی‌های یک کارگردان است که فراتر از یک بازیگر، یک یار در کنار خود داشته باشد. البته همه ۴۷ نفری که در این فیلم کنار من بودند، یاران من بودند.

خواستم به مرزهای ناشناخته بروم

بیرقی درباره روایت غیرخطی این فیلم عنوان کرد: خواستم به مرزهای ناشناخته بروم معمولاً روایت خطی درگیرکننده است ولی اول از همه کاراکتر در ذهن من نقش می‌بندد فکر می‌کردم برای زن قصه، به خاطر روزگار سپری شده خود و تصمیمی که می‌گیرد، باید یک مرثیه بی نظم برای آن بسراییم وقتی جا به جا این مسیر را می‌بینیم مثل رفت و برگشت‌های یک زن بود که دوران مختلف خود را به یاد می‌آورد.

بیرقی توضیح داد: من هیچوقت تصمیم نمی‌گیریم برای زنان فیلم بسازم یا متعلق به مکتب و «ایسم» خاصی باشم هیچوقت نه برای زنان نه علیه زنان فیلم نساخته‌ام. هیچوقت نمی‌خواهم قشری را تمجید کنم یا آن را تخریب کنم. من از زمانه خودم وام و از آن ایده می‌گیریم. اگر این فیلم برای تماشاگری این حس را ایجاد کرده که یک قشر تخریب شده، او می‌داند و دنیای خودش اما من فقط خواستم راوی سالم باشم.

وی درباره سرنوشت فهیمه شخصیت زن قصه گفت: سرنوشت فهیمه و همه ما ربط به نگاه عامه پسند دارد ما نمی‌خواستیم نقدی بر عامه پسند بودن یا نبودن خودمان کنیم. فیلم سعی می‌کند یک پرسش مطرح کند که اگر کسی حتی در ۵۷ سالگی تصمیم به راهکاری خلاف جریان عرف بگیرد آیا باید او را حذف کرد؟ دقیقاً به خاطر همین است که مردم در این فیلم دیده نمی‌شود چون مردم خود ما هستیم.

حسین جعفریان مدیر فیلمبرداری درباره ایستایی دوربین گفت: دوربین ما باید می‌توانست به کلیت فیلم کمک کند نباید انتظار داشته باشیم پشتک وارو بزند طبق خواست و مشورت با کارگردان به این شکل فیلمبرداری رسیدیم.

وی در ادامه به کنایه عنوان کرد: در کارهای بعدی به شکل اکشن کار می‌کنیم تا شما راضی شوید!

اوج فیلمسازی ساده بودن است

بیرقی بیان کرد: اوج فیلمسازی برای من ساده بودن آن است. سخت‌ترین کار هم سادگی است. نمایش‌های عجیب و غریب هیچ کاری ندارد جعفریان با جهان بینی فراتر از فیلمبرداری به داستان نگاه می‌کرد. اینکه فلش بک‌ها رنگ دیگری شود جزو اولین چیزهایی است که برای انتقال منظور استفاده می‌شود اما ما سخت‌ترین راه را انتخاب کردیم.

کوثری درباره لهجه اصفهانی خود گفت: چنر نفر از دوستان به من کمک کردند البته سهیل وسواس زیادی روی لهجه شهررضایی داشت به طوری که بارها تا مرز دعوا رفتیم که لهجه را نگه داریم یا بگذاریم بماند.

بیرقی هم گفت: زادگاه من شهررضا است و بیشتر طایفه من در آنجا هستند آنجا نسل‌های مختلف گویش‌های مختلف دارند. ما به لحاظ سن شخصیت، گویش مخصوص به خودشان را انتخاب کردیم. ضمن اینکه تلاش کردیم گویش میانه را انتخاب کنیم.

بیرقی بیان کرد: نگارش فیلمنامه قریب به ۲ سال طول کشید ویژگی این نوع روایت به خاطر روایت بی نظم است. دوپینگی در کار نبود تا قصه اصلی را در پشت آن پنهان کنیم.

