پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : همه پزشکان به ویژه متخصصان تغذیه مردم را به مصرف روزانه شیر ترغیب می‌کنند چرا که براین باورند که این ماده غذایی به دلیل داشتن ویتامین‌های بسیار در سلامت انسان موثر است به همین دلیل است که اکنون در کشورهای مختلف بسته به نوع کمبودهایی که در مردم آن کشور وجود دارد، شیر را غنی‌سازی می‌کنند، براین اساس در کشور ما، غنی سازی شیر با ویتامین D انجام شده است.
شیــر یک غذای کامل است و به دلیل دارا بودن انواع املاح و بسیاری از ویتامین ها نقش مهمی در رشــد و حفظ سلامت انسان دارد، شیر و فرآورده های لبنی مهم ترین منبع تامین کلسیم است و مصرف آن برای حفظ سلامت و استحکام استخوانها، دندانها و پوست توصیه میشود.
تعادل و تنوع اجزای غذایی در شیر باعث شده که با مصرف یک لیوان از آن در روز بتوان بخش عمده ای از مواد ضروری مورد نیاز بدن را تامین کرد، آب ۸۷ درصد بخش عمده شیر را تشکیل می دهد، ۵/۳ درصد مواد شیر از چربی، ۵/۳ درصد پروتئین، ۷/۴ درصد لاکتوز یا قند شیر و هشت درصد املاح و ویتامین ها تشکیل شده است.
چربی شیر به دلیل دارا بودن ۱۰ تا ۱۵ درصد اسیدهای چرب زنجیره قابلیت هضم بالایی دارد، همچنین چربی شیر حاوی اسیدهای چرب ضروری مورد نیاز بدن است، پروتئین های شیر منبع مهمی در تامین پروتئین مورد نیازروزانه بدن هستند، نیم لیتر شیر۲۰ تا ۲۵ درصد از کل پروتئین مورد نیاز روزانه افراد بالغ را تامین می کند و حاوی مقادیر قابل توجهی از تمام اسیدهای آمینه ضروری بدن است، با مصرف سه تا چهار درصد واحد شیر و فرآورده های لبنی حدود صد درصد از کل نیاز روزانه بالغین به کلسیم برآورده می شود و دریافت کافی کلسیم در برنامه غذایی روزانه برای پیشگیری از پوکی استخوان ضروی است.
زهرا عبداللهی مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این زمینه به خبرنگار ایرنا می گوید: در هر کشوری بسته به نوع کمبودهایی که در مردم وجود دارد، نوع و مقدار ویتامین ها یا املاح اضافه شده به شیر تعیین می شود، در کشور ما غنی سازی شیر با ویتامین D انجام شده و با مصرف یک لیوان شیر غنی شده با این ویتامین ۳۰درصد نیاز روزانه افراد به این ویتامین برآورده می شود.
وی می افزاید: شیر، صرف نظر از منبع تولید، بسته به نسبت اجزای متشکله از جمله چربی و روش های مختلف فرآوری انواع متفاوتی دارد، پیشرفت های تکنولوژی موجب شده که انواع بی شماری از شیر و ترکیبات آن از شیر خام گرفته تا شیر پاستوریزه، شیر استریلیزه، شیر خشک و غیره با مقدار متفاوتی از رطوبت، چربی و پروتئین و یا سایر ریزمغذی ها در بازارهای جهانی یافت شود.
عبداللهی ادامه می دهد: امروزه شیر با نسبت درصدهای متفاوت چربی از صفر تا چربی موجود در شیر کامل تولید می شود و مقدار چربی شیر استاندارد یا شیر معمولی در ایران ۵/۲ درصد است.
وی می گوید: شیر کم چرب حدود ۵/۱ درصد و شیر پرچرب یا شـیـر کـامـل حــدود ۵/۳ درصد چربی دارد، چربی شیر حاوی ویتامین های محلول در چربی مثل ویتامین A، کلسترول و اسیدهای چرب اشباع بوده و مصرف شیر کم چرب به خصوص برای افراد مبتلا به بیماری های قلبی و عروقی، دیابت و افراد چاق به جای شیر معمولی توصیه می شود و ویتامین A موجود در چربی شیر به رشد کودکان کمک می کند.
مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ادامه می دهد: حساسیت به قند شیر (لاکتوز) به طور طبیعی در برخی از بزرگسالان وجود دارد، این حساسیت در اثر عدم ترشح آنزیم لاکتوز در روده انسان به وجود می آید و عدم تحمل لاکتوز یا حساسیت به قند شیر در اثر عدم هضم لاکتوز و باقیماندن آن در دستگاه گوارش و سپس تخمیر توسط باکتری های روده بزرگ موجب تولید گاز و اسید در لوله گوارش و بروز عوارض گوارشی مانند دل درد و تهوع می شود.
عبداللهی اضافه می کند: اگر فردی دچار این عارضه است، می تواند از سایر فرآورده های لبنی مثل ماست استفاده کند همچنین اگر شیر روزانه و به تدریج مصرف شود دستگاه گوارش آنزیم لاکتاز را تولید می کند و تحمل نسبت به شیر ایجاد خواهد شد.
وی می گوید: امروزه با تغییر در فرمولاسیون شیر تولید شیر کم لاکتوز و یاحتی بدون لاکتوز میسر شده و شیر کم لاکتوز به راحتی قابل هضم بوده و برای تمام افراد جامعه مناسب است. در این فرآورده قنــد لاکتــوز بــه قندهای سادهتر تبدیل شده و به همین دلیل دارای طعم شیرین است.
عبداللهی می گوید: غنی سازی شیر عبارت است از افزودن یک یا چند ریزمغذی به شیر که با هدف مغذی کردن آن برای مصرف توسط گروه های خاص که در معرض کمبود ریزمغذی ها قرار دارند، انجام می شود و غنی سازی شیر با ویتامین های A و D، ویتامین های گروه B یا املاح مثل کلسیم و فسفر انجام می شود.
وی می گوید: شیر یک غذای بسیار فسادپذیر است، رطوبت بالا و وجود مواد مغذی در شیر آن را به محیط مناسبی برای رشد میکروب ها تبدیل کرده و از مهم ترین روش های نگهداری شیر استفاده از حرارت بوده که به تنهایی و یا به کمک روش های نگهداری سرد و یا نگهداری در شرایط بدون اکسیژن موجب افزایش ماندگاری شیر شده و حرارت موجب کشته شدن میکروب ها و نگهداری در جای خنک و در شرایط بدون اکسیژن مانع رشد میکروب های باقیمانده می شود.
عبداللهی میگوید: در صورت مصرف شیر خام در منزل باید قبل از مصرف جوشانیده شود، عملیات جوشاندن شیر باید به شکلی باشد که پس از حرات دهی و به قل آمدن شیر به مدت زمان یک دقیقه به هم زده تا حرارت به تمام نقاط آن برسد و پس از آن خنک شده و در یخچال نگهداری شود، جوشاندن شیر تاثیر مخربی روی ویتامین های شیر دارد، بنابراین باید حتی الامکان از شیر پاستوریزه استفاده کرد.