این کارگردان توضیح داد: در جامعه ما همیشه مادران با موقعیت مادر بودن و همسر بودن در نظر گرفته می‌شوند هیچوقت به دلیل زن بودن یا انسان بودن در نظر گرفته نمی‌شوند ما هیچکداممان به آنها حق نمی‌دهیم که در سن بالا تصمیم به استقلال بگیرند.

بیرقی در پاسخ به این پرسش که این نکته زنان علیه زنان در آثار او از کجا می‌آید، عنوان کرد: زن علیه زن از نگاه دقیق به زنان می‌آید.

کریستف رضاعی آهنگساز این اثر هم گفت: کار با سهیل بیرقی بسیار جذاب است البته من سعی کردم موسیقی بیشتری بگذارم اما ایشان نمی‌گذاشتند چون دقیق می‌دانست که چه می‌خواهد. اصولاً فیلم رئالیستی موسیقی زیادی نمی‌خواهد و در این فیلم هم همین اتفاق افتاد.

هوتن شکیبا دیگر بازیگر «عامه پسند» درباره نقشش اظهار کرد: من بعد از گرفتن سیمرغ در سال گذشته، پیشنهاد کم نداشتم، خیلی هم وسواس گرفته بودم ولی دغدغه این فیلم را دوست داشتم؛ دغدغه‌ای که خیلی به آن فکر نمی‌کنیم انگار مادران ما همیشه باید در همان قالب همیشگی بمانند، ضمن اینکه من وجبی نقشی را نمی‌پذیرم، نقش سختی برایم بود، خیلی لب مرز بود ضمن اینکه من نقش را به شدت دوست دارم و سعی کردم با این نقش رفاقت داشته باشم.

بیرقی درباره وجود زن معترض بیان کرد: وجود زن معترض خیلی در جامعه ما احساس می‌شود و احساس می‌کنم زن‌ها دچار طغیان دسته جمعی هستند.

وی درباره سرمایه‌گذار این فیلم بیان کرد: سرمایه گذاری این فیلم به صورت شخصی به عهده طلعت دیندار و من بوده است.

بیرقی درباره قرار گرفتن زنان در «عامه پسند» در مقابل هم اظهار کرد: این نگاه من نیست ما سعی کردیم فیلم انسانی بسازیم همانطور که برخی می‌توانند در کنار هم باشند برخی هم می‌توانند علیه هم باشند.

وی درباره اینکه چرا این سن را برای زن قصه انتخاب کرده است، بیان کرد: انتخاب سن برای کاراکتر منطق خاصی نمی‌خواهد این فیلم به مراتب سخت‌تر بود چون این سن، جنبه‌های فیزیکال زن‌ها و بازیگران را نداشت فیلم درباره یک کاراکتر معمولی بود که می‌خواست معمول نباشد.

جایزه‌ها می‌آیند و می‌روند

شکیبا هم بیان کرد: من دوست دارم هنگام ایفای نقش سرم بالا باشد امشب به ماسال می‌روم و فیلمبرداری خانم پناهنده را داریم جایزه‌ها می‌آید و می‌رود من هم همیشه جایزه را رها کردم تلاش کردم از کارهایی که می‌کنم بتوانم دفاع کنم.

بیرقی درباره روابط افراد در لایه‌های پنهان این فیلم اظهار کرد: ما سعی می‌کنیم بازتاب دهنده مواردی باشیم که در زندگی می‌بینم. ضمن اینکه فیلم نمی‌گوید زن شکست می‌خورد اتفاقاً مسأله این فیلم این است که در همه دوره‌های زندگی می‌توانی با خودت به صلح برسی.

کارگردان عرق سرد درباره تهیه‌کنندگی این اثر گفت: در این فیلم تهیه کننده خودم بودم البته مجید کریمی هم به ما خیلی کمک خوبی کرد واقعاً تهیه‌کنندگی مستقل اتفاق نمی‌افتاد مگر با حضور ایشان.

بیرقی در پاسخ به این انتقاد که در این فیلم نشانه‌های یک شخصیت همجنسگرا وجود دارد، گفت: می‌شود رادیکال تر از این هم فکر کرد. می‌شود ساده مثل من هم فکر کرد!